سینما‌ی ملی

 اولین گزاره یا مفهومی که در برخورد با روز ملی سینما در ۲۱ شهریور قابل بحث است، نسبت سینمای ما با مفهوم ملیت یا به بیان بهتر سینمای ملی است؛ چراکه به نظر می‌رسد ما زمانی می‌توانیم مناسبتی به نام روز ملی سینما را جشن بگیریم و تبریک بگوییم و به آن افتخار کنیم که این هنرـ صنعت ـ رسانه، هویت و ماهیت ملی داشته باشد و به عنوان نماینده فرهنگ و ملیت ما در جهان خودنمایی کند و بتواند آرمان‌ها و شاخص‌های هویتی و آرمانی مای ایرانی را بین جهانیان مطرح کند.

«مارتین اسکورسیزی» فیلم‌ساز شهیر آمریکایی سینمای ملی را این‌گونه تعریف می‌کند: «.. سینمای ملی، سینمایی است که عناصر سازنده آن، مجموعه‌ای را تشکیل دهند که گویای هویت، مذهب، ایدئولوژی و در واقع گرایش یا بازخورد آن ملت است و آن ملت از طریق مفاهیم و بازخورد‌های مستتر در سینمایش قابل شناسایی است...» مثل فیلم‌های «جان فورد» که جهان‌بینی و عناصر اجتماعی و فرهنگی و همچنین مفاهیم ایدئولوژیک حاکم بر آمریکا را تبلور بخشیده است. یا فیلم‌های «کوروساوا» که جزئیات زندگی سنتی ملت ژاپن را باز کرده است. در ایران، سینمای اصیل دفاع مقدس و برخی فیلم‌های مجید مجیدی، سیدرضا میرکریمی و مرحوم علی حاتمی در دهه‌های ۶۰، ۷۰ و ۸۰ را می‌توان مصداق واقعی سینمای ملی لقب داد؛ اما متأسفانه بیشتر محصولات سینمایی ما به ویژه در سه دهه اخیر، فاقد فرهنگ و هویت ملی ما بوده‌اند.

یکی از وجوه اساسی سینمای ملی، جهان‌شمول بودن آن است؛ یعنی فیلمی در زمره سینمای ملی می‌گنجد که در صورت به نمایش در آمدن در کشوری دیگر، بتواند گرایش‌های جهانی و بین‌المللی یک ملت را نمود دهد. یکی از مشهورترین گرایش‌های بین‌المللی ایرانیان، استکبارستیزی و حمایت از مظلومان جهان است. به گونه‌ای که همه ملت‌های مظلوم و جریان‌های رهایی‌بخش جهان، چشم امیدشان به ایران است. امروز مسئله اصلی همه انسان‌دوستان دنیا، ستمدیدگی مردم غزه است؛ چراکه متأسفانه طی یک سال اخیر، کشتاری کم‌سابقه علیه ساکنان باریکه غزه رخ داده است. آمار جان‌باختگان این جنگ در غزه، بیش از کشته‌شدگان بمباران اتمی هیروشیما و ناکازاکی است؛ اما نکته مهم این است که مبدأ اصلی حمایت از فلسطین در جهان معاصر، ایران بوده است. در واقع، ایران انقلابی بوده که آرمان رهایی قدس را در جهان زنده نگه داشته و آن را گسترش داده است؛ به همین دلیل ساده است که یکی از انتظارات از «سینمای ملی» بازنمایی این رویکرد است. این در حالی است که طی این سال‌ها، فقط در سالگرد روز قدس، آن هم با پخش مکرر فیلم فاخر و ارزشمند «بازمانده» ما مسئله فلسطین را در سینما می‌بینیم. این جای شگفت است که با گذشت حدود یک سال از قتل‌عام دهشتناک فلسطینیان در غزه، اما در ایران و از سوی سینماگر‌های هموطن ما حتی یک فیلم بین‌المللی درباره اصلی‌ترین آرمان جهانی ملت ایران، ساخته نشده است!

امید است با همت فیلم‌سازان مستقل و متعهد و حمایت نهاد‌های مسئول و موظف در این حوزه، شاهد شکستن خط تحریم توجه به آرمان‌های بین‌المللی کشورمان در سینما باشیم.