یک بازی و دو سناریو/ اختلاف آمریکا و اروپا بر سر پرونده هسته‌ای ایران؟!

همپوشانی تاکتیکی و راهبردی آمریکا و تروییکای اروپایی در مواجهه با پرونده هسته‌ای کشورمان، موضوعی نیست که نیاز به اثبات داشته باشد! در آستانه برگزاری نشست جدید شورای حکام، اخبار جدیدی در خصوص صدور یا عدم صدور قطعانه ضد ایرانی جدید به گوش می‌رسد. رسانه‌های غربی مدعی شده‌اند که آمریکا و سه متحد اصلی اروپایی آن بر سر چگونگی پیگیری قطعنامه علیه ایران در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی اختلاف نظر دارند. بر اساس این ادعا، آلمان، انگلیس و فرانسه تلاش می‌کنند آمریکا را برای پیگیری این قطعنامه متقاعد کنند. خبرگزاری رویترز روز جمعه ۴ خرداد (۲۴ مه) گزارش داد پیگیری قطعنامه علیه ایران در شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تنش‌ها میان آمریکا از یک سو و انگلیس، فرانسه و آلمان از سوی دیگر را بیشتر کرده است. در ماورای این ادعا، دو سناریو وجود دارد.

سناریوی اول: اختلاف آمریکا-اروپا بر سر مذاکرات مسقط
یکی از این سناریوها، معطوف به نارضایتی تروییکای اروپایی از آمریکا در مذاکرات موسوم به "مسقط"است. بر این اساس، اروپاییان قصد دارند بر اساس رویکرد همیشگی خود مبنی بر "دلالی در مذاکرات هسته‌ای"، حضوری مستقیم و مستمر در عرصه مذاکرات داشته باشند. در چنین شرایطی بخش مهمی از باج خواهی طرف غربی در شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی معطوف به مسائل فنی و حقوقی نبوده و منبعث از دغدغه‌های فرامتنی مذاکرات است. شورای حکام آژانس بین‌المللی اتمی که شامل ۳۵ کشور می‌شود ۱۸ ماه پیش با تصویب قطعنامه‌ای از ایران خواست هر چه سریع‌تر با آژانس بین المللی انرژی همکاری کند و به پرسش‌ها درباره موارد ادعایی پاسخ دهد. علاوه بر آن، ممانعت ایران از بازرسی سایت‌ها توسط تیم آژانس بین‌المللی انرژی اتمی و از مدار خارج کردن دوربین‌های نظارتی آژانس به سبب بدعهدی و رویکرد سیاسی و غیر حقوقی این مجموعه منجر به زیاده خواهی مجدد طرف غربی مبنی بر پایبندی یکجانبه تعهدات برجامی خود شده است. بدیهی است که جمهوری اسلامی ایران هرگز زیر بار چنین فشاری نخواهد رفت و تصویب قطعانه جدید علیه جمهوری اسلامی ایران (حتی با وجود پذیرش فرضیه اختلاف طرف آمریکایی و اروپایی)، ایران را ودار به برداشتن گام‌های محدود کننده بیشتری علیه آژانس خواهد کرد. فضاسازی دیپلمات‌های اروپایی در آستانه برگزاری نشست شورای حکام، صرفا منجر به پیچیده‌تر شدن معادله به ضرر غرب خواهد شد. قرار است جلسه نوبتی شورای حکام آژانس اتمی ۹ روز دیگر برگزار شود. رویترز ضمن اشاره به دشواری همکاری با ایران به یک دیپلمات ارشد اروپایی استناد کرده که گفته است کار با ایران بسیار دشوار و میزان تخلفات! بی‌سابقه است. این دیپلمات ارشد اروپایی همچنین گفته است که برنامه هسته‌ای ایران کاهشی نداشته و هیچ "حسن نیت واقعی" از سوی جمهوری اسلامی برای همکاری با آژانس وجود ندارد. این ادعای وقیحانه در حالی صورت می‌گیرد که آمریکا و تروییکای اروپایی، اساسا رفع تحریم‌های ضد ایرانی را تبدیل خط قرمز خود نموده و مقصر بر هم زدن توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ میلادی هستند. به عبارت بهتر، طرف اروپایی نیز به مانند آمریکا، روایتگری یکطرفه و دروغین نسبت به ریشه‌ها و دلایل عدم استمرار توافق هسته‌ای (به لحاظ عملیاتی) را در دستور کار قرار داده و بازی مقصرسازی علیه تهران را ادامه می‌دهد.

