آیا ترامپ توانایی رفع تحریم‌های ایران را دارد؟

1.  در پاسخ به این سئوال نکته اولیه و مهم این است که باید بین توانایی ترامپ برای رفع تحریم‌ها و امکان رخ‌دهی آن تفاوت قائل شد. این از دو جنبه مهم است:

1.1. ترامپ می‌تواند تحریم‌های اعمال‌شده از طریق فرمان‌های اجرایی، مانند آن‌هایی که در چارچوب CAATSA هستند، را لغو کند. این شامل تحریم‌های مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران می‌شود. با این حال، لغو تحریم‌های تصویب‌شده توسط کنگره، مانند قانون تحریم‌های ایران (ISA)، نیاز به اقدام قانونی و طی مراحل قانونی در کنگره دارد.

1.2.اما این امکان به دلایل مختلفی در میدان ممکن است به واقعیت نپیوندد؛ چرا که موانع و دلایل مختلفی برای رخ ندادن‌اش متصور است.

2. موانع و دلایل مختلفی در باره رفع تحریم‌ها وجود دارد که به برخی از اهم آنها می‌توان به شرح زیر اشاره کرد:

2.1.اختلافات راهبردی: حل شدن احتمالی موضوع هسته‌ای به معنای حل قطعی همه اختلافات نیست بلکه ما با آمریکایی‌ها اختلافات راهبردی در موضوعات دیگر خواهیم داشت.

2.2. تحریم به مثابه ابزار فشار: تحریم در سیاست خارجی آمریکا به مثابه ابزار فشاری است که آمریکایی‌ها تلاش می‌کنند با نگهداشتن آن، از این ابزار برای فشار به ایران استفاده کنند.

2.3. ناهمگنی دولت: دولت ترامپ از طیف‌های مختلف و ناهمگنی تشکیل شده که کار رفع تحریم‌ها را با چالش مواجه می‌کنند. در پرسمان هفته(شماره1) به سه طیف ناهمگن در دولت ترامپ اشاره شد.

2.4.  چالش‌های سیاسی: مخالفت‌های سیاسی از سوی جمهوری‌خواهان و لابی‌های حامی اسرائیل مانند AIPAC، لغو تحریم‌ها را دشوار می‌کند.

2.5. جنبه رقابت‌های بین‌المللی: در حال حاضر، با تشدید تنش‌ها بین آمریکا و چین و همکاری ایران با روسیه، لغو تحریم‌ها ممکن است به عنوان تقویت رقبای استراتژیک آمریکا دیده شود.

3.    البته باید مد نظر داشت که برخی از آمریکایی‌ها مانند «ریچارد نفیو» معتقدند ساز و کار تحریم‌ها کارآمدی خودش را از دست داده است و باید مسیر مواجهه با ایران را باز طراحی نمود. از سویی برخی معتقدند که آمریکا در طرح‌های منطقه‌ای  خود مانند صلح ابراهیم نیازمند مدیریت تنش با ایران و رسیدن به یک توافق  است.

4.  این نکته را باید در نظر داشت که موضع نهادهای انقلابی در قبال مذاکرات، «نه خوش‌بینی افراطی و نه بدبینی‌افراطی» است. بر این اساس، هر چند امکان رفع تحریم‌ها وجود دارد اما سیاست‌گذاران و ساختارهای اجرایی باید با توجه به تجارب گذشته و منویات رهبر معظم انقلاب این واقعیت تلخ را مد نظر داشته باشند که؛« مذاکره‌ی با این دولت آمریکا رفع تحریم نخواهد کرد؛ یعنی تحریم‌ها را برنمی‌دارد، [بلکه] گره تحریم‌ها را کورتر خواهد کرد؛ فشار را افزایش خواهد داد. مذاکره‌ی با این دولت، فشار را افزایش خواهد داد.»(22/12/1403) در این صورت توافق یا عدم توافق به مسئله اصلی بدل نمی‌شود و ظرفیت‌های دیگر داخلی برای حل مشکلات و برطرف کردن چالش‌ها فعال می شود.

5.   درباره جنبه‌های مختلف این سئوال که چرا با وجود بدبینی ایران حاضر به مذاکره شده است، در 3 شماره اول نشریه پرسمان هفته به کرات سخن گفته‌ایم. 

منبع: پرسمان سیاسی هفته شماره 5