اروپا و آزمون نهایی اعتماد در مسیر برجام

پیام جمهوری اسلامی ایران روشن است: ما از نقش سازنده اروپا در احیای برجام استقبال می‌کنیم، مشروط بر آن‌که این نقش با رفتارهای مسئولانه، واقع‌بینانه و دور از فشار و تهدید همراه باشد. مکانیسم ماشه، اگر فعال شود، نه‌تنها راه‌حل نیست، بلکه زنگ پایان دیپلماسی خواهد بود. این انتخابی است که مسئولیت تبعات آن به‌طور کامل بر عهده تصمیم‌گیرندگان اروپایی خواهد بود.

پایگاه بصیرت / علی محمدی

وزیر امور خارجه ایران در گفت‌وگوی اخیر خود با روزنامه فرانسوی لوموند، پیامی روشن و در عین حال هشدارآمیز خطاب به سه کشور اروپایی عضو برجام – (موسوم به E3) – صادر نمود: اگر این کشورها در مسیر فعال‌سازی مکانیسم ماشه گام بردارند، از منظر تهران معادل حمله‌ای نظامی علیه ساختار امنیت ملی جمهوری اسلامی تلقی می‌شود؛ اقدامی که به‌طور طبیعی پیامدهای غیرقابل بازگشتی به‌همراه خواهد داشت.

اگر اروپایی‌ها پیام این بیان وزیر محترم خارجه ایران را دریافت نکرده‌اند، بهتر است این یادداشت را تا آخر بخوانند.در شرایطی که ایران همه تعهدات خود را وفق برجام اجرا نموده و طرف‌های غربی به تعهداتشان عمل نکرده‌اند، تمسک به مکانیسم ماشه، نه یک ابزار حقوقی، بلکه یک سازوکار فشار سیاسی زورگویانه است که ماهیتاً با هرگونه دیپلماسی در تضاد قرار دارد. کاملاً روشن است، در شرایطی که ایران بارها آمادگی خود را برای تعامل و همکاری سازنده اعلام کرده، تهدید به استفاده از این سازوکار، نشانه‌ای از تصمیم اروپا برای عبور از مسیر دیپلماسی و حرکت به‌سمت تقابل سخت است.

نخست، باید تأکید کرد که در سال‌های اخیر، ایران به‌رغم خروج یک‌جانبه آمریکا از توافق و اعمال فشارهای حداکثری، در نهایت تلاش کرد از طریق مسیرهای حقوقی و سیاسی و حفظ مسیر دیپلماسی، ثبات توافق را حفظ کند. اما تعلل سه کشور اروپایی در اجرای تعهداتشان و افزایش فشارهای دیپلماتیک و ایستادن آن‌ها در کنار رژیم صهیونیستی در جنگ اخیر، موجب فرسایش اعتماد متقابل شده است.

دوم، استفاده از این ابزار تنش‌زا، به منزله پایان نقش‌آفرینی اروپا در پرونده هسته‌ای ایران خواهد بود. سه کشور اروپایی باید بدانند که نمی‌توان هم‌زمان نقش میانجی و داور را بازی کرد، هم در کنار رژیم صهیونیستی بر طبل جنگ بکوبند و در عین حال، در موقعیت تهدیدکننده نسبت به یک طرف توافق باقی بمانند. در شرایطی که منطقه غرب آسیا بیش از هر زمان دیگری نیازمند عقلانیت و گفت‌وگوست، تکرار بازی فشار حداکثری تنها به تقویت بی‌اعتمادی و شکل‌گیری معادلات جدید امنیتی منجر خواهد شد.

سوم، بازگشت تحریم‌های سازمان ملل تحت عنوان مکانیسم ماشه، ایران را به‌سوی اتخاذ تدابیر متقابل سوق می‌دهد که دیگر در چارچوب تعامل متعارف نخواهد گنجید. واکنش ایران در قبال مکانیسم ماشه، فارغ از پیامدهای حقوقی در حوزه قراردادهای بین‌المللی و تجدیدنظر در راهبرد هسته‌ای، اثرات امنیتی فوری در کل منطقه غرب آسیا خواهد داشت.

در نهایت، پیام جمهوری اسلامی ایران روشن است: ما از نقش سازنده اروپا در احیای برجام استقبال می‌کنیم، مشروط بر آن‌که این نقش با رفتارهای مسئولانه، واقع‌بینانه و دور از فشار و تهدید همراه باشد. مکانیسم ماشه، اگر فعال شود، نه‌تنها راه‌حل نیست، بلکه زنگ پایان دیپلماسی خواهد بود. این انتخابی است که مسئولیت تبعات آن به‌طور کامل بر عهده تصمیم‌گیرندگان اروپایی خواهد بود.