گرداب سعودی برای بحرین

(روزنامه ابتكار ـ 1395/04/03 ـ شماره 3460 ـ صفحه 15)

بعد از سلب تابعیت شیخ عیسی قاسم و اتفاقاتی که در بحرین در حال شکل گرفتن است، فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران هشدار داد که در صورت هرگونه تعدی به شیخ عیسی قاسم با مقاومت مسلحانه بی‌سابقه‌ای روبرو می‌شود که سقوط رژیم بحرین گوشه‌ای از تبعات آن خواهد بود. یک روز پس از آن خبر ها حکایت از این داشت که عربستان پشت ماجرای سلب تابعیت شیخ قاسم است و این از قبل نیز بعید نبود. روز گذشته نیز مقامات مختلف ایران نسبت به وضعیت بحرین و اجحاف در حق مخالفان شیعی این کشور و دسیسه های عربستان واکنش نشان دادند از جمله 280 نماینده مجلس این اقدام را محکوم کردند. علی اکبر ولایتی دبیر کل مجمع جهانی بیداری اسلامی نیز با صدور بیانیه ای اقدام رژیم آل خلیفه در لغو تابعیت و حق شهروندی آیت الله شیخ عیسی قاسم رهبر شیعیان بحرین را محکوم کرد و تبعات حرکت مردم را برای حکومت این کشور ویران کننده خواند. آنچه مشهود است عربستان و ایران در هر مسئله از مسائل منطقه دارای نقش هستند و کلید حل مشکلات منطقه در حل مشکلات این دو کشور است.

اما سوال این است که آیا راهی جز روش نظامی و تهدید در حل معمای دو کشور وجود ندارد؟ اقدامات تخریبی عربستان ایران را ناچار به واکنش می کند و آیا این دام آل سعود نیست؟ در همین رابطه با مهدی مطهرنیا کارشناس مسائل بین الملل گفت و گو کردیم.

عربستان به جنگ نیابتی روی آورده است

مهدی مطهرنیا گفت: ریاض و تهران مدتهاست وارد عرصه تقابل و تعارض شده اند. جهت گیری های تهران مرزهای رودررویی سیاسی را به عرصه جنگ سرد کشانده است. بعد از برجام و حتی قبل از آن در زمان مذاکرات هسته ای، عربستان بواسطه از دست دادن امتیازات وابستگی به غرب و آمریکا که در دهه های اخیر از آن برخوردار بود از عرصه تحرکات دیپلماتیک و محور قرار دادن همسویی با غرب بویژه آمریکا ناامید شد و به عرصه عملیات و رودررویی نظامی و جنگ های نیابتی روی آورد. هم اکنون نوعی تعارض و جنگ نیابتی میان ایران و عربستان به چشم می خورد. به موازات این ما شاهد همگرایی ریاض با تل آویو هستیم. نشست هایی که میان عناصر امنیتی ریاص با اسرائیل در پژوهشکده های مختلف صورت می گیرد نمایانگر این معناست. عربستان در پی رسمی کردن روابط جهان عرب با اسرائیل و سپس استفاده از پتانسیل این کشور علیه تهران هستند. از سوی دیگر برآنند که مرکز ثقل ژئواستراتژیک را در مدیترانه حفظ کنند. واگذاری دو جزیره از سوی مصر به عربستان و موافقت تل آویو بر حضور عربستان در حوزه مدیترانه، همچنین جیبوتی و تنگه داردانل و جهت گیری های عربستان در جهت ایجاد فضای جنگ سرد علیه ایران و افزایش سطح اصطکاک از دمشق تا بحرین بر آن است تا حتی قدرت های بزرگ و ابرقدرت جهانی را در یک وضعیت انجام شده قرار دهند و توجه قدرت های بزرگ جهانی را از خلیج فارس و حدفاصل تنگه هرمز تا شبه جزیره کره به حدفاصل تنگه هرمز تا خلیج عدن بازگرداند و به این طریق آنها را در تقابل با تهران و بازگشت به اهمیت مدیترانه سوق دهد.