سناریوی دوم: همپوشانی تاکتیکی مطلق آمریکا-اروپا
سناریوی دوم، معطوف به رویکرد تاکتیکی مشترک و مطلق طرف‌های غربی علیه ایران است. اینکه آمریکا جلوگیری از تصویب یک قطعنامه ضد ایرانی توسط اروپاییان را به دستمایه‌ای برای امتیازگیری مشترک غربی از ایران تبدیل کند. با توجه به سوء سوابق واشنگتن و تروییکای اروپایی در مذاکرات هسته ای، این سناریو کاملا محتمل است. در این سناریونویسی، آمریکا این بار قصد دارد نقش پلیس خوب را ایفا کرده و تروییکای اروپایی را به پلیس بد مبدل سازد. این تقسیم نقش، باید مورد توجه و تحلیل دستگاه دیپلماسی و سیاست خارجی کشورمان قرار گیرد.
با شتاب گرفتن برنامه‌های هسته‌ای ایران ذخایر اورانیوم غنی‌شده کشورمان مطابق آخرین گزارش آژانس اتمی بیشتر از حد مجاز تعیین شده در برجام رسیده که مقدار زیادی از آن اورانیوم با غنای ۶۰ درصد است. با این حال جمهوری اسلامی ایران تاکید کرده است که در صورت بازگشت واقعی طرف مقابل به برجام و رفع تضمین شده تحریم‌های ضد ایرانی، آماده است به شرایط قبل از خروج کاخ سفید از برجام باز گردد. نوع رفتار و رویکرد غرب در مذاکرات هسته‌ای دو سال اخیر نشان داده است که هدفگذاری مشترک آمریکا و تروییکای اروپایی در تقابل با ایران، مبتنی بر عدم رفع واقعی تحریم‌ها و در مقابل، وادارسازی ایران به پذیرش تعهدات یکجانبه در برجام صورت می‌گیرد.

بازی خاص گروسی
در این معادله، رافائل گروسی نیز در کسوت کاتالیزورو عامل تسریع کننده بازی تاکتیکی مشترک آمریکا-اروپا در مواجهه با ایران ایفای نقش می‌کند. به عبارتی گویاتر، نباید مدیر کل آژانس بین المللی انرژی اتمی را به مثابه یک بازگر مستقل در این معادله چندوجهی مورد تجزیه و تحلیل قرار داد. در جریان سفر اخیر گروسی به ایران، وی تلاش کرد تا نه به عنان مدیر کل آژانس، بلکه به عنوان یک دلال در مذاکرات هسته‌ای نقش خود را ایفا کند. صورت مسئله مشخص است: صدور هر گونه قطعنامه جدیدی علیه جمهوری اسلامی ایران در شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی، چه منبعث از اختلاف تاکتیکی آمریکا-اروپا و چه برگرفته از یک بازی تاکتیکی مشترک باشد، هزینه‌های سختی علیه غرب در بر خواهد داشت. اقدام آژانس بین المللی انرژی اتمی و شورای حکام در صدور هر گونه قطعنامه‌ای علیه ایران، به معنای اعلان تقابل رسمی این نهاد ظاهرا بین المللی و غرب با کلیت فعالیت هسته‌ای ایران خواهد بود و تهران در مقابل این مسئله، هرگز کوتاه نخواهد آمد. بی دلیل نیست که بسیاری از استراتژیست‌ها و تحلیلگران حوزه روابط بین الملل در غرب، نسبت به هرگونه بازی پرهزینه در شورای حکام آژانس علیه ایران هشدار داده اند. اخیرا خبرگزاری رویترز مدعی شده است که آمریکا در نشست‌های اخیر شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی تمایلی برای پیگیری قطعنامه علیه ایران نشان نداده است. مقامات آمریکایی برگزاری انتخابات ریاست جمهوری آمریکا در نوامبر ۲۰۲۴ را یکی از دلایل عدم تمایل آمریکا بیان می‌کنند....