صبح صادق >>  فرهنگ >> یادداشت
تاریخ انتشار : ۱۲ خرداد ۱۴۰۴ - ۲۰:۲۱  ، 
شناسه خبر : ۳۷۶۹۸۶
پایگاه بصیرت / آرش فهیم

جشنواره‌های سینمایی، محلی برای نمایش بخشی از فیلم‌های تولیدی یک یا چند کشور و ظهور و بروز توانایی‌ها و استعداد‌های هنری است. معمولا وقتی یک جشنواره سینمایی، مانند جشنواره فیلم فجر در کشور خودمان برگزار می‌شود، علاقه‌مندان هنر هفتم یا اهالی این هنر درباره کیفیت، محتوا و ساختار فیلم‌های شرکت‌کننده در این جشنواره یا شیوه کار کارگردانان و بازیگران صحبت می‌کنند. اما چندسال است که وقتی آثاری از فیلمسازانی با ملیت ایرانی در جشنواره کن (که ظاهرا بزرگترین جشنواره سینمایی با رویکرد هنری بوده) شرکت می‌کنند، بارتاب این حضور همه چیز است غیر از فیلم‌ها و سبک و سیاق کارگردانان و بازیگران! آنچه درباره فیلمسازان و بازیگران ایرانی در جشنواره کن بازتاب می‌یابد، یا مدل لباس است و یا شعار‌های سیاسی. مصداق این ماجرا هم برجسته شدن صحبت‌های فیلمسازان ایرانی حاضر در هفتاد‎و‎هشتمین جشنواره فیلم کن است. «سعید روستایی» در نشست خبری فیلمش در کن ۲۰۲۵ بجای اینکه درباره سبک و سیاقش در ساخت این فیلم صحبت کند، مانند یک فعال سیاسی اپوزیسیون یا یک کارشناس سیاسی رسانه‌های ضدایرانی حرف زد و مظلوم‌تر از ایران نیافت! او صراحتا ایران را کشوری «تلخ» معرفی کرد و گفت: «اگر فیلم [زن و بچه]تلخ است به این دلیل است که از کوزه همان برون تراود که در اوست؛ اگر جامعه شیرین باشد، من هم شیرین می‌سازم؛ وقتی شیرینی نمی‌بینم چی بسازم...»، اما روستایی در اصل به ساز جشنواره کن و سیاستگذاران آن رقصیده است، اگرنه کیست که نداند، حداقل برای امثال روستایی، ایران غیر از شیرینی نبوده است، اما این کارگردان و همطیف‌های او، برای اینکه خودشان را برای ساحل‌نشینان جشنواره‌ای شیرین کنند، از مام وطنشان به تلخی یاد می‌کنند! در هیچ جای دنیا و در همه عقاید و مکاتب فکری و نزد هر نژادی در عالم، بد‎گویی علیه وطن، به خصوص در حضور بیگانگان، یک رفتار کریه و نفرت‌انگیز است. به‌ویژه اینکه این بدگویی باهدف کسب منفعت و جایزه و تشویق انجام شود! اما چرا سعید روستایی و هم‌طیف‌های او برای رسیدن به جایزه و دیده شدن در جشنواره‌های غربی، تن به بدگویی علیه میهن‌شان می‌دهند؟

واقعیت این است که دولت‌های غربی به‎وسیله جوایز جشنواره‌های خود، نوعی مدیریت از راه دور را بر سینمای ایران اعمال می‌کنند. به این صورت که این جشنواره‌ها با انتخاب فیلم‌هایی با مضامین خاص و دادن جایزه به آنها، فیلمساز‌ها را به ساخت آثاری با همان مضامین تشویق و ترغیب می‌کنند. هنوز فراموش نکرده‌ایم که دست‌اندرکاران جشنواره کن، برای کارگردان فیلم «زیر نور ماه» شرط تعیین کردند که فقط در صورتی به این فیلم جایزه می‌دهند که سکانس مربوط به معرفی یک روحانی مسلمان شیعه در نقش منجی را حذف کند!
نکته مهم این است که در ادوار اخیر، جشنواره فیلم کن فقط به خود فیلم‌ها توجه نمی‌کند، بلکه سازندگان این فیلم‌ها نیز باید به‎عنوان یک عامل و بازیگر سیاسی (بخوانید تبلیغاتچی) در جهت اهداف غرب فعالیت کنند. هم از این‎رو است که «جعفر پناهی» فقط به ارائه فیلمی سراسر شعار و نماد‌های گل‎درشت سیاسی بسنده نمی‌کند، بلکه خودش هم در این جشنواره، انگار که وسط یک تظاهرات سیاسی قرار گرفته، شعار‌ها سر می‌دهد. این وضعیت درباره سعید روستایی هم صدق می‌کند. روستایی بعد از دو فیلم پراقبال «ابد و یک روز» و «متری شیش و نیم» از سوی برخی از اهالی سینما، منتقدان و جشنواره‌ها، با فیلم «برادران لیلا» دچار یک افت و شکست سنگین در مسیر سینمایی‌اش شد. طوری که علاوه بر اینکه امکان نمایش عمومی برای این فیلم فراهم نشد، انتقادات شدیدی را به‎دلیل فقر هنری و ضعف ساختاری علیه این فیلم برانگیخت.
در ادامه این شکست چهارمین فیلم سعید روستایی یعنی «زن و بچه» نیز بر مدار برادران لیلا ساخته و روانه جشنواره کن شد. اما واکنش‌ها بسیار منفی بودند! 
معدود منتقدانی هم نمره خوب به فیلم «زن و بچه» داده‌اند. اما اکثریت، نمره «خیلی ضعیف» به فیلم جدید سعید روستایی داده‌اند. منتقدان سایت‌های مدوزا، فیلفان مصر، بانکوک پست و اسکرین اینترنشنال یک ستاره به فیلم «زن و بچه» دادند و منتقدان مجله سینمایی پوزیتیف فرانسه، دیزایت آلمان، گاردین و روزنامه لوموند فرانسه نیز ۲ ستاره. متوسط ستاره‌های این فیلم ۹/۱ شد که در نتیجه «زن و بچه» در قعر آثار از نظر امتیاز‌های داده شده توسط منتقدان و اهالی رسانه در جشنواره کن قرار گرفت. همین واکنش منفی سبب شد سعید روستایی که احتمالا فکر می‌کرد که کارش حتی از برادران لیلا هم عقب‌تر است و این فیلم از نظر ارزش‌های هنری و سینمایی حرفی برای گفتن ندارد و احساس کرد که به احتمال زیاد دستش از جایزه دور خواهد بود، تلاش کرد تا از دیگر فیلمساز ضدایرانی‌ساز جشنواره کن یعنی جعفر پناهی تقلید کند تا بلکه داوران و متولیان جشنواره کن نیم‎نگاهی هم به او داشته باشند. اما در نهایت، روستایی نه‎تنها دستش از جوایز اصلی جشنواره کن ۲۰۲۵ خالی ماند که حتی جوایز بخش‌های فرعی و جنبی را هم از کف داد؛ این‎گونه هم نتیجه مسابقه را واگذار کرد و هم اخلاق را!