* مذاکرات اخیر ایران با گروه 1+5 را چگونه ارزیابی میکنید؟
** ازچند منظر باید این مذاکرات را مورد بررسی قرار داد. در مرحله نخست واقعیتها و دیگری اولویتها و سپس تهدیدها و چشماندازها است و این موارد نباید از نگاه تحلیلگران نادیده و پنهان باقی بماند. متاسفانه نقش صهیونیست در صحنه روابط بینالملل امروز کاملا مشهود است، آنها با قدرت و بی اخلاقی که در سیاستهای خود نشان دادهاند و هر چیزی را از دید طلا، نفت و زور مبنای پیشرفت برای آن خود میدانند، روشن است که امروز سایه صهیونیستها در مذاکرات یک نوع اثرگذاری خاصی داشته است اما تا چند دهه گذشته تاکنون مشاهده نشده که یک وزیر سیاست خارجه آمریکا ماهها و روزها زمان برای به نتیجه رساندن مذاکرات صرف کند.
همچنین رفتوآمدهای مختلف و ویدئوکنفرانسهای مختلف از سال 2013 تا کنون در وین و ژنو و مکانهای دیگری که به صورت تماس دو جانبه و چند جانبه مذاکراتی صورت پذیرفته، نشاندهنده این مساله است که قدرتهای جهانی یک اهداف از پیش تعیینشده و یک جدول برنامهریزی شدهای را در صحنه بینالمللی داشته و جمهوری اسلامی بهعنوان کشوری که دارای منابع، قدرت منطقهای، اقتصادی و دارای تاثیرگذاری در کشورهای اسلامی است از اهمیت خاصی در میان 6 قدرت جهانی برخوردار میباشد و بهعنوان یک کشور نخبه، دانشمندان هستهای تاثیرهای زیادی را در تکنولوژیهای پیشرفته و در بسیاری از صحنههای علمی کسب کردهاند و این مسائل واقعیتهایی است که نباید از آن غافل شد.
متاسفانه آمریکاییها و اروپاییها هرکدام بهزعم خود مسائل را میبینند؛ فرانسویها حرف خود را میزنند و روسها و چینیها هم نگرانیهای خویش را دارند و آنها هم قطعا بیشتر منافع خود را در نظر میگیرند، ضمن اینکه رابطه خوبی هم با ایران دارند و آنچه دیده میشود به نظر من ایهامی عمل میشود و به همین دلیل ما باید در این خصوص هوشیارانه عمل کنیم. به همین دلیل اولویت تیم مذاکرهکننده ایرانی در ژنو، لوزان و اکنون وین همواره چند مساله بوده است: عزت، حکمت و مصلحت یک نظام که آنها هرگز در نشستهای دو یا چندجانبه خود با طرفهای غربی این مسائل را از خاطر دور نساخته اند. بنابراین امروز جمهوری اسلامی ایران با توجه به شرایط سختی که در منطقه حاکم است و همچنین 8 سال جنگ تحمیلی و اقدامات غرب و آمریکا در منطقه، امنیت ملی را در اولویت نخست قرار داده و در مرحله بعد حفظ قدرت هستهای و علمی و لغو تحریمها و منافع اقتصادی حائز اهمیت است.
* ظاهرا در گام نهایی توافق اتفاقاتی رخ داد و زیادهخواهیهایی از سوی طرفهای ایران صورت گرفت.
** بله. ایران شروطی را گذاشت که متاسفانه ما در لحظههای آخر شاهد تغییر موضع غرب بودیم. چراکه بیصداقتی آمریکا بیش از این هم برای وزیر خارجه و تیم مذاکرهکننده هستهای کشورمان روشن بود. اما طرف ایرانی همچنان برای برد در پرونده هستهای و لغو تحریمها مقاومت نشان میدهند تا با استفاده از فشارهای سیاسی و فشارهایی که قدرتهای جهانی میخواهند بر ایران اعمال کنند با موفقیت از مذاکرات خارج شوند.
