آیا جنگ اوکراین سال ۲۰۲۴ میلادی پایان می‌یابد؟

این سخنرانی، با موارد قبلی (سخنرانی‌های زلنسکی در اغاز سال‌های ۲۰۲۲ و ۲۰۲۳ میلادی) کاملا متفاوت بوده و از شکست مطلق کی‌یف در میدان مواجهه با مسکو پرده بر می‌دارد. زلنسکی در این سخنرانی ترجیح داده تا مستقیما سخنی از کارشکنی‌های کنگره آمریکا، کاخ سفید، اتحادیه اروپا و ناتو در قبال جنگ اوکراین به میان نیاورد، اما مسجل است که خود را قربانی سیاست‌های رسمی و پشت پرده سران ناتو در قبال آسیای مرکزی و حیاط خلوت روسیه قلمداد می‌کند. پیام اصلی سخنرانی زلنسکی در سال جدید میلادی در یک کلام، اقرار به شکست در جنگ اوکراین می‌باشد.

رئیس‌جمهوری اوکراین در سخنرانی سال نوی خود گفت که کشورش در ادامه جنگ با روسیه که به پایان دومین سال خود نزدیک می‌شود، قدرت بیشتری برای غلبه بر مشکلات پیدا کرده است. اما پیام ویدئویی ۲۰ دقیقه‌ای زلنسکی، تقریبا هیچ اشاره مستقیمی به وضعیت خط مقدم که بالغ بر هزار کیلومتر می‌شود یا موفقیت‌های محدود اوکراین در ضد حملات خود به روسیه نداشت!

سخنرانی اخیر زلنسکی در سال نوی میلادی منبعث از واقعیات میدانی و محیطی جنگ اوکراین می‌باشد. در فرامتن این سخنرانی، نوعی ناامیدی نسبت به آینده و عقب‌نشینی از گذشته و حال به چشم می‌خورد. ضمن آنکه سکوت خاص مقامات غربی در قبال جنگ اوکراین نیز زمزمه‌های پایان بخشی به جنگ اوکراین در سال جدید میلادی (بدون تحقق دستاورد‌های تعیین شده از سوی اوکراین و ناتو) را بیش از پیش محتمل ساخته است.

امتناع رئیس‌جمهور اوکراین درخصوص تکرار ادعای پیروزی در میدان شرقی نبرد با روسیه و حتی اجتناب نمودن وی از طرح ادعا‌های همیشگی‌ش در خصوص تغییر موازنه نبرد در آینده‌ای نزدیک، بیانگر شکست کی‌یف در میدان تقابل با روسیه است. بدون شک بخش مهمی از این شکست، معلول وعده‌های قطعی و مطلقی است که سران ناتو قبل از جنگ اوکراین و حتی در حین آن به رئیس‌جمهور و ارتش این کشور داده‌اند و اکنون خبری از تحقق آن‌ها نیست! طی هفته‌های اخیر، سران حزب دموکرات امریکا و مقامات ارشد اروپایی در ملاقات‌ها و پیام‌های پنهانی خود با رئیس‌جمهور اوکراین، به وی تاکید کرده‌اند که فرسایشی شدن جنگ اوکراین و ترکیب آن با دغدعه‌های غرب در جنگ غزه، جایی برای استمرار حمایت‌های گسترده ناتو از کی‌یف در این معادله باقی نگذاشته است. از دید برخی تحلیلگران غربی، آزادی تعداد قابل توجهی از اسرای اوکراینی و روسی، پیش درآمدی برای برگزاری مذاکرات دیپلماتیک گسترده‌تر طرفین جهت پایان دادن به جنگ در سال ۲۰۲۴ میلادی محسوب می‌شود. این در حالی بود که کاخ سفید و لندن، طی دو سال گذشته بار‌ها مانع از چینش میز مذاکره میان مسکو و کی‌یف شده بودند. اما اکنون معادلات متنی و فرامتنی نبرد به گونه‌ای شکل گرفته که ناتو قدرت انعطاف پذیری آن (به سود منافع خود) را بعید قلمداد می‌کند.

زلنسکی در بخشی از سخنرانی خود می‌گوید:
«دستاورد اصلی امسال این است که اوکراین قوی‌تر شده است. اوکراینی‌ها قوی‌تر شده‌اند. در آغاز سال ۲۰۲۳… بدون اغراق، سخت‌ترین زمستان تاریخ را پشت سر گذاشتیم. اما ثابت کردیم که اوکراینی‌ها سخت‌تر و قوی‌تر از سرما و تاریکی هستند. اوکراینی‌ها از هر محاصره و وتو، بی‌اعتقادی یا بدبینی قوی‌ترند.»

