حضور اولین وزیر زن در دولت قبل پوپولیستی بود!

* شما به عنوان یک خانم جوان و یک مدیر در وزارتخانه کار و رفاه چقدر برای زنان قدم برداشته اید؟

** من 3 ماه است که مدیر دفتر فرهنگی وزارت رفاه شده ام اما طی همین مدت کوتاه اقداماتی که انجام داده یا پیگیری کرده ام نشان می‌دهد که من دغدغه زنان را دارم ، برای مثال در بحث فرهنگی کار که لزوم اشاعه آن این روزها بسیار احساس می‌شود، یکی از آیتم‌‌های آن بحث کار و اشتغال زنان است که من طی 3 ماه حضورم کارهایی در حوزه اشتغال زنان انجام داده ام؛ از جمله برگزاری اولین نشست ظرفیت‌‌های ناشناخته فرهنگی و اجتماعی زنان کارگر که خانم مولاوردی معاون رئیس جمهوری در امور زنان و وزیر کار در این نشست حضور داشتند.

در این نشست ما زنان کارگر را از همه نقاط دور هم جمع کردیم و در ارتباط با نقش و حضور فعالشان در جامعه صحبت کردیم که به اذعان حاضران در نشست، دستاوردهای خوبی داشت. همین طور هفته گذشته برای اولین بار در ایران انجمن ناشران زن را به راه انداختیم هر چند تعداد زنان ناشر در ایران بسیار کم و در حدود 20 نفر است.این اقدامات از این جهت اهمیت دارد که بگوییم زنان در جامعه امروزی ما نیمی‌از جمعیت فعال و تحصیلکرده را تشکیل می‌دهند و ضروری است در حوزه‌‌های گوناگون سیاسی ، اجتماعی ، اقتصادی و... حضور داشته باشند و چرخ‌‌های پیشرفت جامعه را بچرخانند.

* خانم جلودارزاده، مشاور وزیر صنعت، معدن و تجارت، اخیرا گفته خروج از رکود با فعالیت‌‌های اقتصادی زنان اتفاق می‌افتد، از سوی دیگر ما زنان شاغل و کارگری داریم که بخشی از کارهای تولیدی در جامعه روی دوش آنان می‌چرخد، این در حالی است که این زنان در محل‌‌های کاری با تبعیض و خشونت‌‌های پنهان رو به رو هستند ، برای امنیت شغلی زنان چه برنامه ای دارید؟

** ما اتفاقا در این زمینه نیز برنامه‌‌هایی داریم. ILO (سازمان بین‌المللی کار) -که ایران عضو آن است – 30 سال است که از ما تشکل‌های زنانه می‌خواهد یعنی حداقل 30 درصد تشکل‌‌های کارگری را زنان تشکیل دهند. این امر تاکنون محقق نشده حال یکی از برنامه‌‌های ما ایجاد و گسترش تشکل‌‌های کارگری است البته نه صرفا جنسیتی و زنانه . ما بحث شورای اسلامی‌کار را در دل کارخانه‌‌هایمان داریم که کارگران مطالبات صنفی شان را در آنجا مطرح و پیگیری می‌کنند و ارتباطات خوبی هم با کارفرمایان دارند.

ما هم به صورت غیرمستقیم در حال حرکت به سمت کمک به زنان به ویژه کارگران در زمینه حل مشکلات صنفی شان هستیم. اما متاسفانه مشکلی در این زمینه وجود دارد؛ اینکه خود زنان در این شوراها کاندیدا نمی‌شوند در حالی که می‌توان در بحث خشونت‌‌های پنهان شغلی یا مشکلات دیگر از طریق تشکل‌‌ها و شوراهای اسلامی‌زنان مطالبات خود را مطرح،‌ پیگیری و به نتیجه برسانند. این معضل قرار گرفتن در حاشیه و ترس از حضور حتی در کارخانه‌‌ها و مشاغلی که تعداد زنان بالاست باز هم وجود دارد .

* علت این انفعال در زنان را چه می‌دانید؟

** به نظرم زنان تصور می‌کنند فعالیت در این حوزه‌‌ها کاری مردانه است از سوی دیگر همانطور که می‌دانید فعالیت‌‌های سیاسی ، اجتماعی و کارگری ، هزینه ده هستند که معمولا زنان دنبال این گونه کارهای هزینه ده نیستند. در حالی که نیت ما مجریان دولت این نیست که کارگر و کارفرما را روبه‌روی هم قرار دهیم بلکه ما به دنبال تعامل و کم کردن هزینه ده بودن فعالیت‌‌های کارگری به ویژه برای زنان هستیم و اتفاقا معتقدیم حضور زنان، فضا را تلطیف می‌کند. من باز هم تاکید می‌کنم مشکلات زنان کارگر به ویژه به لحاظ تبعیض و خشونت‌‌های پنهان را می‌توان با حضور و کاندیدا شدن آنان در تشکل‌‌ها و شوراها تا حدودی حل کرد.

