«مرتضی عزتی» اقتصاددان و عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس در گفتوگو با صبح صادق در پاسخ به این پرسش که به نظر شما مهمترین مؤلفهای که عامل چالشسازی برای اقتصاد ایران بوده چیست، به موضوع بیتوجهی به رشد تولید اشاره کرد و گفت: «مسائل مختلفی در حوزه اقتصادی مورد توجه قرار گرفته، اما واقعیت این است که منافع عمومی در آن لحاظ نشده است، زیرا برخی مبنا و اصل را برپایه سود و زیان خود و نه تأمین منافع ملی تعریف کردهاند.»
وی در این باره خاطر نشان کرد: «اگر مدیران، فعالان اقتصادی و اعضای اتاق بازرگانی و... اصل و مبنا را رشد تولید قرار میدادند و در این باره اطلاعات درست را با مسئولان تراز اول کشور در میان میگذاشتند بیتردید وضعیت امروز کشور در حوزههای مختلف اقتصادی تا این اندازه چالش برانگیز نبود.»
مرتضی عزتی گفت: «وقتی مشکلات و کسب سودهای شخصی جایگزین توجه به منافع ملی شود طبیعی است که تولید نیز پس زده میشود. متأسفانه سالهاست درگیریهای حزبی و جناحی جای خود را به انگیزه و شور و شوق برای رشد تولید داده است. فعالان اقتصادی به دنبال تأمین ارز خود هستند یکی دنبال صادرات بیشتر و یکی دنبال واردات خود و دریافت ارز دولتی است؛ یعنی بخشهای مختلف به دنبال حفظ منافع شخصی خود هستند و منافع ملی در اولویت نیست و تولید کنار گذاشته شده است در حالی که مهمترین مشکل امروز ما کاهش تولید و عدم نگاه جامع نگرانه به رشد تولید است. این موضوع یعنی عدم توجه به تولید در حالی است که رشد و جهش تولید طی سالهای اخیر شعار اصلی سالهای مختلف بوده یعنی اولویت اصلی کشور باید توجه به این موضوع باشد، اما در واقعیت به هیچ وجه اینگونه نبوده است.»
عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس معتقد است: «اگر کشور سالهای گذشته مسیرهای انحرافی را طی نمیکرد، بدین معنا که مسئولان امر تمام هم و غم خود را روی افزایش تولید قرار میدادند امروز وضعیت ما قطعا خیلی بهتر از آنچه اکنون در آن قرار داریم بود. مسئله این است که دولتها به فکر رفع کسری بودجه خود از جیب مردم با افزایش تورم هستند؛ افزایش تورمی که در واقع فشار اصلی آن روی مردم و منافع آن برای دولت است، بنابراین به نظر میرسد به دلیل این ذی نفع بودن دولت نگرانی چندانی نسبت به افزایش و جابه جایی قیمتها ندارد.»
مرتضی عزتی گفت: «حل کسری بودجه اولویت اول دولت است، اما این امر بدون توجه به راهکارهایی که فشار را از روی مردم بردارد دنبال میشود؛ بنابراین دولت هر اقدامی در این راستا میکند فشار آن بر روی مردم است. اگرچه صادرکنندگان خواهان صادرات بیشتر هستند، اما این هدف بدون توجه به این موضوع است که آنها به این باور رسیده باشند که مشکلات کشور مگر با رشد و جهش تولید حل نمیشود.»
وی در این باره تصریح کرد: «رشد تولید به معنای بالا رفتن میزان درآمد، اشتغالزایی، سرمایهگذاری معنا دار و هدفمند در فعالیتهای مولد و ایجاد رضایت خاطر در عموم آحاد جامعه است. به دنبال اشتغالزایی و رونق گرفتن فعالیتهای تولیدی، درآمدهای مالیاتی دولت نیز افزایش مییابد و هم دولت وضعیت مالی خوبی پیدا میکند هم شرایط تولیدکننده و هم مردم بهبود مییابد، پس دولت میتواند بسیاری از چالشهای اقتصادی را بدون تحمیل تورمهای بالا به مردم حل کند.»
