یه استارلینک‌مون نشه؟

تب اینترنت ماهواره‎ای «استارلینک» از سمت تعدادی از کاربران، باز هم در شبکه‌های اجتماعی داغ شد. این کاربران با ارسال محتوا‌هایی با مضمون مشابه، ادعا کردند اینترنت ماهواره‌ای استارلینک در سطح گسترده‎ای در ایران فعال شده و استفاده می‌شود. موضوعی که واکنش‌های کاربران را هم به همراه داشت. مهم‎

ترین منبع ادعایی کسانی که می‎گویند استارلینک به شکل گسترده در ایران فعال شده، نقشه‌هایی از یک سایت است که با این توضیح منتشر شد: «اینترنت ماهواره‌ای استارلینک در بیشتر مناطق ایران فعال شده و بسیاری از مردم در حال استفاده از آن هستند؛ بسیاری نیز آن را سفارش داده و در لیست انتظار قرار دارند.» فیلمی از یک مودم خریداری‌شده استارلینک یا فیلم دیگری از اتصال به این شبکه در یکی از پشت‌بام‌های تهران نیز منتشر شد.

جدای از صحت این ادعا، شیوه بازنشر آن هم در شبکه اجتماعی «ایکس» و هم در کانال‌های متعدد «تلگرام» نیز متفاوت از مواردی بود که به‌صورت طبیعی در شبکه‌های اجتماعی داغ می‌شوند.

 واکنش‌ها و نحوه دست‌به‌دست یا وایرال شدن این پست‌ها در مدت‌زمانی بسیار کوتاه آن هم از سمت کاربرانی مشخص، موجب واکنش کاربران ایکس شد؛ آنها معتقد بودند این سبک داغ‌شدن موضوع، یک پروژه هماهنگ است، به ویژه اینکه مضمون مشابه این پست‌ها، عمدتاً حول موضوع فیلترینگ و سیاست‌های فضای مجازی بود. اما ماجرا چیست؟

نقشه‌ای که تحت عنوان کاربران متصل به استارلینک در سطح گسترده بازنشر شده، در وبگاه satellitemap قابل‌مشاهده است. این نقشه، ابتدا نقشه ماهواره‌های استارلینک را نشان می‌دهد که در نقاط مختلف مدار روی کره زمین قرار دارند و اطلاعاتی درباره اتصال به آن را نمی‌دهد. البته بخشی از این وبگاه نیز مدعی است نقاط سبزرنگ، برای افرادی است که اکنون در حال استفاده‌اند و نقاط قرمز، کاربرانی هستند که برای استفاده از اینترنت استارلینک درخواست داده‌اند. نقاط خردلی رنگ نیز نشان دهنده سفارش‎های پذیرفته شده است. اما این ادعا با واکنش کارشناسان مواجه شد. از جمله «محمد کشوری»، از کارشناسان حوزه ارتباطات و فناوری اطلاعات، در ایکس مختصاتی از این نقشه را بررسی کرد که حکایت از نادرست بودن اطلاعات عنوان‌شده از سوی این کاربران دارد. او نوشت وقتی روی نقاط سبز زوم می‌شود، نوشته شده که تجهیزات استارلینک در چه تاریخی نصب شده است؛ نکته عجیب اینکه «تقریباً همه در ۷۱۳ روز قبل بوده‌اند». نقاط قرمز هم کسانی هستند که با خوداظهاری، مدعی شده‎اند برای دریافت اینترنت استارلینک اقدام کرده‎اند. این کارشناس حوزه فناوری‎های دیجیتال نتیجه می‎گیرد: «به نظر نمی‌آید این داده‌ها معتبر باشند.»

 یکی دیگر از دلایل بی‌اعتباری این ادعاها، این است که بخش Order (نقاط خردلی رنگ) هم دارد. این در حالی است که لااقل سفارش استارلینک از ایران ممکن نیست.
نکته عجیب دیگر اینکه در موج هماهنگ انتشار این تصویر، ادعا شده نقشه از پایگاه رسمی استارلینک است؛ اما در قسمت پایین همین وبگاه به رنگ قرمز نوشته شده است که این وبگاه «ارتباطی به استارلینک و اسپیس‌ایکس ندارد».

انتشار اطلاعات نادرست حول استفاده گسترده از استارلینک، آن هم با این حجم از واکنش‌ها در فضای مجازی، به نظر نمی‌رسد به صورت اتفاقی شکل گرفته باشد و رصد جریان‌های مالی پشت آن توسط نهاد‌های امنیتی نباید کار دشواری باشد. فارغ از اینکه سیاست‌های مدیریت فضای مجازی باید به صورت علمی و عاقلانه‌تری دنبال شود، اما به نظر می‌رسد ضروری است که نهاد‌های ذی‌ربط به این مدل انتشار اخبار جعلی درباره اینترنت ماهواره‌ای ورود کنند؛ چراکه با توجه به تجربه‌های پیشین، بعد از اینگونه اخبار دروغ، بازار کلاهبرداری با عنوان فروش گیرنده اینترنت استارلینک هم شکل می‎گیرد.