سفری برای دلجویی؟

مریم علیزاده‌منصوری: دوسالی از زمان کاشت «بذر امید» در دل هایمان می گذرد و این روزها کم کم شاهد آن هستیم که بذری که در هشت سال ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد زیر خروارها خاک مدفون شده بود، با «قلمه‌ی تدبیر» حسن روحانی به ثمر نشسته است و اکنون دیگر حتی دلواپسان نیز بر این موضوع اذعان می‌کنند که این بار سپیدی به ایران روی خوش نشان داده است. این مهم را می شد از همان ماه‌های اول آغاز به کار دولت یازدهم فهمید همان زمانی که حسن روحانی به نیویورک رفت و ازجانب مردم ایران پیام صلح داد واز جهان عاری از خشونت و افراطی‌گری سخن گفت اما نقطه عطف آن سفر که چشم‌های جهانیان را به خود خیره کرد زمانی بود که تصاویر توام با لبخند دوستی اش به هنگام مواجهه با سران کشورها و قدرت جهانی منتشر شد به دنیا فهماند که دیگر در بر همان پاشنه هشت سال پیش نمی چرخد.

پر واضح بود که بعد از حصول توافق تاریخی ایران با کشور های 1+5 قفل های کلون دار و پر قدمت درب های بسیاری از مسائل داخلی و خارجی کشور خواهد شکست و سفر قریب الوقوع لوران فابیوس، وزیر امور خارجه فرانسه در سه شنبه هفته جاری ، بعد از سرانجام مطلوب مذاکرات نیز ندای تغییر و تحول در سپهر دیپلماسی کشور سر داد. این در حالی است که قریب به 12 سال است که هیچ مقام فرانسوی به ایران سفر نکرده است و نمایانگر آن است که ایران از این پس به عنوان یک قدرت جهانی با کشورهای بزرگ دنیا به تعامل و گفتگو می پردازد.

رابطه با کشورهای بزرگ جهان

« طی ۱۰ سال گذشته فرصت های زیادی را دو کشور برای تعمیق و توسعه روابط از دست داده اند و اکنون فرصت و زمان برای جبران گذشته فرا رسیده است.» این جملات بخشی از گفتگوی تلفنی روز پنجشنبه حسن روحانی با فرانسوا اولاند رئیس جمهوری فرانسه است و اولاند نیز در جواب این پیام صلح آمیز رئیس جمهوری ایران با قدردانی از نقش وی در موفقیت مذاکرات هسته ای، اظهار داشته است:

«وزیر خارجه فرانسه با هدف تحکیم روابط تهران - پاریس و تدوین نقشه راه تعمیق روابط دوجانبه، راهی تهران می شود». مکالمات اینگونه رخ می نماید که دیگر زبان تهدید و تحریم در خروارها خاک دفن شده و به جای آن زبان تکریم متولد شده است. این رفت و آمدهای قدرت های دنیا به ایران تنها به سفر فابیوس ختم نمی‌شود و هر روزی خبری از احتمال سفر یکی از سران کشورهای بزرگ دنیا به گوش می رسد چراکه روز گذشته منابع رسمی از سفر وزیر امورخارجه ایتالیا در چهاردهم و پانزدهم ماه جاری خبر دادند و پیشتر هم صحبت هایی مبنی بر سفر فدریکا موگرینی، نماینده عالی اتحادیه اروپا درسیاست خارجی به همران لوران فابیوس شنیده می‌شد. می توان با یک جمع بندی ساده به نتیجه رسید که این روزها بازار رفت‌و‌آمد مقامات جهان به کشورمان گرم است و دیگر نه تنها چند کشور حاشیه‌نشین و کوچک به مراوده با ایران نمی پردازند بلکه ایران به جامعه جهانی بازگشته و در جامه یکی از قدرت های دنیا دست دوستی اش را به طرف همگان دراز می‌کند. در داخل هم دیگر برای مردم ایران این مراودات و رفت و آمدها عادی خواهد شد و از تب و تاب خواهد افتاد.

فابیوسِ پر حاشیه

سفر فابیوس به تهران به خودی خود کم حاشیه نبوده است . در حدود دو هفته گذشته که خبر حضور وزیر امور خارجه فرانسه در ایران قوت بیشتری یافت، کمتر رسانه ای را در داخل و خارج می توان پیدا کرد که این سفر زودهنگام بعد از حصول توافق هسته ای را بازتاب نداده باشد و با شائبه‌های خود از چرایی آن رمزگشایی نکرده باشد. یکی از این گمانه زنی ها را روزنامه لبنانی الدیار کرده است و سفر فابیوس را به علت «پیشنهاد اسامی سه نامزد برای برعهده‌گرفتن ریاست جمهوری لبنان به تهران» دانسته است. از طرف دیگر برخی منابع دیپلماتیک در پاریس مدعی هستند «ایران در مرحله آینده به اروپا برای بازگشت به عرصه بین المللی و شکستن انزوای تهران نیاز خواهد داشت و هیئت فرانسوی در سفر به تهران پرونده های مهم منطقه از جمله انتخاب رئیس جمهور جدید لبنان را مطرح خواهد کرد. ولید جنبلاط رئیس حزب سوسیالیست ترقی‌خواه لبنان هم با اشاره به این مسئله سفر فابیوس به تهران را نبض سنجی اروپا از حسن نیت ایران در مرحله پس از توافقنامه هسته ای توصیف کرده است.»

