صف‌آرايي خبرگان به روايت اعداد

(روزنامه اعتماد – 1394/10/06 – شماره 3425 – صفحه9)

در ميان كانديداهاي مجلس خبرگان رهبري پنج نفر نزديك به بيت امام(ره) هستند

مجلس خبرگان رهبري، اما از ابتداي شكل‏گيري تاكنون كه سه دوره هشت ساله و يك دوره ١٠ ساله را به خود ديد، تنها در نخستين دوره از شكل‌گيري و البته با اندكي تفاوت ياراي رقابت با اين دوره از خبرگان را دارد. مقدمات نخستين دوره از انتخابات خبرگان رهبري كه در سال ١٣٦١ فراهم شد هرچند با استقبال گسترده مردمي روبه‌رو شد اما شبهاتي را نيز در پيش روي خود ديد. شبهاتي كه وظايف و اختيارات خبرگان را نشانه مي‌گرفت حاكي از حساسيت‌هايي بود كه در زمان حيات حضرت امام ايجاد شد تا عده‌اي اختيارات مجلس خبرگان همچون حق عزل و نظارت بر ايشان را نوعي تضعيف رهبري بدانند. اما آتش اين حساسيت تنها توسط شخص حضرت امام مي‌توانست فروكش كند. آنجا كه امام خميني در برابر فضاهايي كه ايجاد شده بود فرمودند: «آنچه‏ امروز درباره قضيه مجلس خبرگان ملت ما براي تعيين رهبري مطرح است، اين مساله است كه نبايد ملت ايران‏ براي آن كم ارج قائل باشد، الان يك دسته از قرار شنيدم دور افتاده‏اند كه اين مجلس خبرگان نبايد باشد براي اينكه تضعيف رهبري است.

مجلس خبرگان تقويت رهبري است» اين سخنان بنيانگذار انقلاب اسلامي به همان اندازه كه در آن زمان حائز اهميت بود، در پنجمين دوره انتخابات خبرگان رهبري هم از همان درجه از اهميت برخوردار است. حال بايد پرسيد خبرگان رهبري چرا پس از چهار دوره به اهميتي اينچنيني رسيده است؟ مجلسي كه تنها با دو اجلاسيه در سال، كار خود را آغاز مي‌كند و به پايان مي‌رساند اما وظيفه‌اي همچون نظارت بر رهبري را در برنامه كاري خود دارد. وظايفي كه قانون اساسي به خوبي از پس تعريف آن بر آمده در اصول مربوط به رهبري در قانون اساسي تصريح شده است.

بر اساس اصل يكصد و هفتم قانون اساسي جمهوري اسلامي ايران پس از مرجع عاليقدر تقليد و هبر كبير انقلاب جهاني اسلام و بنيانگذار جمهوري اسلامي ايران حضرت آيت‌الله‏العظمي امام خميني كه از طرف اكثريت قاطع مردم به مرجعيت و رهبري شناخته و پذيرفته شدند، تعيين رهبر به عهده خبرگان منتخب مردم است. خبرگان رهبري درباره همه فقهاي واجد شرايط مذكور در اصول پنجم و يكصد و نهم بررسي و مشورت مي‌كنند و هر گاه يكي از آنان را اعلم به احكام و موضوعات فقهي يا مسائل سياسي و اجتماعي يا داراي مقبوليت عامه يا واجد برجستگي خاص در يكي از صفات مذكور در اصل يكصد و نهم تشخيص دهند او را به رهبري انتخاب مي‌كنند و در غير اين صورت يكي از آنان را به عنوان رهبر انتخاب و معرفي مي‌كنند. رهبر منتخب خبرگان، ولايت امر و همه مسووليت‌هاي ناشي از آن را بر عهده خواهد داشت. رهبر در برابر قوانين با ساير افراد كشور مساوي است.

همچنين در اصل يكصد و هشتم قانون اساسي آمده است: «قانون مربوط به تعداد و شرايط خبرگان، كيفيت انتخاب آنها و آيين‏‌نامه داخلي جلسات آنان براي نخستين دوره بايد به وسيله فقهاي نخستين شوراي نگهبان تهيه و با اكثريت آراي آنان تصويب شود و به تصويب نهايي رهبر انقلاب برسد. از آن پس هرگونه تغيير و تجديدنظر در اين قانون و تصويب ساير مقررات مربوط به وظايف خبرگان در صلاحيت خود آنان است.» اين اصول مطرح در قانون اساسي در باب وظايف خبرگان رهبري بار ديگر در لباس انتخابات خود را نشان مي‌دهد. لباسي كه بر تن بسياري از چهره‌هاي مختلف سياسي رفته است، هرچند فرصتي يك ماهه را براي اظهار‌نظر نهايي نيازمند است، اما از همين حالا رقابتي از چهره‌هاي مختلف را رقم زده است. چهره‌هايي كه مي‌توان گفت كه انتخابات خبرگان را به راحتي از زير سايه انتخابات مجلس شوراي اسلامي بيرون كشيده‌اند تنها منتظر تاييد صلاحيت نشسته‌اند.

