به بهانه حواشی فیلم «رستاخیز» خورشید عاشورا در محاق ضعف و تحریف!/مهدی امیدی

پایگاه بصیرت،بهمن ماه سال 92 و در میانه برگزاری سی‌ودومین دوره جشنواره فجر، به محض پایان رونمایی از فیلم «رستاخیز» در کاخ جشنواره، همه از عواقب این فیلم می‌گفتند. از عواقب نمایش چهره حضرت ابوالفضل(ع) این ابرمرد تاریخ اسلام و تاریخ انسان در شمایل جوانکی با ظاهری قرتی‌مآب و نه در شأن عظمت این اسوه عاشورا! اکنون، پس از گذشت حدود یک سال‌ونیم از آن زمان، عواقب و بازتاب‌های این فیلم درحال خودنمایی است و همه آن پیش‌بینی‌‌ها درباره واکنش منفی بزرگان دین به نمایش چهره نورانی اصحاب سیدالشهداء(ع) درست از آب در آمد. صحبت درباره ابعاد فقهی نمایش چهره اولیا و مقدسان اسلام در انحصار صاحبان فتواست، اما هر مخاطبی، با هر سلیقه و عقیده‌ای و از هر قشری، با دیدن فیلم «رستاخیز» به این برداشت می‌رسد که آنچه به‌منزله شخصیت‌های اسطوره‌ای و تاریخ عاشورا در این فیلم نمایش داده شده، بدون عظمت، حماسه و حتی زیبایی است. فیلم نه حس دارد و نه شور و نه شعور تاریخی و اجتماعی و سیاسی. رزم‌هایش هم به شمشیربازی کودکان می‌ماند! روایتش پر از غرض و غلط و تحریف! داستانی پر دست‌انداز که از همان ابتدا بنای سر بردن و سر بریدن حوصله مخاطب را دارد. در این‌باره، نظر چند کارشناس را درباره فیلم «رستاخیز» جویا شدی��. تکرار یک اشتباه بزرگ سعید مستغاثی، رئیس اسبق انجمن منتقدان و پژوهشگر تاریخ معاصر، درباره این فیلم گفت: «رستاخیز» ورای همه بحث و جنجال‌‌ها درباره به تصویر کشیدن حضرت عباس(ع) و برخی از فرزندان امام حسین(ع)، فیلم ضعیفی است! متأسفانه و با وجود بودجه چند ده میلیاردی و زمان و زحمت زیادی که صرف تولید این فیلم شده است، اما هیچ حس و حالی در آن جریان ندارد. حتی به نظر من، فیلم‌های «سفیر» و «روز واقعه» از این فیلم بهتر هستند. وی تأکید کرد: تشخیص اینکه چهره‌ فرزندان و یاران امام حسین(ع) نمایش داده شود یا خیر، به عهده فقهاست. البته در فیلم محمدرسول‌الله(ص) ساخته «مصطفی عقاد»، چهره پیامبر(ص) و چهره خلفا نشان داده نشده است، ولی فیلمی قوی است که در تاریخ سینما ماندگار شده است، در مقابل فیلم رستاخیز که در آن چهره‌هایی را نشان داده است، به لحاظ ساختاری بسیار ضعیف است. کارگردان مجموعه «راز آرماگدون» همچنین گفت: سلیقه شخصی‌ام این است که در آثار نمایشی، چهره بزرگانی، همچون حضرت ابوالفضل(ع) یا فرزندان حضرت اباعبدالله(ع) به تصویر کشیده نشود. این یک مسئله معنوی است و قاب تصویر برای نمایش چهره چنین شخصیت‌هایی بسیار کوچک و ضعیف است. وی افزود: وقتی تصاویر مربوط به حضرت عباس(ع) در سریال «مختارنامه» در فضای مجازی منتشر شد، متوجه شدیم چه خوب شد که صداوسیما از پخش آن تصاویر در این سریال ممانعت کرد، زیرا بسیار شعاری و