وعده‌های پوچ غرب به زلنسکی
تأخیر در ارایه کمک خارجی باعث کند شدن توان اوکراین در تأمین سلاح برای ارتشش می‌شود که باعث افزایش اضطراب کی‌یف و تقویت اعتماد به نفس مسکو می‌شود. ضمن آنکه اعضای ناتو نیز اذعان کرده‌اند که دیگر کشش پرداخت هزینه‌های ناشی از فرسایشی شدن جنگ اوکراین را ندارند. ولادیمیر پوتین رئیس‌جمهور روسیه در انتهای کنفرانس مطبوعاتی پایان سال خود گفت که مجموعه نظامی کشورش روز به روز قوی‌تر می‌شود و گفت که «سواری گرفتن مجانی» کی‌یف از غرب نیز احتمالاً «به زودی به پایان می‌رسد».

رئیس‌جمهور ولودیمیر زلنسکی نیز در گفت‌وگوی پایان سال خود با رسانه‌ها اذعان کرد که وضعیت دشوار است، ولی ابراز امیدواری کرد که موضوع کمک نظامی به زودی حل خواهد شد و اوکراین هم قادر خواهد بود تولید پهپاد‌های خود را که اهمیت‌شان در این جنگ احراز شد، افزایش دهد. اتحادیه اروپا در ماه نوامبر گزارش داد که به هدف خود در تأمین یک میلیون خمپاره ۱۵۵ میلی‌متر تا مارس ۲۰۲۴ نخواهد رسید. رئیس‌جمهور زلنسکی گفته یکی از دلایل زودتر آغاز نشدن ضد حمله اواکراین کمبود اسلحه بوده است. ارتش اوکراین در مصاحبه‌ای اخیر با بی‌بی‌سی گفت که مجبورند در زمینه استفاده از خمپاره صرفه‌جویی کنند. داشتن مهمات کمتر به این معناست که اوکراین مجبور خواهد بود بعضی موقعیت‌ها و اراضی بیشتری را واگذار کند. در حال حاضر، روسیه بر حدود ۱۷ درصد از اراضی اوکراین تسلط دارد. اوکراین تخمین می‌زند که جنگ برای اقتصاد این کشور ۱۵۰ میلیارد دلار هزینه برداشته است. در سال ۲۰۲۴ این کشور قصد دارد ۴۳.۲ میلیارد دلار برای نیروی نظامی‌اش هزینه کند. بودجه نظامی روسیه در بالاترین میزان ثبت‌شده یعنی ۱۱۲ میلیارد دلار تخمین زده می‌شود.

آزادی اسرای روسی و اوکراینی چه معنایی دارد؟
روسیه و اوکراین صد‌ها نفر از اسرای جنگی خود را در توافقی که بزرگترین تبادل اسرای جنگ در اوکراین توصیف شده معاوضه و آزاد کردند. اوکراین می‌گوید ۲۳۰ نفر از جمله اعضای نیروی مسلح و مرزبانی این کشور از سوی روسیه آزاد شده‌اند و در مقابل ۲۴۸ نفر از روس‌های اسیر در دست اوکراین نیز رها شده‌اند. امارات متحده عربی برای عملی شدن این تبادل اسرا میانجی‌گری کرده بود. این نخستین مورد بزرگ تبادل اسیر بین دو کشور از ماه اوت گذشته است.
وزارت دفاع روسیه در بیانیه‌ای گفت مذاکرات دشواری برای انجام شدن این تبادل اسرا در جریان بوده است. از آغاز جنگ روسیه در اوکراین دو کشور در مواردی دست به تبادل اسیر زده‌اند، اما رهبر اوکراین گفته بود ماه گذشته این کار به «دلایلی خاص روسیه» کند شده بود. مقام‌های دو کشور جداگانه تصاویری را از اسرای آزاد شده منتشر کرده‌اند. فیلمی که از سوی وزارت دفاع روسیه منتشر شده تعدادی از اسرای روس را در حال لبخند زدن سوار بر یک اتوبوس نشان می‌دهد. اوکراین گفته است که ۷ نفر از مدافعان اسنیک آیلند، جزیره صخره‌ای کوچکی در دریای سیاه در میان اسرای آزاد شده هستند. نیرو‌های گاردملی که در نیروگاه چرنوبیل به اسارت روسیه در آمده بودند و سربازانی که در جریان جنگ فولادسازی آزوستال در ماریوپل اسیر شده بودند نیز در میان آزادشدگان هستند. ماه گذشته اوکراین گفت نزدیک به ۲۵۹۸ نفر از شهروندان و سربازانش در جریان ۴۸ مورد تبادل اسرا آزاد شده‌اند.