تلاقي انتخابات دو مجلس و چهره‌هايي همسو

اما تلاقي انتخابات در ايران، تصميم جديدي نيست كه تنها در اين دوره اتفاق افتاده باشد. انتخاباتي كه همگان فكر مي‌كردند در آن حد از اهميت از نظر آرايش سياسي قرار نخواهد گرفت كه زماني مجزا را بطلبد، با ورود چهره‌هاي جوان و مطرح سياسي سر خط اخبار كشور را به خود اختصاص دادند تا اهم خبرهاي اسفندماه امسال را در هر دو جبهه فعال نگه دارد. حال مجلسي كه به‌جاي دوره هشت ساله دو سال را به عمر خود اضافه كرد تا حداقل كاهش در هزينه‌هاي انتخاباتي كشور را داشته باشد، رنگين‌كماني از شخصيت‌هاي سياسي مي‌شود.

يادگار امام نخستين رنگ از اين رنگين‌كمان بوده كه با اعلام حضور خود تبي را در جريان رقيب به راه انداخت. سيد حسن خميني كه از زمان اعلام حضور در خبرگان تا ثبت‌نام در آن، شاهد صف‌آرايي نخستين گروه‌هاي مخالف خود در انتخابات خبرگان بود، آمد تا با آمدن خود انتخاباتي را كه در ٤ دوره گذشته بي‌حاشيه‌ترين انتخابات كشور را رقم مي‌زد، به ناگاه به پربحث‌ترين انتخابات تبديل كند. اما يادگار امام همانقدر كه صف مخالفان خود را شلوغ مي‌ديد صف طويلي از موافقان را هم ترتيب داد.

موافقاني كه شايد به جد مي‌توان گفت بر حرارت اين انتخابات افزودند و در جبهه حاميان وي به خوبي ظاهر شدند، همراه ديگري براي او يافتند. اين‌بار آيت‌الله هاشمي كه بعد از تجربه ردصلاحيت خود وارد كارزار انتخاباتي مي‌شود بر شور انتخاباتي افزود. رييس مجمع تشخيص مصلحت نظام اما وضعيتي بهتر از يادگار امام ندارد. حالا كساني كه هاشمي را تنها عامل و يگانه مشوق حضور سيد حسن خميني در انتخابات براي نخستين بار مي‌‌دانستند، هر روز تيغ انتقادات خود را برنده‌تر مي‌كنند. منتقداني كه در ادامه هجمه‌ها به آيت‌الله از هر حرف وي وسيله‌اي براي انتقاد مي‌ساختند.

از خاطرات پيشنهاد شورايي شدن رهبري در قانون اساسي گرفته تا تصميم‌گيري خبرگان در مواقع حساس هرچند روزها بر تبليغات عليه او موثر افتاد اما نه‌تنها سدي در برابر حضور او نشد بلكه دروازه ورودي ديگر چهره‌هاي سياسي قرار گرفت. چهره‌هايي كه اين‌بار خود را در لباس اصلاح‌طلبان معرفي كردند، رنگ تازه‌اي به خبرگان رهبري بخشيدند. اصلاح‌طلباني كه كمتر كسي گمان مي‌برد كه از صندلي‌هاي بهارستان روي به سمت خبرگان بچرخانند، نام‌هايي همچون رسول منتجب نيا، مجيد انصاري را با برگه‌هاي ثبت‌نام آشنا ساختند. هادي غفاري، امجد و غرويان از چهره‌هاي آشنايي بودند كه توانستند شانس خود را براي حضور در خبرگان امتحان كنند. در اين دوره از انتخابات اما شايد بيش از هر چيز ديگري آرايش سياسي مهم باشد كه كانديداها قرار است در صورت تاييد صلاحيت در انتخابات آن شركت كنند.