* فکر نمی‌کنید بحث تبعیض و خشونت در محیط‌‌های کاری علیه زنان بیشتر از اینکه با ایجاد تشکل‌‌ها رفع شود نیاز به فرهنگ سازی به ویژه در مردان جامعه دارد؟

** بله این موضوع را کاملا قبول دارم.

* خب در این زمینه چه برنامه‌‌هایی دارید؟

** اولا اینکه در وزارت کار به روی همه باز است و اگر مصادیق و مواردی از اینگونه مشکلات در شرکت ، کارخانه یا تولیدی به ما گزارش شود حتما رسیدگی خواهیم کرد . از سوی دیگر اقداماتی که گفتم خود به نوعی فرهنگ سازی است. وقتی مردان بدانند که تشکل یا شورایی برای پیگیری مطالبات زنان وجود دارد و زنانی هم هستند که مصرانه پیگیر مشکلات و خواسته‌‌هایشان هستند معلوم است که حضور زنان را باور می‌کنند. از سوی دیگر همین که ما نشستی را با حضور زنان کارگر و شخص اول وزارتخانه کار و رفاه برگزار می‌کنیم تا زنان و دغدغه‌‌هایشان را بیان کنند و وزیر هم برای کمک به آنان اعلام آمادگی می‌کند خود باعث می‌شود روحیه و اعتماد زنان بازسازی شود .

این نوید را هم بدهم که خوشبختانه وزارتخانه مزبور بسیار پیگیر وضعیت زنان جامعه است؛ از زنان سرپرست خانواده و تحت پوشش بهزیستی که – برایشان برنامه‌‌های بسیاری داریم- تا زنان و دختران آسیب دیده اجتماعی . تمام تلاش ما این است که از ابزار هم افزایی وزارتخانه برای کمک به این طبقه استفاده کنیم. برای مثال ما تعاونی، بنگاه‌‌های زودبازده ، کارخانه و کارگاه داریم و برای جذب این افراد دستمان باز است.

حتی به آنها کمک می‌کنیم که خودشان تعاونی یا کارگاه بزنند و به عبارت دیگر در حال افزایش فرهنگ کارآفرینی هستیم، زیرا معتقدیم برخی از زنان آسیب دیده اگر دستشان در جیب خودشان باشد جلو بسیاری از آسیب‌‌های اجتماعی هم گرفته می‌شود. از این رو اگر نگاهی به عملکرد این وزارتخانه در دولت‌‌های قبل داشته باشید می‌بینید پیشتر در زمینه کارگری و تشکل‌‌های کارگری چندان دغدغه ای وجود نداشت اما در این دولت و با توجه به دغدغه شخصی وزیر ورود به حوزه مطالبات و مشکلات کارگران صورت گرفته در حالی که در دولت‌‌های قبل اصلا به این حوزه ورود نکرده بودند و فقط یک خانه کارگر وجود داشت اما امروز ما داریم سعی می‌کنیم در همه کارخانه‌‌ها زنان حضور داشته باشند.

* آماری از تعداد زنان کارگر در ایران دارید؟

** در حال حاضر آمار مستدل و مستندی در دست نیست اما اخیرا به تمام واحدها نامه زده و خواسته ایم تعداد زنان کارگر را برای ما احصا کنند و بفرستند . اما اگر برای نمونه بخواهم بگویم ما کارخانه ای داریم که 6 هزار کارگر زن دارد . این جمعیت در حالی است که سیاست‌‌های دولت نهم و دهم باعث شد از این جمعیت کاسته شود و اما ما امروز سعی داریم به این سمت برویم که در حین حفظ کانون خانواده‌‌ها، زنان بیشتری را جذب بازار کار کنیم و از سوی دیگر فضای امنیت شغلی را برای آنان افزایش دهیم.

