رویای آمریکایی بن سلمان

سفر «محمدبن‌سلمان» به آمریکا آغازگر تلاش‌های گسترده عربستان برای رسیدن به اهداف توسعه در سال ۲۰۳۰ است؛ برنامه‌ای که از سال ۲۰۱۶ آغاز شد و قرار بر این بود که عربستان در سال ۲۰۳۰ به بزرگ‌ترین کشور توسعه یافته در منطقه غرب آسیا تبدیل شود و وابستگی خود را به صادرات نفت و گاز به حداقل برساند؛ ولی در سال ۲۰۲۵ بخش زیادی از این رؤیا‌های بلندپروازانه تعبیر نشده است و بن‌سلمان می‌خواهد با کمک آمریکا به رؤیاهایش برسد. این شاید بزرگ‌ترین هدف سفر بن سلمان است که البته این هدف در زیرفصل‌هایی دنبال می‌شود که در اینجا به مهم‌ترین آنها اشاره می‌کنیم. عربستان در تلاش است توافق امنیتی فعلی را به یک پیمان دفاعی رسمی تبدیل کند و به تأیید کنگره هم برساند. عربستان در جریان حمله اخیر قطر ازسوی رژیم صهیونی و حملات سال ۲۰۱۹ انصارالله به تأسیسات نفتی خود به این نتیجه رسید که آمریکا اگر بخواهد از کشوری حمایت کند، به صورت قطع باید یک پیمان دفاع رسمی با آن کشور داشته باشد. هر چند با داشتن این پیمان هم نمی‌توان مطمئن بود که آمریکایی‌ها از یک کشور حمایت کنند. اتفاقی که برای قطر افتاد و آمریکا هیچ مقابله‌ای با حملات رژیم صهیونیستی نکرد. در این سفر ترامپ قول داد که به یکی از خواسته‌های دیرین عربستان، یعنی فروش هواپیما‌های اف ۳۵ جامه عمل بپوشاند؛ ولی این اتفاق به این سادگی‌ها رخ نخواهد داد؛ زیرا در سال ۲۰۲۰ هم ترامپ با فروش این هواپیما‌ها به امارات موافقت کرد؛ ولی بعد از پنج سال هنوز هیچ اتفاقی نیفتاده است. برای فروش این جنگنده‌ها آمریکا دو نگرانی دارد که شامل نگرانی از نفوذ چین و دسترسی به فناوری این جنگنده‌ها از طریق عربستان است و نگرانی دیگر تعهد به حفظ برتری نظامی رژیم صهیونیستی است. عربستان اعلام کرده است حاضر است هر محدودیتی را بپذیرد؛ از جمله دسترسی نداشتن به نرم‌افزار‌های هجومی پیشرفته یا رادار‌های خاص این هواپیما‌ها تا توان نیروی هوایی خود را افزایش دهد. 

آمریکا در این سفر توافق کرد که یک برنامه توسعه هسته‌ای غیرنظامی با هدف تولید برق را به عربستان ارائه دهد. عربستان برای توسعه هوش مصنوعی خود به تولید برق زیادی نیاز دارد که در حال حاضر برق تولیدی این کشور توان پاسخگویی به این فناوری را ندارد. پس باید از طریق توسعه نیروگاه‌های برق هسته‌ای این نیاز خود را برطرف کند؛ ولی آمریکا اعلام کرده است حاضر نیست اجازه غنی‌سازی اورانیوم را به عربستان دهد و در صورت موافقت کنگره و لابی‌ای پک فقط نیروگاه‌های هسته‌ای را در عربستان توسعه می‌دهد که سوخت آن از خارج خاک عربستان تأمین شود؛ همین نیروگاه‌های هسته‌ای هم با مخالفت‌های ویژه در داخل آمریکا روبه‌روست؛ یعنی گروهی در آمریکا معتقدند حتی داشتن نیروگاه‌های هسته‌ای هم برای عربستان زمینه این وضعیت را ایجاد می‌کند که در آینده به سمت تولید سلاح‌های هسته‌ای بروند. در این سفر در حوزه سیاست خارجی هم مذاکرات مفصلی بین بن سلمان و ترامپ صورت گرفت. بن سلمان کماکان بر شرط کشورش مبنی بر تشکیل دو دولت فلسطینی و اسرائیلی تأکید دارد و گفته است در صورت عملی شدن این درخواست به توافق برقراری روابط با رژیم صهیونیستی تحت عنوان توافق ابراهیم می‌پیوندد. عربستان همچنین اعلام کرده است که حاضر است در برقراری مذاکرات بین ایران و آمریکا نقش فعالی را به عهده بگیرد. این سفر پر سر و صدا در حالی خاتمه یافت که روی کاغذ توافقات گسترده‌ای بین آمریکا و عربستان در حوزه‌های گوناگون صورت گرفته؛ ولی تجربه نشان داده است که خیلی از این توافقات به مرحله اجرا نمی‌رسد یا اجرایی شدن آن با مشکلات زیادی روبه‌روست. 

برای نمونه، تولید هواپیما‌های اف ۳۵ و آموزش خلبانان سعودی به منظور استفاده از آنها به یک بازه زمانی پنج تا هفت سال نیاز دارن یا در جریان فروش ریز پردازنده‌ها به منظور توسعه هوش مصنوعی لازمه اجرایی شدن آن این است که آمریکا مطمئن شود با توجه به روابط گسترده اقتصادی عربستان و چین این ریزپردازنده‌ها به دست چینی‌ها نمی‌افتد؛ اتفاقی که درمورد امارات رخ داد و این کشور تعداد زیادی از این ریزپردازنده‌ها را که آمریکا به چین نمی‌فروخت، خرید و به طرف چینی داد. همچنین اگر به توافق سال ۲۰۱۸ که در جریان سفر محمدبن‌سلمان به آمریکا مراجعه شود، متوجه می‌شویم که یک سوم این توافقات هنوز اجرایی نشده است و حالا در سال ۲۰۲۵ توافقات جدیدی به آنها اضافه شده است که بخش زیادی از آنها زمان اجرایی شدنش به دولت فعلی آمریکا قد نمی‌دهد.