امیرعبداللهیان در ایروان؛ صلح پایدار در قفقاز جنوبی خواست ایران

وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی ایران حسین امیرعبداللهیان روز چهارشنبه ششم دی ماه و برای دومین بار پس از تصدی این سمت و بعد از گذشت یک سال و دو ماه از سفر قبلی در رأس هیأتی راهی ایروان شد تا با مقامات ارشد ارمنستان درباره اوضاع جاری در قفقاز جنوبی و مناسبات دوجانبه به گفت‌وگو بپردازد.

او در سفر اواخر مهر ماه سال گذشته (۱۴۰۱) خود به ایروان ضمن دیدار و گفت‌وگو با مقامات ارمنستان، به همراه همتای ارمنستانی خود سرکنسولگری جمهوری اسلامی ایران در قاپان را در ۲۹ مهر ماه رسما افتتاح کرد.

سفر روز چهارشنبه امیرعبداللهیان در پی اخبار منتشر شده مبنی بر حصول صلح پایدار بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان در آینده نزدیک انجام شد. سخنگوی کرملین سه‌شنبه شب پنجم دی ماه اعلام کرد که ارمنستان و جمهوری آذربایجان آماده نهایی کردن پیمان صلح هستند و رئیس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران نیز شب قبل از سفرش به ایروان با همتایان خود در جمهوری آذربایجان و فدراسیون روسیه تلفنی گفت‌وگو کرد. او در گفت‌وگو با همتای آذربایجانی جیحون بایراموف ضمن استقبال از این روند، گفت که ایران به تلاش‌های خود برای حصول صلح پایدار بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان ادامه می‌دهد.

جمهوری اسلامی ایران در این سال‌ها همواره در راستای حل مناقشه در قفقاز جنوبی و رفع سوءتفاهمات و اختلافات بین جمهوری آذربایجان و ارمنستان اقداماتی را صورت داده و همواره دو کشور را به پرهیز از تنش و حل مسائل از طریق گفت‌وگو دعوت کرده است. اخیرا هم تهران میزبان برگزاری نخستین نشست در سطح وزرای خارجه ۳+۳ با حضور وزرای خارجه ارمنستان و جمهوری آذربایجان بود. امیرعبداللهیان طی اظهاراتی در این نشست با بیان اینکه ما از هر ابتکاری که نقشی سازنده در ترویج فضای گفت‌وگو و رسیدن به صلح ایفا کند، استقبال می‌کنیم، اظهار داشت: معتقدیم نباید قفقاز به صحنه رقابت و میدان زورآزمایی قدرت‌ها تبدیل شود. قفقاز اگر به هر دلیلی یا به هر طریقی به میدان تسویه حساب قدرت‌ها تبدیل شود، از صلح و ثبات دور خواهد شد.

امیرعبداللهیان بر دستیابی به امنیت منطقه‌ای از طریق سازوکارهای منطقه‌ای تأکید کرد و با بیان اینکه حضور و نفوذ قدرت‌های بیگانه، معمای امنیت در منطقه را پیچیده‌تر و صلح در منطقه را به تاخیر می‌اندازد، افزود: ما امروز این جا هستیم که سهمی و نقشی در ترویج فضای صلح و همکاری در قفقاز جنوبی و ساختن راه‌های تقویت همگرایی منطقه‌ای و شکوفایی آن ایفا کنیم. ما از مذاکرات صلح بین جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان حمایت می‌کنیم و شناسایی متقابل تمامیت ارضی توسط دو کشور را گامی سازنده برای رسیدن به توافق صلح ارزیابی می‌کنیم. (جزئیات بیشتر)

در نهایت هواپیمای حامل رئیس دستگاه دیپلماسی جمهوری اسلامی ایران پیش از ظهر چهارشنبه ششم دی وارد فرودگاه ایروان شد و وزیر امور خارجه در بدو ورود مورد استقبال «واهان کوستانیان» معاون وزیر امور خارجه ارمنستان، «هایک داربینیان» مدیرکل منطقه‌ای وزارت خارجه ارمنستان و جمعی دیگر از مقامات ارمنستان قرار گرفت و از آنجا به منظور دیدار با وزیر خارجه ارمنستان «آرارات میرزویان» راهی وزارت خارجه شد. 

امیرعبداللهیان در دیدار با همتای خود با اشاره به جایگاه مهم قفقاز در سیاست همسایگی جمهوری اسلامی ایران، حمایت همیشگی ایران از تقویت همگرایی و همکاری بین کشورهای منطقه را مورد تأکید قرار داد. وی با اشاره به ضرورت دستیابی به صلح پایدار در منطقه، موثرترین راه برای رسیدن به صلح جامع را گفت‌وگوها و سازوکارهای منطقه‌ای از جمله سازوکار ۳+۳ خواند. 

آرارات میرزویان هم ضمن با اهمیت توصیف کردن روابط با جمهوری اسلامی ایران، بر لزوم اجرایی شدن هر چه سریع‌تر توافقات بین دو کشور به ویژه کریدور خلیج فارس - دریای سیاه و اجرای توافقات در زمینه تبادل انرژی بین دو کشور تأکید و همکاری دو کشور را در راستای برقراری صلح و ثبات در منطقه سازنده و به نفع منطقه توصیف کرد.