امروز یکی از مشکلات ما با کارفرمایان این است که اگر خانمی‌ازدواج کند برخی کارفرمایان عذر او را می‌خواهند چون مجبورند 9 ماه مرخصی زایمان و حق اولاد بدهند و... امروز همه تلاش ما این است که هم به کارفرمایان کمک کنیم و این دید را در آنها اشاعه دهیم که ازدواج زنان منافاتی با بحث اشتغال ندارد و هم از سوی دیگر امنیت شغلی را برای زنان بالا ببریم. خوشبختانه در دولت آقای روحانی انصافا در این حوزه خوب کار شده است و علت آن هم نوع نگاهی است که شخص رئیس جمهور ، هیئت وزیران به ویژه وزیر کار دارد زیرا آقای ربیعی خودشان از تشکل‌‌های کارگری هستند و از نزدیک با شرایط و مشکلات این حوزه آشنا یند. همچنین در مورد زنان کارگر باید بگویم که شرایط این قشر در مقایسه با گذشته بسیار فرق کرده است.

امروزه بسیاری از زنان کارگر ما تحصیلکرده هستند در نتیجه دغدغه آنان با گذشته هم فرق دارد و از سوی دیگر میزان آگاهی و هوشمندی این زنان هم بیشتر شده است. آنها امروز نیازهای جدیدی دارند و نمی‌توان همانطور که 30 سال پیش با یک زن کارگر رفتار می‌شد امروز با او رفتار کرد .دولت آقای روحانی و وزیر کار نیز به‌ این موضوع به خوبی واقف اند از این رو در صدد کمک به این زنان هستند. یکی از نشانه‌‌های توجه این دولت به زنان ، حضور پر رنگ تر آنان در بدنه دولت و در پست‌‌های مدیریتی است و این شروع خوبی را نشان می‌دهد.البته باید یادآوری کنم که دغدغه امروز ما در حوزه زنان فقط زنان کارگر نیستند . زنان مدیر هم مشکلات بسیاری دارند.

* یعنی آنها هم با تبعیض و خشونت درگیرند؟

** نه به آن شکلی که در گذشته وجود داشته.منظور از مشکلات این است که چون تا پیش از این زنان به ندرت در بدنه دولت و پست‌‌های مدیریتی حضور داشتند ، پررنگ تر شدن حضور آنان می‌طلبد که خود را بهتر نشان دهند. از این رو می‌طلبد که آنها در جاهایی بیشتر از مردان فعالیت کنند تا جامعه آنها را باور کند.

* به لحاظ درآمد و حقوق چطور؟ آیا در این زمینه هم مدیران زن شاهد تبعیض هستند؟

** نه بعید می‌دانم این مشکل وجود داشته باشد . مشکلات برای زنان مدیر آنجایی سنگین تر می‌شود که وارد حوزه اقدامات اجرایی می‌شوند. پیشترها اگر زنی پست مدیریتی داشت حتما به نقطه ای متصل بود ، یعنی به واسطه همسر، پدر یا برادر مدیر خود، به پست مدیریتی دست می‌یافت از این رو کسی برای آنها مانعی ایجاد نمی‌کرد. اما امروزه برای مثال خود من بدون آنکه به جایی متصل باشم از یک خانواده معمولی صاحب یک پست مدیریتی شده ام از این رو اگر می‌خواهم کاری انجام دهم یا اقدامی بر خلاف عقیده عده‌ای بکنم حتما موانعی پیش رویم می‌گذارند از این رو لازم است امروز زنان مدیر بسیار محکم و قوی باشند. به ویژه در کارهای اجرایی که اگر برای یک مدیر مرد 2 مانع جلو پایش می‌گذارند برای یک مدیر زن 6 مانع می‌تراشند! که در این میان حسادت نسبت به صاحبان قدرت هم کار زنان را سخت می‌کند.

* چون به بحث سیاستهای دولت قبل اشاره کردید ، درباره تغییر موقعیت زنان در مقایسه با 8 سال گذشته چه نظری دارید؟

** اگر بخواهم عملکرد آقای احمدی نژاد را تحلیل کنم باید بگویم بعد از انقلاب اولین زن وزیر در دولت ایشان انتخاب شد اما همین وزیر زن به بدترین شکل ممکن عزل شد و این نشان می‌دهد انتخاب ایشان صرفا یک حضور بود به عبارت بهتر حضور اولین زن در پست وزارت در دولت آقای احمدی نژاد یک حرکت پوپولیستی بود! از سوی دیگر اقدام ایشان در انتخاب یک وزیر زن اصلا به معنای توجه ایشان به زنان نبود زیرا طی دولت نهم و دهم هیچ بهایی به زنان داده نشد .

