اصلاح الگوی کشت برای صیانت از آب

یکی از موضوعاتی که سال‌هاست نه تنها در ایران، بلکه در بسیاری از کشور‌های جهان از آن بسیار سخن گفته می‌شود «بحران آب» است. اقلیم خشک ایران، این موضوع را نسبت به دیگر کشور‌ها برجسته‌تر می‌کند که باید تمهیدات لازم برای عبور از وضعیت بحرانی اندیشیده شود، به گونه‎ای که این موضوع را حتی باید با دید یک مقوله اجتماعی، امنیتی، اقتصادی و حتی سیاسی بسیار مورد توجه قرار دهیم.

در این موضوع شکی نیست که کارشناسان حوزه آب سال‌هاست به مسئولان نسبت به مخاطرات جدی بی‌آبی تذکر می‌دهند؛ اما آنچه در این‌باره بسیار حائز اهمیت است، اجرای راهکار‌هایی است که ضمن اینکه بتواند بحران آب را تا حد بسیاری کاهش دهد، در موضوع فرونشست زمین و مسئله بسیار مهم مدیریت منابع آبی کشور نیز نتایج خوبی حاصل شود.

آمار‌ها حاکی از آن است که بخش قابل توجهی از منابع آب تجدید شونده استفاده شده و حدود ۵۵ درصد آب مصرفی کشور از منابع آبی زیرزمینی تأمین می‌شود که رقم بسیار بزرگی است؛ لذا این ضرورت ایجاد می‌شود که با توجه به مصرف بالای آب در بخش کشاورزی منابع آبی با حساسیت ویژه مدیریت شود.

برای عبور از این وضعیت باید مدیران شایسته‌ای که سوءمدیریت در کارنامه و پیشینه آنها نباشد، روی کار بیایند؛ زیرا هر‌گونه بی‌توجهی به مخاطرات این روند و سوء مدیریت به منابع آبی کشور و به مصرف درست و بهینه آب در تمامی حوزه‌ها به‌ویژه بخش کشاورزی، آسیب‌های جدی وارد می‎کند.

جلوگیری از هدررفت آب در بخش کشاورزی، و جلوگیری از تولید محصولات آب بر در ایران موضوع بسیار مهمی است که باید در دستور کار دولتمردان قرار گیرد تا خسارت‌های این بخش به مرور زمان کاهش یابد.

تولید محصولاتی مانند هندوانه، صیفی‌جات و ده‌ها محصول آب‌بر از جمله موضوعاتی است که باید بسیار کاهش یابد یا حتی به صفر برسد؛ زیرا ممنوعیت تولیدات محصولات با آب‌بری بالا تصویب و ابلاغ شده است. برآورد‌ها نشان می‌دهد بیش از ۷۰ درصد آب کشور در بخش کشاورزی مصرف می‌شود. وجود مسائلی که بر کاهش بارش‌ها اثر گذاشته است، نشان می‌دهد میزان بارش و سال آبی ما تناسبی با مصرف ندارد؛ به این معنا که خروجی یا مصرف آب افزایش یافته است؛ بنابراین برای جلوگیری از این روند با ارتقای سطح کشاورزی کشور باید در جلوگیری از تولید محصولات آب‌بر نسبت به گذشته جدیت بیشتری در دستور کار قرار داده شود، زیرا تولیداتی مانند تولید هندوانه یا صادرات این محصول نه‌تنها بهره‌وری ندارد، بلکه بحث تأمین آب شرب را تحت‌الشعاع قرار می‌دهد و به نوعی صادرات غیر‌مستقیم آب از کشوری است که بحران آب دارد و با خشکسالی دست و پنجه نرم می‌کند.

بی‌تردید، این موضوع برای جلوگیری از انباشت بحران در حوزه آب باید در دستور کار جدی کمیسیون نیرو قرار بگیرد، زیرا با وجود محدودیت‌های آبی کشور نباید زمینه برای کشت‌های آب‌بر که کمترین بهره‌وری ندارد، فراهم شود.