ضعیف بود. این مسئله درباره فیلم «رستاخیز» هم صادق است. به نظر من، بزرگ‌ترین نقطه‌ضعف این فیلم، نحوه به تصویر کشیدن اصحاب امام حسین(ع) است؛ یعنی موضوعی که باید نقطه قوت این فیلم می‌شد، به نقطه ضعف آن تبدیل شده است. مستغاثی در پایان بیان کرد: ما ضمن احترام به تلاش کارگردان این فیلم، معتقدیم: این فیلم به اصلاحاتی نیاز دارد. ضمن اینکه نباید طوری برخورد کرد که فیلمسازان از ساخت فیلم دینی دچار هراس شوند. 14 تحریف تاریخی حجت‌الاسلام والمسلمین علی ثمری، صاحب کتاب «شرح شمع»، که روزنگار و تاریخ تحلیلی عاشورا با نگاهی بر یکصدوپنجاه مقتل متقدم و متأخر است، با انتشار بیانیه‌ای به روایت 14 تحریف صورت گرفته در فیلم «رستاخیز» پرداخت. وی این تحریف‌‌ها و نواقص را به این ترتیب بیان کرد: یک، عاشورا پیام‌های بسیاری در حوزه‌های اعتقادی، اخلاقی، اجتماعی، سیاسی، دینی، جوانان، نوجوانان، زنان و پیران دارد که اصلاً در این فیلم به هیچ یک از این پیام‌‌ها توجه نشده است. دو، انگیزه قیام اباعبدالله(ع) مغفول واقع شده است؛ براى نمونه، اتفاقات عبرت‌آموز مدینه، سخنان امام کنار قبر پیامبر(ص) با عوام و خواص، وصیت امام(ع)، هیهات منّا الذله امام(ع) و... اصلاً مورد توجه قرار نگرفته است. سه، نقش خواص که در اطراف امام به طمع حکومت جمع شده بودند، دیده نمی‌شود. چهار، اتفاقات عبرت‌آموز مکه، از قبیل طواف امام(ع) و سخنان ایشان، مورد تحریف واقع شده است. پنج، به جانفشانی کوفیان غیرتمند و فداییان حضرت حسین(ع) به‌صورت خلاف واقع نگاه شده است و اثری از رشادت‌های آنان نیست. شش، جناب مسلم فردی در زنجیر و سیاه چال با چهره‌ای کریه به تصویر کشیده شده است. هفت، به خیانت خواص تأثیرگذاری، مانند شریح قاضی، عمر سعد، شمربن ذى‌الجوشن و... هیچ اشاره‌ای نشده است. هشت، حادثه تنبه حضرت حر کاملاً تحریف شده و به شکلی مبهم و گنگ مطرح می‌شود. نه، وقایع اتقاقیه، کربلا مانند خطبه‌های امام، چگونگی حال و هوای اصحاب، وقایع عصر، نیمه و شب عاشورا همگى تحریف شده و نامفهوم ارائه می‌شود.ده، حوادث روز عاشورا نیز در این فیلم خلاف آنچه در مقاتل آمده است، به تصویر کشیده و تحریف شده است. یازده، نکته عجیبی که در این فیلم نشان داده می‌شود، هنگام معرفی یاران امام حسین(ع) از سوی قمر بنی‌هاشم(ع)، عبدالله بن‌عمر (فرزند خلیفه دوم) هم در میان اصحاب امام است! دوازده، دلبری خواهر سلیمان‌بن‌صرد خزاعی از بصره تا کربلا و عاشورا از عبدالله بن‌حر، بخش قابل اعتنایی از این فیلم را به صحنه عشق‌بازی زمینی تبدیل می‌کند. سیزده، نحوه شهادت حضرت علی‌اصغر(ع) کاملاً تحریف شده است و هیچ انطباقی با تاریخ ندارد. چهارده، نقش بی‌بدیل زنان به‌ویژه زنان اصحاب و اهل بیت پیامبر(ص) امحا شده و هیچ اثری از اقدامات و نقش‌آفرینی شکوهمندانه آنان نیست.