چقدر لفاظی‌های ترامپ و تهدیدات آمریکایی‌ها جدی است؟ آیا حمله آمریکا به ایران احتمال دارد؟

3 سناریو برای رفتار آمریکا می توان تصور نمود:

1-    سناریو حداقلی: سناریوی مبتنی بر جنبه روانی تهدید که تهدیدات را صرفا یک عملیات روانی و شناختی می‌داند.

2-    سناریو حداکثری: سناریویی که بر تلاش آمریکا برای جنگ حداکثری و پرشدت تاکید می‌کند.

3-    سناریو میانی: این سناریو  بر عملیات محدود نظامی به منظور متقاعدسازی ایران به تغییر رفتار دلالت دارد.

در شرایط حاضر دو نوع نگاه در دولت ترامپ و در آمریکا وجود دارد:

1-    جریان تندرو در درون دولت مانند والتز و در بیرون از دولت مانند تام کاتن که بر سناریوهای دوم و سوم تاکید دارند. برای مثال والتز، مشاور امنیت ملی ترامپ در تداوم لفاظی‌های مقامات آمریکایی ایران را این‌گونه تهدید کرده است «یا برنامه هسته‌ای‌ و موشکی‌ را کنار بگذارید یا با عواقب آن مواجه خواهید شد!» و تام کاتن گفته  «اگر توافقی نباشد، بمباران گزینه دیگر خواهد بود.»

2-    در مقابل جریان تندرو تاکر کارلسون، استیون ویتکاف و ... وجود دارند که بر راهبرد گفت وگو با ایران تاکید دارند.

هر چند در اوایل دولت ترامپ، بر گزینه نظامی تاکید بیشتری صورت می‌گرفت ولی به نظر می‌رسد این موضوع به چند علت تا به امروز کم رنگ‌تر شده است:

1.1.  استراتژی لخت و عریان ترامپ: استفاده از نظریه مرد دیوانه هر چند در دور اول کارآیی خود را نشان داد ولی در شرایط فعلی ابهام و  کارآیی سابق را ندارد.

1.2. بازخوانی تجربه تاریخی: آمریکا پس از جنگ‌های پرهزینه افغانستان و عراق، تمایل کمتری به درگیری زمینی گسترده در غرب آسیا دارد. حمله به ایران که دارای توان موشکی و متحدان منطقه‌ای است، می تواند به یک جنگ فرسایشی غیرقابل تحمل برای واشنگتن تبدیل شود. 

1.3. بازنمایی اثرات جنگ برای متحدین آمریکا: برای مثال نخست وزیر قطر درباره اثرات جنگ بر کشورش معتقد است که هرگونه حمله به نیروگاه هسته‌ای ایران که در سواحل خلیج فارس قرار دارد، پیامدهایی برای قطر دارد که او آن را یک فاجعه زیست محیطی توصیف کرده است؛ چراکه به گفته او، قطر آب مصرفی مردم خود را از همین‌ آب‌ها تامین می‌کند و اگر این آب آلوده شود، کل قطر طی سه روز بدون آب باقی خواهد ماند و این مشکلی است که نه تنها برای قطر، بلکه برای کویت و امارات متحده عربی نیز به وجود خواهد آمد. این بازنمایی‌ها قطعا بر محاسبات آمریکایی‌ها تاثیرگذار است.

1.4. ایران با داشتن بزرگترین زرادخانه موشکی در خاورمیانه می‌تواند پایگاه‌های آمریکا در منطقه را هدف قرار دهد. 

1.5. استفاده از توان متحدین در گفتمان مقاومت: ایران با هماهنگی با گروه‌های مقاومت در لبنان، یمن، عراق و سوریه، می‌تواند جبهه‌های متعدد علیه آمریکا و متحدانش ایجاد کند. 

1.6.توانایی ایران در جنگ ناهمتراز: توانایی ایران در جنگ ناهمتراز مانند مین‌گذاری دریایی، استفاده از پهپادها، شهپادها و اژدرها، استفاده از قایق‌های تندرو، می‌تواند چالش‌های اساسی برای طرف مقابل ایجاد کند برای مثال ایران می‌تواند با اقدامات دریایی ترابری انرژی جهانی را مختل کند. 

البته باید مد نظر داشت که سیالیت در شرایط سیاسی می‌تواند کفه ترازو را به نفع هر کدام از جریان‌های جنگ طلب یا گفت وگو محور تغییر دهد. لذا اتخاذ مواضع یکپارچه در نخبگان، همبستگی ملی و عدم تنش و التهاب در فضای عمومی و .... می‌تواند بر کم‌رنگ شدن حربه جنگ تاثیرگذار باشد.

منبع: پرسمان هفته شماره 1 سال 1404