اولین تلفات جدی آمریکایی‌ها در سوریه بعد از ورود ترامپ به کاخ سفید

اخیراً در حمله‌ای نزدیک به منطقه تاریخی پالمیرا در سوریه، دو نظامی آمریکایی و یک غیرنظامی وابسته به ایالات متحده به کام مرگ کشیده شدند. این اتفاق دقیقاً در زمانی رخ داد که ایالات متحده با خوش‌بینی زایدالوصفی نسبت به حکومت جدید سوریه، در حال برنامه‌ریزی‌های بلندمدت برای همکاری‌های امنیتی و نظامی بود و می‌کوشید تصویری از یک هم‌افزایی دوسویه برای مقابله با گروه‌های تکفیری ارائه دهد. با این حال، تصویر امروز سوریه و آینده آن برای آمریکایی‌ها از هر زمان دیگری شکننده‌تر و مبهم‌تر به نظر می‌رسد.

بر اساس اطلاعات منتشرشده از سوی مقامات سوری و آمریکایی، عامل حمله فردی است که چندی پیش به نیرو‌های امنیت داخلی سوریه پیوسته و در ساختار رسمی این نهاد مشغول فعالیت بوده است. هرچند او به‌عنوان مهاجمی تنها معرفی شده و در محل کشته شده است، اما همین واقعیت که فردی با دسترسی امنیتی توانسته به نشستی مشترک میان نیرو‌های سوری و آمریکایی نفوذ کند، پرسش‌های جدی درباره میزان نفوذپذیری نهاد‌های امنیتی جدید سوریه مطرح می‌کند. اعتراف مقامات سوری مبنی بر اینکه این فرد پیش از حمله، به دلیل گرایش‌های تکفیری افراطی تحت ارزیابی قرار داشته و حتی قرار بوده از کار برکنار شود، نشان می‌دهد تهدید‌ها و نزاع درونی در بدنه دولت نه‌تنها به‌درستی شناسایی نشده بود، بلکه به‌درستی مدیریت نیز نشده است.

واکنش ایالات متحده، به‌ویژه اظهارات تند دونالد ترامپ و وزیر دفاع او، بر انتقام سخت از داعش متمرکز بود. با این حال، اختلاف روایت‌ها در درون دستگاه امنیتی آمریکا، از جمله اشاره برخی مقامات ضدتروریسم به احتمال حمله داخلی یا green-on-blue، اصطلاحی نظامی که به اقدام نیرو‌های بومی متحد، در این مورد نیرو‌های سوری، علیه متحدان خود یعنی آمریکا اشاره دارد که نشان‌دهنده بی‌اعتمادی بخشی از نهاد‌های امنیتی و نظامی آمریکا است. این نگاه، روایت نفوذی بودن مهاجم را به‌طور کامل نمی‌پذیرد و نشان می‌دهد تصویر ارائه‌شده از این رویداد هنوز قطعی نیست. این دوگانگی روایی، بیش از آنکه صرفاً اختلافی اطلاعاتی باشد، بازتاب‌دهنده تردید سیاسی واشنگتن در مواجهه با واقعیتی پیچیده است؛ واقعیتی که در آن مرز میان تهدید داعش و ضعف ساختاری شریک امنیتی سوری به‌سادگی قابل تفکیک نیست.

از سوی دیگر، دولت انتقالی سوریه تلاش کرده این حادثه را رخدادی استثنایی جلوه دهد و هم‌زمان با بازداشت چند مظنون و اعلام عملیات گسترده در مناطق مختلف، بر عزم خود برای مقابله با داعش تأکید کند. با این حال، منتقدان این رویکرد را نشانه‌ای از شتاب‌زدگی در بازسازی نیرو‌های امنیتی می‌دانند؛ شتابی که پس از سقوط ناگهانی حکومت پیشین و جذب سریع هزاران نیروی جدید، زمینه نفوذ عناصر مخالف دولت را فراهم کرده است. حتی اگر فرض شود مهاجم به‌طور مستقیم با داعش مرتبط بوده، حضور او در ساختار رسمی امنیتی خود گواهی بر شکنندگی این ساختار است.

این حمله همچنین آزمونی جدی برای شراکت نوپای واشنگتن و دمشق به شمار می‌رود. برای آمریکا، تداوم همکاری با نیرو‌هایی که احتمال نفوذ در آنها وجود دارد، ریسکی سیاسی و امنیتی است؛ و برای سوریه، از دست دادن اعتماد متحدی کلیدی می‌تواند تلاش‌ها برای تثبیت قدرت و بازسازی کشور را با چالش مواجه کند. در چنین شرایطی، ساده‌سازی ماجرا در قالب یک حمله داعش ممکن است از نظر سیاسی کارآمد باشد، اما واقعیت میدانی نشان می‌دهد که مسئله اصلی، ترکیبی از تهدیدات بیرونی و ضعف‌های درونی است.

در نهایت، واقعه پالمیرا بیش از آنکه نشانه بازگشت قدرت داعش باشد، نشانه اختلاف نظر و ضعف شدید دولت جولانی است در عین حال مخالفت مردم سوریه با حضور اشغال‌گران آمریکایی در سوریه می‌باشد.