چهره‌هاي قديمي كه براي تداوم حضور آمدند

دور پنجم مجلس خبرگان رهبري هرچند چهره‌هاي متفاوتي را به خود ديده اما تركيبي تقريبا ثابت از اعضاي فعلي خبرگان را در ليست ثبت نامي‌ها قرار داده است. اعضايي كه نام آنها در ميان اعضاي جامعه مدرسين حوزه علميه قم و جامعه روحانيت مبارز قرار گرفته است، باز هم مهم‌ترين چهره‌هاي كانديداهاي اين دوره از خبرگان رهبري مي‌شوند. محمد يزدي به عنوان رييس جامعه مدرسين حوزه علميه قم به همراه چهره‌هاي شاخص ديگري از اين جامعه در ليست انتخاباتي قرار گرفتند تا همچنان بيشترين ثبت‌نامي‌ها كه از مهم‌ترين چهره‌هاي خبرگان هستند به جامعه مدرسين اختصاص يابد. اما شاخه ديگري از جامعتين هم با دست پر وارد عرصه شد.

جامعه روحانيت مبارز با اعلام حضور رييس خود، آيت‌الله موحدي كرماني ليست خوبي از اعضاي خود را براي انتخابات اسفندماه آماده كرد. ليستي كه در آن اسامي همچون آيت‌الله صديقي و مصباحي مقدم جاي گرفته است، تكميلي ليست جامعتين محسوب مي‌شود. سيداحمد خاتمي، عباس كعبي، هاشمي شاهرودي، احمد جنتي، حسن ممدوحي، محمد تقي مصباح‌يزدي، سيد محمد غروي، محمدي ري شهري و مرتضي مقتدايي از جمله چهره‌ها نزديك به جامعتين هستند كه اين مرتبه نيز احتمالا با همين ليست وارد گود انتخابات مجلس خبرگان رهبري مي‌شوند.

اعتداليوني كه آمدند

اما اين دوره از انتخابات مجلس خبرگان رهبري را شايد بيش از هر چيز ديگري حضور برخي چهره‌هاي اعتدالي متفاوت كرده باشد. آيت‌الله هاشمي‌رفسنجاني به عنوان يكي از اصلي‌ترين چهره‌هاي اين تفكر شناخته مي‌شوند كه به نظر مي‌رسد يك ليست نزديك به او در اين انتخابات با ليست سنتي جامعتين در رقابت باشد. سيد حسن خميني، حسن روحاني، موسوي تبريزي، محمود امجد، نورمفيدي، اميني، سروش محلاتي، موسوي بجنوردي، هاشم‌زاده هريسي، منتجب‌نيا و مجيد انصاري از جمله افرادي هستند كه در صورت تاييد صلاحيت احتمالا در ليست انتخاباتي اعتداليون قرار خواهند گرفت.

چهره‌هايي كه مستقل آمدند

در ميان تركيب چهره‌هاي سياسي، كساني هم هستند كه پرچم استقلال را در دست گرفته‌اند. افراد سرشناسي كه شايد بتوان گرايشات سياسي هر كدام را به تفكيك مشخص كرد اما جايگاه شغلي آنها مانعي براي تعيين گرايشات است. آملي‌لاريجاني رييس قوه قضاييه، رييسي دادستان كل كشور، محسن اسماعيلي عضو حقوقدان شوراي نگهبان و دو تن از وزراي اطلاعات و دادگستري از افرادي هستند كه نام‌شان در اين دور از انتخابات خبرگان رهبري ديده مي‌شود. آيت‌الله امامي كاشاني امام جمعه موقت تهران و محسن قمي معاون بين‌الملل دفتر مقام معظم رهبري نيز احتمالا از جمله چهره‌هايي هستند كه به صورت مستقل در اين انتخابات حضور مي‌يابند.

چه كساني نيامدند

در جمع ٨٠١ نفر نامزدهاي خبرگان، چهره‌هاي سرشناسي هم هستند كه اقبالي براي دور پنجم خبرگان رهبري نشان ندادند. هشت چهره شاخصي كه در دور گذشته خبرگان حضور داشتند، به دلايلي نامعلوم از حضور در دور جديد اين مجلس انصراف دادند. اما در اين ميان آنكه بيش از همه غيرقابل باور بود عدم حضور آيت‌الله واعظ طبسي توليت آستان مقدس قدس است. عدم حضوري كه آنقدر غيرقابل باور بود كه بتواند خبرهايي را در مورد ثبت نام وي مطرح كند؛ خبرهايي كه تنها دقايقي به شايعه‌اي صرف تبديل شدند.

http://etemadnewspaper.ir/Default.aspx?NPN_Id=329&PageNO=9

ش.د9405185