*قدردانی پاشینیان از مواضع ایران

رئیس دستگاه دیپلماسی در ادامه به دیدار «نیکول پاشینیان» نخست‌وزیر ارمنستان رفت. علیرضا بیکدلی معاون کنسولی، امور مجلس و ایرانیان خارج از کشور وزارت امور خارجه، مهدی سبحانی سفیر ایران در ایروان، مجتبی دمیرچی‌لو دستیار وزیر و مدیرکل اورسیای وزارت امور خارجه، محمدصادق فضلی مشاور و مدیرکل وزارتی، آرا شاوردیان نماینده ارامنه شمال و روبرت بگلریان نماینده ارامنه جنوب در مجلس شورای اسلامی هم در این دیدار حضور داشتند.

چند روز قبل از این سفر پاشینیان و آیت‌الله رئیسی تلفنی گفت‌‌وگو کرده بودند. در این تماس تلفنی که ۲۹ آذر ماه انجام شد، آیت‌الله رئیسی قفقاز را منطقه‌ای مهم و نیازمند به صلح و آرامش برشمرد و افزود: سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران در قبال قفقاز ثابت است و باید مراقب بود که منطقه قفقاز به میدان رقابت کشورهای فرامنطقه‌ای تبدیل نشده و مسائل آن توسط کشورهای منطقه و بدون دخالت بیگانگان حل و فصل شود. 

نخست‌وزیر ارمنستان در دیدار وزیر امور خارجه ضمن قدردانی از مواضع اصولی جمهوری اسلامی ایران در خصوص تحولات قفقاز، از روند رو به رشد روابط ۲ کشور ابراز رضایت کرد.

رئیس دستگاه دیپلماسی پس از این دیدار به وزارت خارجه ارمنستان بازگشت و در آنجا نشست خبری مشترک دو وزیر خارجه برگزار شد. 

* هشدار به آمریکا از ایروان

اینکه رسیدن به صلح پایدار بین ارمنستان و جمهوری آذربایجان در ماه‌های آغازین سال جدید میلادی دست یافتنی است و موافقت ایران با افتتاح سرکنسولگری ارمنستان در تبریز از جمله مواردی بود که امیرعبداللهیان در آن نشست خبری به آن اشاره کرد و گفت: خوشبین هستیم با رویکرد مثبتی که در منطقه و بین دو کشور وجود دارد و بدون مداخله و تحریکات خارجی و با نوعی ضمانت منطقه‌ای که ایران ترکیه و روسیه می‌توانند نقش ضامن را در ایجاد صلح ایفا کنند می‌توانیم با نگاه خوشبینانه و واقع بینانه به تحقق صلح پایدار در قفقاز جنوبی بین ارمنستان و آذربایجان امیدوار باشیم.

این دیپلمات عالیرتبه ایرانی از ابتکار عمل مطرح شده توسط نیکول پاشینیان نخست‌وزیر ارمنستان مبنی بر چهارراه صلح نیز استقبال کرد و گفت: ایران آمادگی دارد در این مسیر رویکرد تقویت خط ترانزیتی شمال - جنوب را با سرعت بیشتر پیگیری کند.

وی همچنین به اوضاع جاری در غزه نیز پرداخت و از ایروان به دولتمردان کاخ سفید در خصوص حمایت‌های نظامی گسترده از رژیم صهیونیستی هشدار داد و گفت: دست از حمایت نظامی گسترده از رژیم اسرائیل برداشته و بگذارید مردم غزه و فلسطین خود برای سرنوشتشان تصمیم بگیرند.

* عزم ارمنستان برای تعمیق مناسبات با ایران

دیدار با «آرمن گریگوریان» دبیر شورای امنیت ملی ارمنستان آخرین برنامه ملاقات‌های امیرعبداللهیان با مقامات ارمنستانی بود. گریگوریان که نهم مهر ماه و پس از تحولات اخیر در حوزه قفقاز جنوبی و توافق بین جمهوری آذربایجان و ارامنه قره‌باغ درباره ادغام قره‌باغ با جمهوری آذربایجان به تهران سفر کرده بود در دیدار با امیرعبداللهیان در ایروان ضمن قدردانی از مواضع اصولی ایران در حمایت از تمامیت ارضی این کشور گفت که ارمنستان مصمم به تعمیق و گسترش مناسبات خود با ایران است.

وزیر امور خارجه نیز با ابراز خرسندی از روند رو به رشد مناسبات دو کشور گفت که با توجه به توافق رئیس جمهور ایران و نخست وزیر ارمنستان، روابط دوجانبه بایستی در مسیر جهش قرار گرفته و حرکت در مسیر افزایش حجم تبادل تجاری دو کشور تا سطح ۳ میلیارد دلار می‌تواند یکی از نشانه‌های ارتقای مناسبات باشد‌.

امیرعبداللهیان که در این سفر و یک روز بعد از امضای توافقنامه تجارت آزاد بین ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا، درباره مناسبات دوجانبه با مقامات ارمنستانی به گفت‌وگو پرداخت، در شبکه اجتماعی ایکس نوشت که گسترش همکاری‌ها بین جمهوری اسلامی ایران و اتحادیه اقتصادی اوراسیا، افق‌های روشنی از توسعه روابط تجاری ایران و ارمنستان را رقم خواهد زد. وی همچنین عنوان کرد که «صلح، ثبات، آرامش و توسعه در قفقاز از مسیر مشارکت کشورهای بومی و همسایگان این منطقه میسر خواهد بود.»

آخرین برنامه حضور امیرعبداللهیان در ایروان دیدار با ایرانیان مقیم این کشور بود و پس از آن رئیس دستگاه دیپلماسی به تهران بازگشت.