* با وجود تغییراتی که در فضای مذاکره به وجود آمده، باز هم میتوان به مذاکرات امیدوار بود؟
** در ابتدای امر باید گفت که دخالتهای بیحد و حصراسرائیل و کارشکنی نتانیاهو در روند مذاکرات و تحریک برخی از مخالفان در سنا و نهادهای تصمیمگیری در آمریکا مذاکرات را تا کنون با بنبست روبهرو ساخته است؛ امروز تیم مذاکرهکننده هستهای یک پیچ تند تاریخی را پشت سر میگذارند. همانطور که رهبر انقلاب در فرمایشات اخیر خود نرمش قهرمانانه را پیشنهاد دادند طرف ایرانی همچنان باید این رویکرد را در مذاکرات در پیش بگیرند تا سرانجام توافق نهایی هستهای حاصل شود. چراکه امروز با شرایط سخت سیاسی و بسیار پیچیده در فضای بینالمللی روبهرو هستیم، امروز مشاهده میشود که اروپا جایگاه راهبردی کشور را میفهمد، بنابراین بهطور قطع مساله هستهای و موشکی درحقیقت درصدر موضوعات آنها قرار گرفته و ما هم امروز میبینیم که نماینده اتحادیه اروپا در مذاکرات حضور دارد.
آنها خواهان بازرسی از سایتهای نظامی و امنیتی کشور هستند و ایران هم مخالف بازرسی از سایتهای نظامی و امنیتی است چرا که این مسئله خطوط قرمز ما محسوب میشود و در نهایت این مساله به پیچیدگی و سختی مذاکرات افزوده است. با توجه به اقداماتی که غرب و آمریکا در منطقه و خاورمیانه انجام دادند، کشوردر حال حاضر نیاز به یک بازبینی در سیاستهای گذشته خود دارد و باید از تجربیات گذشته و تلخیهایی که ملت در مقابل بدعهدیهای غرب پشتسر گذرانده است، درس گرفت. کاملا روشن است که غرب هم به این توافق نیاز دارد اما باید نتیجه توافق طوری حاصل شود که منافع طرفین تامین شود ، زیرا ما امروز به هیچ روی حاضر نیستیم که منافع ملی خود را به آسانی از دست بدهیم.
* فضای سیاسی کشور را در صورت حصول توافق احتمالی چگونه میبینید؟ آیا مخالفان دست از تخریب دولت بر خواهند داشت؟
** هر کسی که دارای عقل سلیم باشد، باید بهخوبی به این امر واقف باشد که پروژه هستهای ایران یک پروژه ملی است، همه جناحهای سیاسی باید در مسائل هستهای یک نقطه نظر مشترک داشته باشند و آن توافق است. گاه ممکن است انتقادهایی هم به مذاکرات وارد شود ولی در عمل همه باید در کنار تیم مذاکراه کننده هستهای کشور مان بایستیم. ایران یکی از اعضای NPT است و بنابراین همواره سعی کرده بر حقوق خود اشراف داشته و به تعهدات خود با اخلاق پایبند باشد.
* ایران برای اعتمادسازی و شفافسازی همه راههای لازم را پیموده اما چرا همچنان اختلافات بر سر جای خود باقی است و توافق نهایی به عمل نیامده است؟
** نموداری درسازمان بینالمللی کنترل سلاح هستهای دیده میشود که از نوامبر سال 2003 تا کنون یک سیر سعودی و پیشرفتهای بسیار خوبی در نصب سانتریفیوژهای IR 1 داشتیم و همه این مسائل نشان میدهد که ایران برای مقاصد صلح آمیز هستهای تلاش کرده و کسی هم نتوانسته کشور را از پیشرفت باز دارد. در عین حال، از نوامبر 2012 تا 2014 هر اقدامی در جهت اعتمادسازی انجام شده است. حتی آمانو، رئیس آژانس بینالملل انرژی هستهای هم در گفتوگو و دیداری که با مقامات رسمی کشور به عمل آمد اعتراف کرد که ایران همکاری و اقدامات لازم را برای اعتمادسازی با آژانس به عمل آورده است.
اگر قرار بر این باشد که بازرسان دائم رفتوآمد کنند، هزینههای زیادی هم بر کشور تحمیل کنند و در نهایت همه اینها برای ما هیچ فایدهای نداشته باشد، من تصورم بر این است که همان اقتصاد مقاومتی بهترین راه ممکن است. کری در یک مصاحبه بسیار کوتاه مطالبی را بیان کرد که این مطالب خوشایند نبود و تنها به نگرانیها دامن زد. موارد مورد اختلاف باید رفع شود، درغیر این صورت به نتیجه مذاکرات لطمه وارد خواهد شد .
* وضعیت قدرت جهانی را در این معادله چگونه میبینید، این توافق به سود آنها خواهد بود؟
** ما باید این مساله را بدانیم که شرایط بینالمللی و وضعیت روسیه در حالت کنونی با اتحادیه اروپا دچار دگرگونی شده، کشورهایی چون برزیل، روسیه، چین، هند و آفریقای جنوبی هر کدام به دنبال سهمی در صحنه بینالمللی هستند و امروز با یکجانبهگرایی نمیتوان در صحنه بینالملل عرض اندام کرد. آمریکا خودش هم میداند وضعیت اقتصادی ایالت متحده خراب است و بیکاری در آن موج میزند و اتحادیه اروپا هم وضعیت مطلوبی ندارد.
