برجام را چه کسی آورد؟

(روزنامه صبح نو – 1395/04/22 – شماره 40 – صفحه 4)

در این مدت، هر یک از این دو دسته بخشی از حقیقت را برای مردم روشن کرده‌اند و بیشتر در جریان بازی سیاسی جناح متبوع‌شان گام برداشته‌اند. از دیروز تا به امروز کسی برای مردم بازگو نکرده که برجام از کجا آمده و به کجا خواهد رسید. بلکه همه فقط در پی این بوده‌اند که بگویند برجام یا تمام هرآنچه است که دیگران نداشته‌اند یا هیچ از آن نیست که دیگران داشته‌اند!

خالق برجام چه کسی بود؟

در ارزیابی تحلیل‌های گوناگون و البته متعددی که درباره برجام و پیامدهای آن از تریبون‌های رسمی نظام، اظهار می‌شد، می‌توان در درجه نخست به اظهارات بعضاً جنجال‌برانگیز و البته بسیار مثبت‌اندیشانه شخص رییس‌جمهور اشاره کرد. اظهارات حجت‌الاسلام روحانی درباره برجام تا حدی پیش رفت که در یکی از موارد حتی پایگاه اطلاع‌رسانی ایشان نیز از انتشار یک جمله از سخنرانی رییس‌جمهور در این باره خودداری کرد! نوزدهم بهمن‌ماه سال گذشته بود که رییس‌جمهور در میان دست‌اندرکاران برجام حاضر شد تا مراسم تجلیل از آنان را، به عبارتی میزبانی کند. دراثنای همین سخنرانی بود که اظهار کرد: «می‌گویند با برجام دولت برای ملت رفاه بیاورد، مگر ما برجام را آورده‌ایم؟ ما خادم مردم هستیم، برجام را خدا آورد.» جمله‌ای که به‌قدری خبرساز شد که سایر حواشی این مراسم را تحت‌الشعاع قرار داد و البته در ادامه این ماجرا سوژه بسیاری از رسانه‌ها و جریانات منتقد دولت شد.

تو نمی‌توانی اعتراض کنی!

دراثنای همین خبرسازی‌ها و خبرپراکنی‌ها بود که آقای علی‌اکبر صالحی درباره تعهدات طرف غربی نسبت به لغو برخی از تحریم‌ها به ایراد اظهاراتی پرداخت. وی در این باره در گفت و گو با العربی الجدید در تاریخ 11 اسفند 1394 اشاره کرده بود که طرف غربی به‌درستی به قول خود عمل نکرده و به‌رغم اینکه چهل روز از اجرائی شدن برجام می‌گذرد، طرف غربی هنوز قول‌های خود را درباره برداشتن تحریم‌های اقتصادی و بانکی را اجرائی نکرده است. این اظهارات انتقاد روحانی و تیم مذاکره هسته‌ای را در پی داشت.

رییس‌جمهور در نشست خبری شانزدهم اسفندماه سال گذشته، در پاسخ به سؤال خبرنگاری درباره اظهارات علی‌اکبر صالحی و تأیید ضمنی رییس مجلس بر سخنان وی، گفت: «از خود آقای صالحی این موضوع را بپرسید. در زمینه مسائل اتمی آقای صالحی هرچه بگوید درست است و ایشان وزیر اقتصاد و رییس کل بانک مرکزی نیست، وزیر خارجه هم الان نیست، ایشان مسوول سازمان انرژی اتمی است.»

علی‌اکبر صالحی پس از این گفت‌وشنود دورادور، سکوت سیاسی خود را در برابر برجام آغاز کرد. سکوتی که البته همراهی معناداری در آن نهفته بود و تا همین چند روز پیش نیز ادامه داشت؛ اما سه روز پیش و در مصاحبه‌ای که در تاریخ نوزدهم تیرماه با صداوسیما داشت، گلایه‌های روشنی از موضع‌گیری روحانی در جریان انتقادات اولیه‌اش به تعهدات بانکی طرف غربی در برجام کرد.

