چرا ظریف نمودار رشد و درآمد نفت ۱۴۰۰ به بعد را سانسور کرد؟

روز گذشته در گفت و گوی سیاسی آقای پزشکیان، به همراه محمد جواد ظریف از سه نمودار اقتصادی برای توجیه وضعیت شاخص های اقتصادی در دوره ی برجام و چالش های به وجود آمده بعد آن استفاده شد که حواشی را در فضای مجازی و افکار عمومی به همراه داشته است.

اولین نکته ای که در نمودار های روز گذشته وزیرامور خارجه دولت یازدهم و دوازدهم نهفته بود، حذف آمار سال های 1400 به بعد بود. به عنوان مثال در نموداری که محمدجواد ظریف در خصوص فروش نفت نشان داد، میزان فروش نفت از سال های 2006 تا سال 2020 در نمودار وجود داشت. این در حالی است که طبق آمار رسمی در سال های 2020 (1400) به بعد و در دولت سیزدهم میزان فروش نفت چه از لحاظ وزنی و چه از لحاظ ارزی رکورد های کم نظیری را از خود ثبت کرد که به نظر می رسد تعمدا از آوردن این آمارها در نمودار خودداری شده است.

لازم به ذکر است در شرایطی در سه سال اخیر فروش نفت ایران افزایش بسیار چشم گیری داشته که به اعتقاد برخی از صاحب نظران فروش نفت در این دوره حتی از سال های برجامی نیز فراتر رفته است. این در حالی است که به گفته ی خود ظریف از حجم تحریم ها در سال های اخیر نه تنها کاسته نشده، بلکه به آن ها افزوده نیز شده است.

سانسور آمار های رشد اقتصادی دولت سیزدهم در نمودار های ظریف

دیگر نکته ای که در نمودارهای مورد استناد محمدجواد ظریف در گفت و گوی سیاسی روز گذشته وجود داشت، حذف آمارهای رشد اقتصادی سال های 1400 به بعد (دولت سیزدهم)  بود. گفتنی است رشد اقتصادی کشور در سال های 1400 تا 1402، به ترتیب 4.7، 3.8 و 5.7 بوده و این در حالی است که در نمودار های ارائه شده در روز گذشته توسط ظریف، جای خالی این اعداد کاملا مشهود بود.

به نظر می رسد اگر نمودار های مورد استناد ظریف در گفت و گوی سیاسی روز گذشته، نمودار های کامل تری بود، طبیعتا برداشت های دیگری از آن ها صورت می گرفت که اتفاقا نشان دهنده ی امکان تحقق رشد های اقتصادی قابل توجه، بدون وجود برجام است. ادعایی که دقیقا وزیر اسبق امور خارجه سعی در وارونه نشان دادن آن بود.

کاهش تورم برآمده از انتظارات بود یا بهبود بخش حقیقی اقتصاد؟

اما سومین نکته ای که در نمودار های مورد استناد ظریف در روز گذشته وجود دارد، دلیل علت کاهش تورم در سال های 95-96 و پایداری آن است. در علم اقتصاد یکی از عواملی که می تواند منجر به پایین آمدن تورم در کوتاه مدت و به طور موقت شود، انتظارات تورمی است.

مشخصا اخبار و برخی اقدامات سیاست گذار می تواند با تاثیر بر انتظارت تورمی جامعه، در کوتاه مدت و به طور موقت موجب کاهش تورم شود اما نکته ای که در اینجا از اهمیت برخوردار است،  این است که این کاهش انتظارات اگر با بهبود در متغیرهایی که عوامل اصلی ایجاد تورم هستند، همراه نشود در کوارتر بعدی منجر به تورمی فزاینده تر از قبل خواهند شد. دقیقا اتفاقی که بعد از سال 96 برای اقتصاد ایران رخ داد از همین جنس بود. 

لازم به ذکر است اگرچه تورم در سال های 95-96 صرفا به واسطه ی کاهش انتظارات، روندی نزولی به خود گرفت اما این پدیده چون با تغییر در متغیرهای کلان بخش حقیقی اقتصاد، همچون رشد تولید، افزایش سرمایه گذاری، کاهش روند رشد نقدینگی، کنترل اجزای پایه پولی و .... همراه نشد، در سال های بعد و به واسطه ی شوک خروج امریکا از برجام منجر به تورمی بسیار بیشتر از سطوح گذشته شد.