جابربنیزید جعفی نقل میکنند که امام باقر (ع) فرمودند: پدرم امام سجاد (ع) بعد از شهادت امام حسین (ع) از موی بز خانهای در بیابان برپا کردند و سالها آنجا سکونت داشتند. ایشان در مدینه نبودند. در کربلا هم نبودند؛ بلکه چادری بیرون از مدینه زدند. دلیلش این بود که بیوفایی مردم را دیده بودند و دوست نداشتند با آنها معاشرت کنند. ایشان از آنجا مکرراً برای زیارت پدر و جد بزرگوارشان به عراق میرفتند و کسی خبر نداشت. روزی حضرت برای زیارت امیرالمؤمنین (ع) به عراق حرکت کردند. جابر هم همراهشان بود. وسیله سفرشان دو شتر بود. وقتی به نجف رسیدند و به مزار حضرت علی (ع) نزدیک شدند، شروع به گریه کردند؛ به گونهای که محاسن مبارکشان از اشک خیس شد. سپس امام سجاد (ع) این زیارت را خواندند که شروع زیارتنامه «السلام علیک یا أمیر المؤمنین» است. سؤال این است که لقب امیرالمؤمنین را چه کسی به حضرت (ع) داد؟ پاسخ سؤال اول: چه کسی این لقب را داد؟ در روایت آمده که پیامبر (ص) فرمودند: خداوند در شب معراج به من وحی کرد و فرمود: «یا محمد، اقرأ على على بن أبیطالب أمیرالمؤمنین؛ یا محمد سلام مرا به علی بن ابیطالب امیرالمؤمنین برسان»؛ سپس خداوند فرمود: «هما سمیت بهذا أحداً قبله؛ من این لقب را پیش از او به هیچ کس ندادم.» پس اینجا سه نکته وجود دارد ۱- این لقب را خداوند داده است. ۲- پیش از آن، این لقب را به هیچ کسی نداده بود. بعد از آن هم به هیچ کسی داده نمیشود....
روایت سوم: امام صادق (ع) فرمودند: در اطراف عرش کتابی نوشته شده است من خدایی هستم که معبودی جز من نیست. محمد (ص) پیامبر خداست و علی (ع) امیرالمؤمنین است. حدیث دیگر از حارث بن خزرجی پرچمدار انصار نقل شده است، از پیامبر (ص) شنیدم که به على (ع) فرمودند:ای علی بعد از من هیچ کس جز کافر بر تو پیش قدم نمیشود. همانا آسمانیان تو را «امیرالمؤمنین» مینامند. پیامبر (ص) به علی (ع) فرمودند: «تو همان کسی هستی که خداوند در آغاز آفرینش به تو احتجاج نمود. آن هنگام که مخلوقات را بر پا داشت و فرمود: آیا من پروردگار شما نیستم؟ گفتند: بله. سپس فرمود: آیا محمد (ص) رسول خدا نیست؟ گفتند. بله، سپس فرمود: آیا علی (ع) امیرالمؤمنین نیست؟ همگی از پذیرش ولایت تو استکبار کردند و گفتند نه به جز عدهای اندک اینکه امروز در این دنیا میبینید. ریشه از آنجا دارد. آنها آنجا گفتند که نمیگویند. آنجا دشمن بودند که دشمنی کردند. آنجا اعتراف کردند که میکنند. کسانیکه پذیرفتند. بسیار اندک هستند و همیشان اصحاب یمین میباشند.»
پاسخ سؤال دوم از چه زمان این لقب داده شد؟ روایت شده که پیامبر اکرم (ص) فرمودند: در لوح محفوظ زیر عرش نوشته شده علیبن ابیطالب امیرالمؤمنین است. حدیث دوم از این عباس روزی علی بن ابیطالب (ع) داشت میآمد، اصحاب گفتند: یا رسولالله امیرالمؤمنین آمد. حضرت فرمودند: علی (ع) پیش از من امیرالمؤمنین نامیده شده. عرض شد: پیش از شما؟ فرمودند: بله و پیش از عیسی و موسی. عرض کردند پیش از عیسی و موسی؟! فرمودند: بلی و پیش از سلیمان و داوود و تمام پیامبران تا حضرت آدم؛ سپس فرمودند: هنگامی که خداوند حضرت آدم را به صورت گل آفرید، از چشمان او مرواریدی آفرید که تسبیح و تقدیس خدا را به جا میآورد. خداوند فرمود: بیگمان تو را در مردی جای خواهم داد که او را امیر تمام مخلوقات قرار میدهم. وقتی علی بن ابیطالب (ع) را آفرید. آن مروارید را در ایشان جای داد. بدینسان آن حضرت پیش از آفرینش آدم امیرالمؤمنین نامیده شد.