صالحی در این باره گفت: « چند ماه پیش بنده گفتم که مسائل بانکی مقداری کند پیش می‌رود که خب حرف ما مقداری مطلوب واقع نشد. لذا از آن موقع تصمیم گرفتم نه در بعد سیاسی، نه در بعد بانکی و نه در بعد حقوقی صحبت نکنم. چراکه بنده مسوول فنی برجام هستم. من نباید وارد این موضوع شوم، حالا دوباره ممکن است عزیزی ناراحت شود اما در برجام طرف مقابل متعهد شده است کاری نکند که با روح برجام در تضاد باشد.» رییس سازمان انرژی اتمی با اشاره به وضع قانون روادید در کنگره آمریکا پس از برجام اشاره کرد و گفت: «حالا من این را می‌توانم بگویم و دوستی نمی‌تواند به من اعتراض کند که مثلاً آقا شما وزیر اقتصاد یا رییس بانک مرکزی یا وزیر امور خارجه نیستید چراکه حداقل از نظر علمی 40 سال استاد دانشگاه هستم لذا این را می‌توانم بگویم.»

برجام نبود و نفت نبود...

اما موضع‌گیری‌های آقای روحانی در این باره، پس از واکنش تند رسانه‌ها و البته منتقدان پایان نیافت. وی اگرچه در اسفندماه دست‌فرمان متوسطی در حمایت از برجام و تیم مذاکره‌اش به نمایش گذاشت، اما با رسیدن سال نو و نزدیک شدن به سالروز اجرائی شدن برجام و پیش از آن بیانیه لوزان، در سخنرانی‌های متمادی صحبت از شگفتی‌های برجام و پیامدهای آن برای کشور به میان می‌آورد. روحانی در سفری که در هفته نخست فروردین‌ماه سال جاری به پاکستان داشت، در نشست خبری حاضر شد و در پاسخ به سؤال خبرنگاران در خصوص برجام، این دستاورد نظام جمهوری اسلامی را به‌عنوان یک الگوی حل‌وفصل مشکلات منطقه‌ای معرفی کرد.

الگوئی که هنوز کاملاً در داخل کشور امتحانی پس نداده و حتی در برخی از موارد کم و کیف اجرائی شدن آن نیز برای همگان روشن نیست. روحانی در این نشست خبری در این باره این‌گونه اظهار کرد: «مشکلات منطقه از راه‌های نظامی قابل حل‌وفصل نیست، توافق برجام می‌تواند یک الگو در این زمینه باشد و می‌توانیم از همین راه‌حل برای مشکلات دیگر منطقه استفاده کنیم.» پس از بازگشت رییس‌جمهور به ایران در هفته نخست فروردین‌ماه هزار و سیصد و نود و پنج، اما جریان خبرسازی و پوشش‌دهی اخبار مرتبط با برجام و جریان مذاکرات هنوز در کشور، گرم بود.

رییس‌جمهور در روز شانزدهم فروردین‌ماه و پس از پایان تعطیلات سال نو به میان مدیران ارشد فناوری اطلاعات رفت تا نشستی با آنان داشته باشد. در این نشست نیز سخن از برجام و دستاوردهای آن برای ملت ایران به میان آمد که البته این بار نیز رییس‌جمهور به دفاعی کمتر از حمله قانع نشد!

روحانی در این نشست در خصوص تأثیرات برجام در فضای سیاسی و اقتصادی کشور این‌گونه اظهار کرد: «برجام فضایی را ایجاد می‌کند که از همه امکانات به نفع کشور و ملت استفاده کنیم. آنهایی که امروز در مورد برجام صحبت‌هایی می‌کنند گویا فراموش کرده‌اند که غرب به دنبال کاهش تأثیرگذاری توانمندی ایران در بحث انرژی بوده است و اگر برجام نبود امروز حتی یک بشکه نفت نمی‌توانستیم صادر کنیم.»

این اظهارات در حالی از سوی رییس قوه مجریه ایراد می‌شد که هنوز مدتی بیش از هشت ماه از اجرائی شدن برجام نگذشته و البته طرف آمریکایی و اروپائی هم در بسیاری موارد هنوز تن به اجرا نداده و عملاً درصد بالایی از توافقات به مرحله اجرا نرسیده است. همین زاویه نگاه است که نقد بسیاری از چهره‌های سیاسی و اقتصادی را به این سخنان آقای روحانی برمی‌انگیزد که البته این دسته از انتقادات را نمی‌توان صرفاً سیاسی‌کاری و جناحی تحلیل کرد.

سرنخ اظهارات چشم‌بسته و یکسونگرانه درباره برجام بیشتر از این در رفتار سیاسی مسوولان دولت یازدهم به درازا کشیده شده است، اما آنچه در این میان مهم است و نظر مردم را رهنمون می‌شود، تأثیرات واقعی و ملموس این دستاورد سیاسی در زندگی و اقتصاد و بازار جامعه است.

http://sobhe-no.ir/newspaper/40/1/665

ش.د9501159