موضع تند اتحادیه اروپا علیه ایران به چه معناست؟

زهرا طیبی در گزارشی نوشت:اروپایی‌ها با فاصله 14 ساله بیانیه‌ای با شورای همکاری امضا کردند که برای اولین‌بار ادبیاتی تند علیه ایران و تمامیت ارضی آن به کار برده بود. آنها علنا ایران را «اشغالگر» خواندند و جزایر سه‌گانه را متعلق به امارات دانستند. دوسالی می‌شود که بیانیه‌های شیخ‌نشین‌های حاشیه خلیج‌فارس، علیه جزایر سه‌گانه ایرانی تعدد بیشتری پیدا کرده است، در این مدت کشورهای حاشیه جنوبی خلیج‌فارس در بیانیه‌های خود جزایر سه‌گانه را «محل اختلاف ایران و امارات» می‌خواندند. این بار اما شورای همکاری در بیانیه مشترک با اتحادیه اروپا، مشخصاً از لفظ «اشغال» برای جزایر سه‌گانه علیه ایران استفاده کرده، آن‌هم درحالی‌که اتحادیه اروپا پیش‌ازاین «اختلاف امارات و ایران بر سر جزایر سه‌گانه را به‌رسمیت شناخته بود.» ادعای چندین ساله امارات در مورد جزایر سه‌گانه با همکاری اتحادیه اروپا درحالی مطرح می‌شود که منطقه در شرایط حساسی قرار گرفته است. امری که رنگ‌وبوی شیطنت و طمع به تمامیت ارضی ایران می‌دهد و از طرفی هم با توجه به واکنشی که برخی چهره‌های صهیونیستی در مورد این بیانیه منتشر کرده‌اند این گزاره را تقویت می‌کند که این اقدامات تلاشی برای تقویت فشار و تهدید علیه ایران در راستای حمایت اروپایی‌ها از رژیم‌صهیونیستی صورت گرفته است.

*استراتژیک‌ترین جزایر خلیج‌فارس
از میان سه جزیره تنب بزرگ، تنب کوچک و ابوموسی، تنها یک جزیره آن‌ هم جزیره ابوموسی قابل‌سکونت است. مساحت این جزیره 25 کیلومترمربع است و در 60 کیلومتری شمال شارجه در امارات متحده عربی قرار گرفته، همچنین از تنگه هرمز 160 کیلومتر فاصله دارد. تنب بزرگ هم در 31 کیلومتری جنوب جزیره قشم واقع شده است. تنب کوچک، مساحتش حدود دوکیلومترمربع است و در 12 کیلومتری مشرق تنب بزرگ قرار دارد. نکته مهم آنکه تنب‌های بزرگ و کوچک راه اصلی نفتکش‌ها در رفت‌وآمد به تنگه هرمزند. این سه جزیره تقریباً در استراتژیک‌ترین بخش خلیج‌فارس یعنی تنگه هرمز قرار دارند و همین باعث شده این سه جزیره برای کشورهای حاشیه خلیج‌فارس اهمیت زیادی پیدا کنند، علت اینکه دعوا در مورد این جزایر همچنان ادامه‌دار است نیز همین ماجراست. نگاهی به ادوار مختلف تاریخ و موقعیت جغرافیایی ایران در خلیج‌فارس نشان می‌دهد، این جزایر در ادوار مختلف همواره جزء خاک ایران بوده‌ند. براساس قواعد حقوق بین‌الملل اما این جزایر در سال 1971 رسماً و قانوناً متعلق به ایران دانسته شده‌اند. ادعای امارات در مورد اینکه این جزایر متعلق به آنهاست به 27 اکتبر 1992 برمی‌گردد، زمانی که امارات متحده عربی، بروشوری با عنوان اشغال سه جزیره ایرانی در سازمان ملل متحد در نیویورک منتشر کرد. ماجرا به وقتی برمی‌گردد که انگلیسی‌ها در زمان مظفرالدین‌شاه وارد جزیره هرمز شدند و این جزایر را اشغال کردند. اداره یکی از این جزایر را به شیخ‌نشین‌ها سپردند که آن زمان اساساً ابعاد سرزمینی‌ نداشتند و البته بعد از سال 1971 مالکیت آن را به ایران برگرداندند.