ایران باید چکار کند؟

این کارشناس مسائل خاورمیانه ادامه داد: در این وضعیت ایران باید مراقب باشد که در دام تحرکات عربستان نیفتد. عربستان به تنش نیاز دارد و در پی ایجاد یک فضای مطبوع در جهت کشیدن ایران به مردابی است که خود نیز در آن غرق می شود، اما حاضر به پرداخت هزینه های آن در تقابل با تهران برآمده است. از این رو ایران باید در عین نشان دادن قاطعیت به جای زیاد سخن گفتن و اعلام موضع کردن درست کمل کند و میدان را برای کنش مناسب تر از نظر سیاسی فراهم کند. در این جنگ سرد برنده بازیگری است که بتواند جاخالی دهد، تمرکز کند و ذهن رقیب را زودتر بخواند و بتواند با آرامش و متانت در ضمن خروج از مسیر ضربات بازیگر رقیب به او در موقعیت مقتضی ضربه وارد کند. در این رینگ بازی باید از رقص پای محمد علی کلی در آموخت و بار دیگر روش های او را در ورزش بوکس در عرصه سیاست بازتعریف کرد.

وزارت امور خارجه باید یکبار و برای همیشه تکلیف خود را روشن کند

مهطرنیا در مورد اینکه چگونه می توان متناسب ترین پاسخ را به عربستان داد و نقطه ضعف ایران در این معادله که عربستان با شدت و حدت زیادی آن را دنبال می کند چیست ؟ پاسخ داد: ایران بیش از آنکه از عربستان در صحنه دیپلماتیک ببازد از عدم انسجام درونی در رنج است. دستگاه سیاست خارجی باید وضعیت خود را یک بار برای همیشه روشن کند. در ماجرای پرونده هسته ای ایران زمانی موفق شد که در مرحله نخست این انسجام درونی را یافت و فهمید با خود چند چند است، اما در عرصه منطقه ای این وضعیت هنوز مشخص نیست. باید روشن شود که در مسائل منطقه ای و بین المللی حداقل سطوح استراتژیک، تاکتیک ها و تکنیک ها در دست وزارت خارجه هست یا نیست، و همچنین باید روشن شود که وزارت امورخارجه ایران موجودیتی تخصصی دارد یا نه و حتی باید دانست که وزیر امور خارجه خادم است یا خائن. وقتی وزیر امور خارجه کشور در عرصه دیپلماسی و بازی های زبانی ناشی از برنامه ریزی های عملیاتی نگران از دست دادن با رئیس جمهور آمریکا باشد و بواسطه یک دست دادن خائن خوانده شود، آیا می تواند در عرصه سیاست خارجی به خوبی وارد عمل شود؟ قدم زدن های او با رقبا برای مدتی داستان ساز می شود و این در حالی است که وزیر امور خارجه یک کشور نماینده اقتدار یک کشور در عرصه بین المللی است و تا زمانی که عرصه سیاست باز است قدم زدن ها و دست دادن ها و ملاقات های او با دشمنان و رقبا باید نشان دهنده میزان اقتدار ملی باشد. وقتی همه این دیدار ها و دست دادن ها به جایی نرسید آنگاه باید نظامیان به میدان آیند تا آبروی سیاسیون حفظ شود.

وزارت امورخارجه به موازات حرکات خود با نهادهایی رو به روست که از توانایی بالایی در جهت دهی به سیاست خارجی ایران برخوردارند. همه اینها به پشتوانه این قدرت خود را محق می دانند و اعلام موضع می کنند ولی پیامدهای آن همه متوجه دولت می شود. ایران باید یکبار در این زمینه تصمیم بگیردکه آیا پیشانی سیاست خارجی وزارت خارجه است یا پیشانی های مختلف دارد. در زمانی این روش پاسخ می گرفت و پاسخ هم مثبت بود. اکنون در نظام بین الملل این روش به نوعی شناخته شده است و نهادهای حکومتی و دولتی از هم مجزا شده اند. دست شخصیت های سیاسی رو شده است و عاملیت های سیاسی دیگر چندان ناشناخته نیستند. از این رو رقبا به خوبی می توانند بر اساس گزاره های تولیدی آنها به اکتشاف وضعیت درونی ایران برآیند و از این رو باید دستگاه سیاست خارجی تکلیف خود را مشخص کند.

http://ebtekarnews.com/?newsid=46522

ش.د9500992