وضعیت بدهیهای یونان اتحادیه اروپا را با فروپاشی مواجه میکند و هر کدام از این کشورها در حقیقت صورت خود را با سیلی سرخ میکنند، لذا همانطور که مقام معظم رهبری فرمودند اگر بتوانیم اقتصاد مقاومتی را پیش بگیریم چه در صورت توافق نهایی و چه در صورت عدم حصول توافق، باید تولیدات و وضعیت کارخانجات خود را بهبود بخشیده و کالاهایمان را صادر کنیم. ولی اگر بخواهیم انتظارات بیش از اندازه ای را برای مردم ایجاد کنیم اشتباه است. به هر حال گاهی ممکن است که طرف غربی از موضع خویش عقبنشینی کند. رسانهها مسئولیت بالایی در جهت آگاهی به مردم دارند. وضعیت کشور هم جز با ایستادگی اقتصادی و کار و تلاش ممکن نیست.
ما باید بیشتر کار کنیم تا بتوانیم با اتحاد و اتفاقنظر از یک پیچ خطرناک تاریخی بگذریم. منطقه و خاورمیانه در یک شرایط بسیار بحرانی قرار دارد و داعش همچنان به پیشرویهای خود در منطقه علیه مردم بیگناه ادامه میدهد. افغانستان و پاکستان هم بیثباتاند. کشورهای آسیای میانه اوضاع مساعدی ندارند همانطور که رئیسجمهور در سفر اخیر خود به اجلاس شانگهای گفته است که ما احساس میکنیم باید با هند، روسیه و چین ارتباط اقتصادی بیشتری داشته باشیم بنابراین باید این راه را در پیش گرفته و نیز روابط اقتصادیمان را با غرب گسترش دهیم. ضمن اینکه دلیلی ندارد که با آمریکا به عنوان کشوری که علاقهمند است نسبت به سیاستهای گذشته خود تجدید نظر کند، ما این تصمیم را نپذیریم.
با اروپا هم همینطور. با اروپا از قدیم یک رابطه اقتصادی و روابط میلیاردی داشتیم. زمانی که من در اسپانیا بودم و مذاکرات با لاریجانی بود، موفقیتهای بسیار عالی را کسب کردیم و حجم مبادلات ما از 1/5 میلیارد به 3/5 میلیارد افزایش پیدا کرد با اتحادیه و یونان و فرانسه و آلمان هم همینطور. چراکه وقتی با سفرای آلمان سخن میگفتیم، آنها، ما را از خود شان میدانستند ولی متاسفانه اختلافنظرها در درون اتحادیه اروپا و رقابتهای اقتصادی میان آنها موضوعاتی را پدید آورد. ایران یک کشور ثروتمند و با منابع غنی است پس ما میتوانیم تجارت مان را تعدیل کنیم و به شرطی که آنها دست از سیاستهای خصمانه خود بردارند بهعنوان یک کشور مستقل جریان برد- برد را دنبال کنیم و نقش مثبتی را در مذاکرات منطقهای و خاورمیانه داشته باشیم. عربستان که مشکلات زیادی دارد و در حقیقت شرایط بسیار اسفباری را تجربه میکند، جنایتهای زیادی انجام میدهد و همچنان دیده میشود که موشکها و بمبها را بر سر مردم بیگناه یمن میریزد و موجب کشتهشدن بسیاری شده است.
این مساله نشان میدهد که آنها حقوق بشری رعایت نمیکنند و کشورهایی که از سیاستهای آمریکا و انگلیس فرانسه حمایت میکنند همچنان تصور میکنند در جنگ جهانی دوم قرار دارند در حالیکه پس از جنگ جهانی دوم نقاط جهان را خط کشی کردند ولی در آمریکای لاتین وضعیت اقتصادای اسفبارتری وجود دارد و شرایط به گونهای است که جهان دچار یک بحران مالی و مسائل امنیتی شده است. حتی در سخنرانی هیلاری کلینتون هم ملاحظه شد که وی گفت که اگر من بیایم قرارداد با ایران امضا نمیکنم و دیگری تهدید نظامی میکند و این مسائل موجب میشود که مذاکرات سخت شود. امیدواریم در نهایت شاهد نتایجی باشیم که بر قدرت و اقتدار جمهوری اسلامی ایران بیفزاید.