مفهوم نرمش قهرمانانه در دیپلماسی چیست؟

پایگاه بصیرت؛ گروه بین الملل: رهبر معظم انقلاب اسلامی اخیرا به موضوع "نرمش قهرمانانه" در عرصه دیپلماسی اشاره مستقیمی فرموده اند. معظم له در این خصوص می فرماید:

«عرصه دیپلماسی، عرصه لبخند و درخواست مذاکره و مذاکره است، اما همه این رفتارها باید در چارچوب چالش اصلی فهم و درک شود. با مسئله ای که سال های پیش نرمش قهرمانانه خواندم موافقم، چرا که این حرکت در مواقعی بسیار خوب و لازم است اما با پایبندی به یک شرط اصلی. درک ماهیت طرف مقابل و فهم صحیح هدفگذاری او، شرط اصلی استفاده از تاکتیک نرمش قهرمانانه است. یک کشتی گیر فنی نیز برخی مواقع بدلیل فنی نرمش نشان می دهد، اما فراموش نمی کند که حریفش کیست و هدف اصلی او چیست....»

مقام معظم رهبری در این سخنان حدود و ثغور مفهوم "چرخش قهرمانانه" را تبیین فرمودند. در توضیح این مفهوم باید گفت سیاست خارجی، متشکل از ثوابت و متغیرهاست. مسائل بنیادین و نگاههای کلان یک کشور در عرصه سیاست خارجی به راحتی تغییر پذیر نیست. جمهوری اسلامی ایران نیز از این قاعده کلی مستثنی نیست. پس از پیروزی شکوهمند انقلاب اسلامی ایران، شاهد ترسیم اهدافی عالی و کلان در عرصه سیاست خارجی خود بوده ایم. ��ین اهداف نه تنها به صورت ماهوی ثابت هستند، بلکه اساسا ذره ای امکان ایجاد ��غییر در آنها وجود ندارد. بر اساس همین اهداف کلان ( که مهم ترین آنها را باید استناد به قاعده متعالی نفی سبیل در راستای تحقق استقلال در عرصه بین المللی دانست)، استراتژی ها و قواعد اصلی بازی ما در عرصه بین الملل تعریف و تبیین می شود. آنچه در این میان قابل تغییر است، تاکتیک ها هستند. تغییر تاکتیک ها به هیچ عنوان مترادف با تغییر در اصول،اهداف بنیادین و استراتژی ها نیستند. هدف اصلی ایجاد تغییر در تاکتیک رفتاری، گفتاری و عملی ما در عرصه بین المللی، تقویت ثوابت سیاست خارجی ماست.

نکته دیگر اینکه مقام معظم رهبری شرط اصلی تحقق نرمش قهرمانانه در عرصه دیپلماسی و سیاست خارجی را درک ماهیت طرف مقابل و فهم صحیح هدفگذاری او دانسته اند. بی دلیل نیست که یکی از مهم ترین فاکتورها در سیاست خارجی ما "دشمن شن��سی" محسوب می شود. در نرمش قهرمانانه هیچ گاه از "دشمن" تعبیر به "دوست" نمی شود و ماهیت "دشمن" تغییر نمی یابد.از سوی دیگر، نرمش قهرمانانه به معنای عدول از مواضع ثابت کشورمان در عرصه سیاست خارجی نخواهد بود. "نرمش قهرمانانه" با واژگانی مانند "اقتدار"، "خردمندی" و "پایبندی به اصول" هم پوشانی دارد و هم ردیف قرار دادن آن با واژگانی مانند "ترس"، "تهدید" و "اصول زدایی" نوعی کژفهمی و سوء برداشت مغرضانه یا غیرمغرضانه محسوب می شود.

نرمش قهرمانانه به هیچ عنوان نباید عقب‌گرد از مواضع اصولی تلقی شود، بلکه در چارچوب حفظ اصول، تعامل ما در عرصه جهانی  شکل می‌گیرد. در این خصوص "حفظ منافع ملی" کماکان نقش و پایگاهی بنیادین دارد. در صورتی که منافع ملی و اصول ثابت سیاست خارجی کشورمان متعاقب یک نرمش رفتاری یا گفتاری نادیده انگاشته شود، دیگر مفهوم "نرمش قهرمانانه" جایگاه خود را از دست داده و به "نرمش ذلیلانه" تبدیل می شود.

تلاش عامدانه رسانه های ضد انقلاب و برخی رسانه های غربی در راستای القای سوء تعبیر از مفهوم "نرمش قهرمانانه" نشان دهنده خشم و عصبانیت آنها نسبت به اصول و ثوابت سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران است.

بنا بر این مفهوم، اختلافات، فرصت ها و تهدیدات و امتیازات بین المللی جملگی باید به صورتی کاملا واقع بینانه و گویا محاسبه شود. این محاسبه واقع بینانه منجر به ترسیم مختصات صحیح از پیرامون ما خواهد شد و ترسیم این مختصات صحیح منجر به تعیین و در نهایت تبیین رفتاری متناسب با اصول سیاست خارجی ما می شود. در این میان باید سه اصل "عزت"، "حکمت" و "مصلحت" به صورت کامل مدنظر قرار گیرد. "نرمش قهرمانانه" ترجمه عملیاتی این سه اصل است، یعنی با حفظ عزت و اقتدار و از روی حکمت و مصلحت، تغییر تاکتیکی در عرصه سیاست خارجی، آن هم در چارچوب اصول ثابت سیاست خارجی انجام می گیرد.

نکته مهم تر این که جمهوری اسلامی ایران به لحاظ زمانی در برهه حساسی قرار دارد. در برهه ای که هجمه های ایدئولوژیک، سیاسی و بین المللی، منطقه  و جهان اسلام را هدف قرار داده است، کشورمان باید در تولید گفتمان متناسب با حوادث روز منطقه و جهان فعال باشد. در چنین شرایطی نرمش قهرمانانه در برابر دشمنان باید در راستای تقویت و تثبیت گفتمان انقلاب اسلامی صورت گیرد. نرمش قهرمانانه در عرصه سیاست خارجی ضمن این که با گفتمان انقلاب و حقوق حقه ملت ایران در تعارض نیست، نمی تواند با سکون و ایستایی پیوند بخورد. در دل "نرمش قهرمانانه" نوعی پویایی و فرصت زایی نهفته است که منجر به تقویت منافع ملی کشورمان خواهد شد.

شناخت دشمنان و دوستان نظام در عرصه های بین المللی، طیف بندی دقیق دو گروه دوستان و دشمنان نظام، تاکید بر ماهیت و اصول انقلاب اسلامی و از همه مهم تر پرهیز از بازی در زمین دیگران ( به جای این که خود تعیین کننده نوع و نحوه  بازی دیگران باشیم) جملگی باید در عرصه سیاست خارجی کشورمان مدنظر قرار گیرد. اصل مهم این که نمی توان با یک مخاطب شناسی ناقص یا تحریف شده، نرمش قهرمانانه را تحقق بخشید./