*رایزنی برای تعرض به تمامیت ارضی ایران
از زمان اعلام رسمی تعلق سه جزیره ایرانی، در 1971، امارات تلاش کرد با همراهی کشورهایی مثل الجزایر و یمن از شورای امنیت بخواهد به اختلاف ایران و امارات بر سر این جزایر رسیدگی کنند. امری که چندان موردتوجه اعضای دائمی شورای امنیت قرار نگرفت. اما در این سال‌ها امارات همواره تلاش کرد رایزنی‌هایی برای باز شدن پرونده ادعایی در مورد این جزایر انجام دهد. شورای همکاری با محوریت امارات در این سال‌ها تلاش کرد با کشورهایی که عضویت دائم شورای امنیت را دارند، بیانیه‌های مشترک همکاری امضا کنند. ادبیات این بیانیه‌ها عموماً بر به «رسمیت شناختن اختلاف ایران و امارات در مورد جزایر سه‌گانه» متمرکز بود و در ادامه نیز به «لزوم حمایت از تلاش‌های صلح‌آمیز برای دستیابی به راه‌حل مسالمت‌آمیز» درباره این جزایر «از طریق مذاکرات دوجانبه یا دیوان بین‌المللی دادگستری» تأکید داشت. ایران در تمام این سال‌ها نسبت به انتشار این بیانیه‌ها اعتراض داشت و اعلام کرد تمامیت ارضی ایران موضوعی نیست که ایران برای پذیرش آن حاضر به مذاکره شود. نکته جالب‌توجه این است که امارات در این سال‌ها تلاش کرد با ادبیاتی محافظه‌کارانه ادعاهایی در مورد جزایر سه‌گانه مطرح کند. اعضای شورای همکاری با همین محور بیانیه‌هایی با کشورهای مثل آمریکا، چین و روسیه امضا کردند.

*موضع رادیکال  EUعلیه تمامیت ارضی ایران
اتحادیه اروپا پیش ‌از این در سال 2010، بیانیه‌ای با وزیران خارجه کشورهای اتحادیه اروپا و شورای همکاری امضا کردند. این بیانیه به سبک دیگر بیانیه‌هایی بود که با کشورهای دیگر امضا می‌شد. اعضا ضمن به‌رسمیت شناختن اختلاف میان ایران و امارات، در مورد جزایر سه‌گانه، «از تلاش‌ها و خواسته‌های امارات برای حل اختلاف مرزی، از راه‌های مسالمت‌آمیز، ازجمله مذاکرات دوجانبه یا دادگاه بین‌المللی حمایت کردند.» تیرماه سال گذشته نیز مایکل‌ مان، سخنگوی وقت سیاست خارجی اتحادیه اروپا، به این موضوع اشاره کرده بود که دیدگاه‌های اتحادیه اروپا و کشورهای عضو شورای همکاری خلیج‌فارس با نشست وزرای خارجه دوطرف در سال 2010 در مورد جزایر سه‌گانه مطابقت دارد. روز چهارشنبه اما نشست مشترک شورای همکاری و اعضای اتحادیه اروپا (27 کشور عضو) درحالی در بروکسل برگزار شد که اتحادیه اروپا برای اولین‌بار در بیانیه‌ای که با شورای همکاری امضا کرد اظهارات تندی علیه ایران مطرح کرد. در بند 46 این بیانیه آمده ما از ایران می‌خواهیم به «اشغال» سه جزیره امارات متحده عربی، شامل تنب بزرگ، تنب‌کوچک و ابوموسی پایان دهد و این امر را «نقض حاکمیت امارات و اصول منشور سازمان ملل» خواند. مواضع تند و رادیکال اتحادیه اروپا علیه تمامیت ارضی ایران برای اولین‌بار از جانب کشورهای عضو اتحادیه اروپا مطرح می‌شد، پیش ‌از این تقریباً هیچ‌یک از کشورهایی که عضویت دائم شورای امنیت را دارند چنین ادعایی را در مورد ایران مطرح نکردند. این اتهام را که اثر مستقیمی بر مناسبات سیاسی این کشورها با ایران خواهد گذاشت می‌توان ناشی از چند عامل دانست؛ شرایط منطقه این روزها در ملتهب‌ترین وضع خود در بیش از یک دهه اخیر قرار گرفته است. تنش‌ها میان ایران و رژیم‌صهیونیستی افزایش پیدا کرده و اخبار و ادعاهایی از جانب رژیم‌صهیونیستی علیه ایران مطرح می‌شود در این حین اعمال تحریم و تشدید تحریم‌های آمریکا و برخی کشورهای اروپایی علیه ایران، مثلاً تحریم هواپیمایی ایران را می‌توان، ازجمله ابزارهایی برای اعمال فشار و تحریم و در راستای حمایت از رژیم‌صهیونیستی دانست. حالا و در این شرایط انتشار این بیانیه را با لحن تندی که مستقیماً تمامیت ارضی ایران را نشانه رفته، می‌توان در همین چهارچوب تحلیل کرد. به نظر می‌رسد اتحادیه اروپا به‌دنبال افزایش فشار و تشدید تنش‌ها در منطقه است و از طرفی از آنجا که به نظر می‌رسد صهیونیست‌ها برخلاف تهدیدات نمی‌توانند حمله مستقیمی به ایران و تأسیسات هسته‌ای آن داشته باشند، به‌دنبال اینند از این روش‌ ایران را در موضع ضعف قرار دهند. از طرف دیگر امارات به‌دنبال ماهی گرفتن از آب گل‌آلود است و در میانه این تنش‌ها به‌دنبال رسیدن به هدف چندین ساله خود و کشیده شدن موضوع جزایر سه‌گانه به شورای امنیت است.