این کارشناس و تحلیلگر اقتصادی تأکید کرد: «متأسفانه طی چند سال اخیر همه سیاستهای اقتصادی دولتها ضد تولید بوده است؛ به عنوان مثال بانک مرکزی که خواهان حل ناترازی ارزی است فشار عدم اعطای تسهیلات را فقط بر تولیدکننده وارد کرده است یعنی وام به افرادی داده شده که سفارش شدگان مجلس و سایر مسئولان هستند و در بخش اصطلاحاً رانتیهای اقتصاد قرار دارند، اما کسی که خواهان راهاندازی خطوط تولید یا فعالسازی و استفاده هر چه بیشتر از ظرفیتهای تولیدی در کشور هستند عموما مورد بیمهری بانک مرکزی و نظام بانکی قرار میگیرد و منابعی دریافت نمیکنند.»
عضو هیئت علمی دانشگاه تربیت مدرس یادآور شد: «با اینکه تلاشهایی برای بهبود فضای کسبوکار صورت گرفته، اما افرادی که در این پستها و کارمندانی که در این ادارات حاضر هستند خود مشکل آفرین میشوند؛ زیرا کاری که دو روز باید انجام شود طی دو هفته نیز انجام نمیشود. کارمندان پشت کامپیوترهای خود مینشینند و اصطلاحا حضور فیزیکی دارند، اما کاری نمیکنند.»
وی درباره آسیبهای وارده ناشی از ناترازی انرژی به تولید نیز گفت: «عمده کمبود برق و گاز و آب بر سر تولیدکنندگان شکسته میشود یعنی همه فشارها روی تولید کننده وارد میشود. برای مثال زمانی که تولیدکننده میتواند تولید کند برق قطع میشود و عملاً تولید متوقف میشود. متأسفانه بیآبی هم به این وضعیت اضافه شده است. طبیعتا نمیتوان دو روز کامل در هفته بدون برق تولید داشت. برق تولیدیها هر روز از ساعت ۶ بعد از ظهر قطع میشود. این موارد یک به یک نشان میدهد گویا عدهای در کشور عامدانه تولید را تحت آسیبهای جدی قرار دادهاند.»
وی افزود: «بیتردید اصلیترین مشکل کشور سنگاندازیهایی است که بر سر راه تولید ایجاد کردهاند. در صورتی که موانع پیش روی تولید برطرف شود یعنی اولویت اول کشور روی رشد تولید قرار داده شود بسیاری از مشکلات کشور حل میشود.»
مرتضی عزتی معتقد است: «متأسفانه تا کنون نه تنها تولید در سیاستگذاریها اولویت نبوده است بلکه همه خرابیها را بر سر تولید آوار کردهاند. هر جا که نمیتوانند کاری انجام دهند تولید را هدف قرار میدهند. لازم به ذکر است که سنگاندازیها و مصائب مرتبط با تولید بحث امروز و دیروز نیست، بلکه سال هاست دچار این آفت اقتصادی شدهایم.»
این کارشناس و تحلیلگر مسائل اقتصادی گفت: «اگر دولت و حاکمیت به فکر تجدید نظر اساسی در راهبردهای خود است از بخش تولید باید شروع کند، زیرا مطمئنا عدهای عامدانه فقط به تولید ضربه میزنند تا مانع رشد و توسعه اقتصاد ایران و مانع رفاه مردم شوند.»
وی در پایان این گفتوگو خاطر نشان کرد: «وضعیت افت تولید هر سال نسبت به سال قبل تشدید میشود به نحوی که به نظر میرسد در صورت عدم تجدید نظر جدی در این حوزه باید منتظر آسیب شدید به ساختارهای اقتصادی و نگرانیهای بزرگتری باشیم که آثار خود را در حوزه سیاسی و اجتماعی نمایانگر میکند.»