اما در دولت کنونی حضور زنان کاملا زیربنایی است زیرا در این دولت ما شاهد بخشداران و فرمانداران زن هستیم که اتفاق نویدبخشی است. در حالی که در دولت نهم و دهم زنان یک دوره رکود را پشت سر گذاشتند حتی با وجود زنان کارآمدی که می‌شد از آنان بهره جست. این موضوع نشان می‌دهد بودن زنان در پست وزارت یا نبودنشان نشانه توجه یا عدم توجه یک دولت به زنان نیست چنانچه در دولت قبل وزیر زن داشتیم اما دولت کاملا به زنان بی توجه بود اما در این دولت وزیر زن نداریم اما شاهد بیشترین توجه به زنان از سوی دولت هستیم.

* خانم جلالی! عده ای به عملکرد آقای ربیعی به ویژه در بحث آسیب‌‌های اجتماعی زنان انتقاد دارند و معتقدند نمره قابل قبولی به وزیر کار نمی‌دهند، نظر شما چیست؟

** من کاملا برعکس این دوستان فکر می‌کنم زیرا از نزدیک شاهد فعالیت‌‌های ایشان در این حوزه هستم و اتفاقا یکی از انتقاداتی که در وزارتخانه به ایشان وارد است این است که زیادی نگاه بهزیستی‌وار و حمایتگرانه دارند و بیشترین وقت خود را برای حوزه‌‌های بهزیستی و آسیب‌‌ها می‌گذارند و پیگیر این موضوعات هستند. لازم است بگویم وزارت کار ، رفاه و تامین اجتماعی یک وزارتخانه عریض و طویل است و علت اینکه برخی می‌گویند بیشترین تمرکز ایشان روی موضوعات مربوط به یارانه‌‌هاست ممکن است این باشد که وقتی در نشستی مربوط به مسائل بهزیستی حضور می‌یابند این خبرنگاران هستند که به جای پراختن به موضوعات مربوط به بهزیستی ، بحث را به سمت مسائل دیگر مثل یارانه‌‌ها و بیمه سلامت می‌کشانند.

* با توجه به اینکه به عریض و طویل بودن وزارت کار اشاره کردید آیا شما هم معتقدید که ادغام سه وزارتخانه کار، رفاه و تعاون در یک وزارتخانه کار اشتباهی بود؟

** نه اصلا من چنین اعتقادی را ندارم. درست است اگر به دامنه فعالیت‌های این وزارتخانه نگاه کنید تصور کنید وقت برای رسیدگی به همه کارها وجود ندارد اما واقعیت چیز دیگری است. تمام بخش‌های وزارتخانه کار، رفاه و تامین اجتماعی امروز به درستی درحال مدیریت و انجام شدن است و در حال پیشروی است آن هم به صورت موازی. اتفاقا با ادغام این سه وزارتخانه دست ما بازتر شده است. برای مثال اگر یک زن سرپرست خانواده یا ویژه یا آسیب دیده داشته باشیم خیلی راحت می‌توانیم از طریق تعاونی و اداره کار او را جذب و مشکلات بیمه‌ای او را از طریق تامین اجتماعی حل کنیم کما اینکه این اتفاق هم در حال افتادن است.

* مدتی است مطرح می‌شود که آسیب‌‌های اجتماعی زنانه شده است، شما چقدر به این موضوع اعتقاد دارید؟

** من اگر بخواهم به عنوان یک روانشناس به این سوال پاسخ دهم آمار دقیقی در دست ندارم اما با توجه به هرم جمعیتی کشورمان و افزایش آسیب‌های اجتماعی در جامعه، می‌توانیم بگوییم آسیب‌های اجتماعی در زنان افزایش یافته است که این موضوع هم چندان عجیب و غریب نیست و فقط لازم است در سیاست‌گذاری‌ها لحاظ شود.

* یعنی چون جمعیت زنان افزایش یافته بالتبع تعداد زنان آسیب دیده هم افزایش یافته؟

** نه منظور من این است که نیمی‌از جمعیت ما را زنان تشکیل می‌دهند. از یک سو زنان آسیب پذیرترند و به لحاظ تبعیض‌های جنسیتی از نظر حقوق و اشتغال با محدودیت‌هایی روبه‌رو هستند.

از سوی دیگر آسیب‌های اجتماعی در جامعه ما درحال افزایش است در نتیجه وقتی یک مرد معتاد می‌شود آسیب ناشی از اعتیاد وی در درجه اول متوجه همسر، دختر، مادر و خواهر وی می‌شود. چه به لحاظ طلاق و خشونت یا وارد چرخه اعتیاد کردن این افراد. در نتیجه زنان بیشتر در معرض آسیب‌های در حال رشد جامعه هستند که این لزوما به معنی زنانه شدن آسیب‌های اجتماعی نیست.

http://aftabeyazd.ir/?newsid=13646

ش.د9402558