*بازی تازه صهیونیست‌ها در بیانیه اتحادیه اروپا
بعد از انتشار این بیانیه برخی چهره‌های صهیونیستی مواضعی را علیه ایران مطرح کردند، برای مثال مئیر جاودانفر، روزنامه‌نگار صهیونیستی در متنی که در ایکس منتشر کرده بوده ضمن اینکه به این موضوع اشاره کرد که جزایر سه‌گانه متعلق به ایران است در ادامه نوشت: «این حکومت اسلامی در ایران است که خواسته‌ها و حق موجه مردم ایران را به باد داده است.» موضع‌گیری‌ای که برمبنای همان اصل همیشگی صهیونیست‌ها در حمله به غزه و لبنان صورت گرفت و ادعا شد ما با حزب‌الله و حماس مشکل داریم اما با مردم جنگی نداریم. درحالی‌که در حملات مستقیم آنها بیشترین آسیب متوجه ساکنان نوار غزه و مردم لبنان شد. این اظهارنظر کارشناس صهیونیستی را می‌توان در راستای به‌راه انداختن یک جنگ روانی، به‌هم ریختن روان مردم و تعمیق شکاف میان مردم و حکومت دانست.

*محکومیت تعرض به تمامیت ارضی ایران قدرت کشور را بیشتر می‌کند
جدای از آنچه در فضای بین‌المللی علیه ایران مطرح می‌شود، آنچه در حال حاضر می‌تواند حداقل بخش زیادی از جنگ روانی دشمن و تهدیدات آنها علیه تمامیت ارضی ایران را خنثی کند، ابراز و اعلام این موضوع است که ایرانیان اجازه تهدید تمامیت ارضی ایران را به کسی نمی‌دهند. در این میان تنها یک‌صدایی همه چهره‌ها و شخصیت‌ها در مورد عدم تعرض به تمامیت ارضی ایران و محکومیت این اقدام اروپا، می‌تواند اهرم فشاری برای فضای بین‌المللی به همراه داشته باشد. با این‌ همه جای خالی موضع‌گیری و واکنش چهره‌های فرهنگی، در مورد این موضع رادیکال اتحادیه اروپا علیه ایران احساس می‌شود. طبیعی است وجه اشتراک تمام ایرانیان حتی آنهایی که خارج از کشور زندگی می‌کنند، مقابله و مخالفت با تهدید تمامیت ارضی ایران است. موضع‌گیری روشن و واضح همه چهره‌ها و شخصیت‌هایی که حتی قرابتی با سیاست ندارند می‌تواند در ابتدای امر، جنگ روانی دشمن علیه افکار عمومی را خنثی کند و در وهله بعدی نیز این پیام را به کشورهای تهدیدکننده تمامیت ارضی ایران منتقل کند که جامعه ایرانی نسبت به تهدیدات علیه تمامیت ارضی کشور واکنش نشان می‌دهد و در مقابل آن سکوت نمی‌کند.