این منابع تاکید کرده اند که «کشورهای غربی و عربستان تصمیم گرفته اند نامزد ریاست جمهوری لبنان را خودشان مطرح کنند و فقط به دنبال جلب موافقت ایران باشند.» فابیوس خود، دلیل این سفر را دعوت ظریف از وی در حاشیه مذاکرات خوانده است و در همین راستا نیز رئیس جمهوری فرانسه علت سفر وزیر امور خارجه این کشوررا « تحکیم روابط تهران - پاریس و تدوین نقشه راه تعمیق روابط دوجانبه»دانسته است و خواهان «توسعه همکاری های این دو کشور در زمینه انرژی، نفت و ناوگان های هوایی شده است.»

دلواپسی‌های یک سفر

اما در این میان دل نگرانی های عده ای دلواپس چه در خارج و چه در داخل کم نبوده است و برای جلوگیری از سفر فابیوس به تهران از به کارگیری هیچ حربه‌ای دریغ نکرده اند. در داخل کشور، یک روز فابیوس را «سیاستمدار خون های آلوده» می خوانند و پای ماجرایی را به میان آوردند که مربوط به دهه شصت و هفتاد شمسی است که طی آن از کشور فرانسه خون های آلوده به ویروس هپاتیت و ایدز وارد ایران شده است این اتفاقات در زمان نخست وزیری وی رخ داده است و می‌توان این موضوع را اینطور بیان که زمانی که این فراورده‌های خونی وارد ایران شد، بیماری ایدز بسیار ناشناخته بوده و حتی خود کشورهای صادرکننده نیز از وجود این بیماری اطلاعی نداشتند، از همین رو آزمایشی نیز برای تشخیص ایدز وجود نداشت البته که این اتفاق فاجعه ای بزرگ بوده است اما می توان همان رویکردی را اتخاذ نمود که باسایر کشورهایی که در حق ایران سهل انگاری نمودند و ایران اکنون با آنها مراوده و دوستی دارد، پیش گرفت.

از سویی دیگر هم یک روز سفر فابیوس به ایران را در شان کشورمان نمی دانند چرا که مسئول امور بین‌الملل «حزب موتلفه » در گفتگو با «فارس» اظهار داشته است که «سفر فابیوس به تهران در شان ایران نیست و وزارت امور خارجه به جای موافقت با سفر او باید مخالفت خود را اعلام کند. مشخص نیست که فابیوس با چه رویی می‌خواهد به ایران بیاید چرا که موضع‌گیری‌های بد و زشت او در طول مذاکرات در طی این دو سال و موضوع مربوط به انتقال خون‌های آلوده به ایدز به ایران، جای انتقاد دارد.» این هیاهوها به همین جا ختم نمی شود چراکه روز گذشته سید رضا تقوی، رئیس شورای سیاست گذاری ائمه جمعه ضمن محکوم کردن سفر فابیوس به تهران گفته است:« ما می‌گوییم این وزیرخارجه صهیونیست فرانسه که بیشترین اذیت را به تیم دیپلماسی ما صورت داد حالا می‌خواهد به ایران بیاید چرا فرش قرمز پیش رویش باز کنیم؟حرف ما به آقایان مسئول این است که ائمه جمعه معتقدند آنهایی که در زمان تحریم بیشترین فشار را به ایران آوردند باید در صف آخر قرار بگیرند نه اینکه برای آنان فرش قرمز پهن کنند. »

اما آنچه مبرهن است این است که وزارت امور خارجه بر تصمیم خود به طور متقن ایستاده است و خواهان توسعه و گسترش روابط خود با یکی از قدرت‌های جهانی است. بی تردید فابیوس نیز باید منتظر عواقب سفر خود از جانب دلواپسان خارجی باشد و برای سفر خود به تهران جواب پس دهد و این احتمال نیز وجود دارد که بعد از دیدارش از تهران سفرهایی هم به کشورهای حوزه خلیج فارس داشته باشد تا مهر سکوتی بر لبان دلواپسان خارجی بزند.

