نسل جدیدی که در عربستان حاکم شده چه خود سلمان پادشاه، بن نایف ولیعهد و محمدبن سلمان جانشین ولیعهد، نسلی بدون تجربه، خام و عصبی است و تلاش دارد به خواسته های خودش در کوتاه ترین زمان ممکن برسد و هیچ گونه حجب و حیایی ندارند و مستقیما وارد معادلات می شوند و مذاکره با رژیم صهیونیستی را دنبال می کنند
چند هفته قبل اخباری از دیدار محرمانه مقام سعودی با یکی از سران اطلاعاتی رژیم صهیونیستی منتشر شد و هفته قبل هم اخباری از سفر هیئت عالی رتبه سعودی به سرزمین های اشغالی روی خروجی خبرگزاری ها رفت. این اتفاقات که علاوه بر همکاری های امنیتی سعودی ها و صهیونیست ها در جنگ علیه حزب الله و غزه، طی سال های قبل است، چه چیزی را بازگو می کند؟ این توسعه روابط عربستان و رژیم اشغالگر قدس چرا تا این سطح ادامه یافته و چه تباع امنیتی بر منطقه دارد؟
قاسم غفوری، کارشناس مسائل منطقه در گفتگو با خبرنگار گروه بین الملل بصیرت به این مسائل می پردازند:
بصیرت: در خبرها آمده بود که هفته قبل یک هیئت عالی رتبه عربستان سعودی به تل آویو سفر کرده بود، مهم ترین هدف سعودی ها از این اقدام چیست؟
غفوری: در ارتباط با عملکردهای رژیم سعودی در قبال رژیم صهیونیستی و تحرکاتی که اخیرا انجام داده، می توان مهم ترین آن را سفر انور عشقی، ژنرال بازنشسته دستگاه اطلاعاتی عربستان، دانست که در فلسطین اشغالی اعلام شد که با مقامات امنیتی رژیم صهیونیستی و حتی چوخه های ترور این رژیم دیدار داشت. از مهم ترین مواردی که می توان بررسی کرد این که سعودی ها اهدافی را از این سفر و رویکردها دارند. همچنان که اعلام شد هیئت کرسنت رژیم صهیونیستی در آینده به عربستان سفر خواهد داشت.
چندین نکته در قبال این نوع رفتارهایی که انجام می شود، مطرح است: آن چیزی که عربستان به ظاهر مطرح می کند، این است که به دنبال حل مسئله فلسطین با راه حل دو دولت، یا همان طرحی که قبلا ملک عبدالله در سال 2002 برای صلح فلسطین مطرح کرده بود و سعودی ها سعی دارند از این طریق مسئله را سرپوش بگذارند، اما اهداف اصلی را باید در وضعیت داخلی عربستان جستجو کرد. چالش هایی که در عرصه قدرت و رفتارهایی که خاندان ملک سلمان دارند برای این است که به انحصار قدرت دست پیدا کنند و از آن طرف بن نایف، ولیعهد، برای این که بتواند خود را در ساختار قدرت حفظ کند، تحرکاتی را انجام می دهد. بنابراین یک عرصه جنگ قدرت را در داخل عربستان باید در نظر داشته باشیم. در کنار این مسئله، تحولات منطقه را هم داریم، یعنی شکست هایی که عربستان در یمن و سوریه متحمل شده و این که عملا در عرصه منطقه ایی نتوانسته آن ادعای این که من پدرخوانده منطقه هستم را به دست بیاورد و یک نوع انزجار کلان از عربستان در منطقه ایجاد شده است. در نقطه مقابل شاهد هستیم که جبهه مقاومت توانسته با مبارزه ای که با تروریست ها دارد، نقش موثری در برقراری امنیت و وحدت جهان اسلام انجام دهد و مجموعه این تحولات ها عملا یک فضای شکست را برای عربستان ایجاد کرده است.
نکته دیگر به ساختار حاکم بر عربستان بر می گردد، یعنی ملک سلمان در جنگ قدرتی که در عرصه داخلی درگیر است، تلاش می کند به آمریکایی ها القاء کند که تامین کننده منافع آمریکایی ها فقط خاندان اوست و می تواند اهداف منطقه ایی آمریکا را محقق کند و از آنجا که رژیم صهیونیستی یکی از اولویت های آمریکا است، ساختار حاکم بر عربستان با این گونه رفتارها و تعاملاتی که با رژیم صهیونیستی دارد، می خواهد از یک طرف به تثبیت موقعیت داخلی خود بپردازد و از طرف دیگر شاید با این حربه بتواند آن شکست های منطقه ای خودش را با ائتلافی که با رژیم صهیونیستی ایجاد می کند، به نوعی جبران کند. در مقابل رژیم صهیونیستی تلاش می کند به واسطه عربستان نیازهای خود را برای این که بخواهد معادلات منطقه ایی را چینش کند، تأمین کند. در این رابطه می توان گفت عربستان و رژیم صهیونیستی با توجه به ناکامی ها و شکست های منطقه ایی خود تلاش دارند با نوعی همگرایی، بر آن شکست ها فائق شوند و در کنار آن ملک سلمان با محقق کردن اهداف آمریکا و خوش خدمتی به آمریکا، جایگاهی را برای خاندانش در میان آمریکایی ها ایجاد کند و به تثبیت و انحصار قدرت دست پیدا کند، هر چند که مجموعه این تحولات را که نگاه می کنیم، می بینیم عربستان در مسیری قرار گرفته که نهایت آن خیانت به فلسطین و مسئله جهان اسلام است.