سفر فابیوس، دلجویی از ایران

سفر فابیوس به تهران بی شک دستاوردهای بزرگی را برایمان به ارمغان خواهد آورد اما توجه به این نکته خالی از لطف نیست که چطور فرانسه یعنی همان کشوری که در طول دو سال مذاکره بیشترین کار شکنی ها را کرد ، امروز ، اندکی پس از حصول توافق پیش قدم شده است و وزیر امور خارجه اش را به عنوان اولین وزیر خارجه کشورهای 1+5 به تهران می فرستد و طی یک مکالمه دوستانه با رئیس جمهوری ایران از گسترش توسعه و همکاری با این کشور سخن می گوید؟

در همین زمینه علی بیگدلی کارشناس مسائل بین المللی به خبرنگار «آفتاب یزد» گفت:فابیوس در طول مذاکرات، کارشکنی‌ها و مخالفت‌های بسیاری با ایران کرد وما را تحت فشار قرار داد اما از طرفی منافع اقتصادی فرانسه هم تحت فشار قرار گرفت و انتقاد سرمایه دار فرانسوی را برانگیخت چراکه آن ها می پنداشتند با این رویه ای که فابیوس در جریان مذاکرات پیش گرفته است، بازار ایران را از دست خواهند داد. بنابراین من سفر وزیر امور خارجه فرانسه به تهران را نوعی دلجویی این کشور از ایران می دانم.

وی افزود: در طول یک سال و نیم پیش که هنوز توافق جامع صورت نگرفته بود، شاهد ورود یک هیئت بلندپایه فرانسوی با 145 مقام اقتصادی و صنعتی بوده‌ایم و این به معنای آن است که فرانسه در یک رقابت تنگاتنگ با شرکای اروپایی خود قرار دارد.

این کارشناس مسائل بین الملل اضافه کرد:آنچه اهمیت دارد این است که فابیوس آمده است تا بازار ایران را از دست ندهد و در رقابت بین کشورهای اروپایی برای به دست گرفتن و داشتن سهمی از بازار ایران پیشتاز باشد و بنابراین دست به چنین اقدامی زده و وزیر امورخارجه اش را فرستاده است.

بیگدلی با بیان این که امروز فرانسه از مشکلات اقتصادی فراوانی رنج می‌برد ادامه داد: فرانسه اکنون با یک بحران اقتصادی شدید دست و پنجه نرم می‌کند و حدود 3، 4 میلیون نفر بیکار دارد و به دنبال این است که بتواند میزان سرمایه‌گذاری‌اش را به خصوص در صنعت خودروسازی ایران افزایش دهد. لازم به ذکر است این کشور در صنعت خودرو سازی ایران پیش از روی کار آمدن احمدی نژاد سهم فوق‌العاده ای داشته است و در صدد آن است تا آن را احیا کند.

وی خاطر نشان کرد: حالا معلوم نیست که چه اتفاقاتی رخ دهد یعنی اینکه ما بتوانیم قبل از اینکه تحریم‌ها برداشته شود با فرانسه قراردادی امضا کنیم .تا اینجای کار تنها می‌توان گفت که حضور فابیوس در ایران حاوی پیام های مثبتی است و احتمالا با آمدن او به نتایج دلخواهمان برسیم.

این کارشناس مسائل بین الملل بیان کرد: فرانسه کشوری صنعتی است و از جهت اقتصادی مشکل دارد اما از لحاظ نیروی انسانی متخصص، سرمایه‌گذاری و ارتباطات فرهنگی می‌تواند به رشد اقتصادی ما کمک کند. ما هم خیلی علاقه مندیم که این اتفاق صورت بگیرد. بیگدلی در پایان گفت: قبل از اینکه تحریم‌ها برداشته شود فرانسوی‌ها آمده‌اند و سفره‌شان را پهن کرده‌اند تا وقتی که تحریم ها بعد از شش ماه آینده برداشته شد سهمی از بازار ما به دست آورند. ما امیدوار هستیم که در حرکت به سمت رونق اقتصادی بتوانیم از کشورهای اروپایی استفاده نماییم که به‌طور سنتی آنها در کشور ما سابقه سرمایه‌گذاری داشته‌اند و ارتباطشان با ما دوستانه بوده است.

آنچه این روزها در هوای کشور پراکنده است رایحه خوش آشتی و دوستی است که به مشام می رسد و نمی توان آن را کتمان کرد. اما این مسئله نیز از دیدگان هیچ چشمی پوشیده نیست که زیر چتر هر «دست دوستی » و هر «مراوده ای» سود و منفعتی پنهان است و این مهم یکی از قواعد بازی در شطرنج دیپلماسی جهان است. در خصوص رابطه ایران و فرانسه نیز این قاعده حکمفرما است وآنچه مسلم است این است که قرار نیست روابط ایران و فرانسه به مثابه روابط ایران و روسیه یا سایر کشورهای هم پیمانمان بشود اما می توان با رویکردی مثبت و در کنار اختلافات سیاسی هر دو قدرت بزرگ جهان بایکدیگر تعامل داشته باشند، آن هم با زبان تکریم نه با زبان تهدید.