بصیرت: مجموعه این تحرکات عربستان تا چه اندازه در چارچوب دنبال کردن طرح صلح خاورمیانه است؟
غفوری: عربستان با معادلاتی که مستقیما با رژیم صهیونیستی برقرار کرده است، مانند نشست های بین المللی، همچون نشست پاریس که در خرداد ماه برگزار شد، نشست هایی که در اتحادیه عرب و در شورای همکاری های خلیج فارس برگزار شده است، این ادعا را مطرح کرد که به دنبال احیای صلح خاورمیانه است و این ادعا صرفا برای این که عربستان خیانت هایی که به مسئله فلسطین و جهان اسلام دارد را به نوعی توجیه کند، ولی در عمل مسلما این موضوع حل نخواهد شد و بلکه استمرار و تشدید می شود، خصوصا این ساختاری که الان در رژیم صهیونیستی حاکم است، اصلا واژه ایی به نام مذاکره برای آن معنایی ندارد. رادیکالیسمی که در آنجا حاکم است عملا یک نقطه را می شناسد و آن هم اشغالگری کامل فلسطین به خصوص قدس و کرانه باختری است. در معادلات منطقه ایی شاهد هستیم رژیم صهیونیستی کاملا در حال بحران سازی است و حتی در قبال همین عربستانی که به سمت صهیونیستی ها گرایش پیدا کرده شاهد هستیم، صهیونیست ها با مجموعه ایی از چالش های منطقه ایی که ایجاد می کنند به نوعی به دنبال ضربه زدن به خود عربستان هم هستند.
بنابراین آن چیزی که در چند دهه اخیر در مورد معادلات منطقه ایی شاهدیم این است که همواره رژیم صهیونیستی و آمریکا خودشان اساس این بحران های منطقه و نه بخشی از راه حل منطقه بوده اند و گرایش پیدا کردن به رژیم صهیونیستی، مذاکرات و تعاملات با آن ها، مسلما نمی تواند حلال مشکلات باشد، چون خود رژیم صهیونیستی و همچنین آمریکا و سیاست هایی که در منطقه دنبال می کند اصل و ریشه مشکلات در منطقه است و اگر قرار باشد صلحی یا ثباتی در منطقه ایجاد شود، راهکار آن مقابله با رژیم صهیونیستی و آمریکا است.
بصیرت: چه اتفاقی افتاده که در شرایط کنونی روابط عربستان با رژیم اسرائیل آشکار شده است؟
غفوری: چند دلیل برای این نوع مذاکرات و روابطی که آشکارا دیده می شود: اول آن در ساختار حاکم بر عربستان شاهد هستیم که قشر و نسل جدیدی که بر عربستان حاکم شده است، حجب و حیا و وجاهت گذشته را ندارد. مقامات قدیم عربستان بر اساس یکسری گرایشات سنتی، در ظاهر برخی از اصول و خطوط قرمز در قبال مسئله فلسطین، رژیم صهیونیستی و حتی معادلات منطقه ایی را حفظ می کردند، اما نسل جدیدی که در عربستان حاکم شده چه خود سلمان پادشاه، بن نایف ولیعهد و محمدبن سلمان جانشین ولیعهد، این نسل جوان، نسلی بدون تجربه، خام و عصبی است و تلاش دارد به خواسته های خودش در کوتاه ترین زمان ممکن برسد و هیچ گونه حجب و حیایی ندارند و همه ساختارها و اصول را کاملا کنار گذاشته اند و با توجه به این شرایط مستقیما وارد معادلات می شوند و مذاکره با رژیم صهیونیستی را دنبال می کنند و نشست های علنی و دیدارهای آشکاری را برگزار می کنند.
نکته دیگر در این زمینه این که آمریکایی ها بر اساس همان نگاه ایجاد شکاف در جهان اسلام و جلوگیری از فروپاشی رژیم صهیونیستی -که خود مقامات آمریکایی از جمله برژینسکی تاکید دارند که رژیم صهیونیستی تا ده سال آینده توان حیات ندارد- اقدام می کنند و می شود گفت این گونه رفتارهایی که عربستان دارد انجام می شود و برخی از کشورهای عربی به تبعیت از آن انجام می دهند، برگرفته از همان سیاست آمریکایی برای جلوگیری از همان فروپاشی است
بصیرت: روابط بین عربستان و رژیم صهیونیستی چه تاثیری بر مسائل جهان اسلام به ویژه فلسطین و بحران سوریه خواهد داشت؟
غفوری: در مورد آشکار شدن روابط بین عربستان و رژیم صهیونیستی در قبال معادلات منطقه ای باید به دونکته توجه کرد:
نکته اول: این گونه گرایشات و رفتارهایی که انجام می شود، یعنی این همگرایی سعودی ها با صهیونیست ها، سبب ادامه بحران و حمایت از گروه های تروریستی می شود و از طرف دیگر هم سبب تشدید فضای سرکوب در فلسطین و سرکوب انتفاضه ایی می گردد که در سرزمین های اشغالی و در عمق اراضی اشغالی شکل گرفته است، چنان که دیدارهایی که مقامات عربستان از جمله انور عشقی در دیدار اخیر با سران و ارکان اطلاعاتی رژیم صهیونیستی و چوخه های ترور داشت، نشان می دهد معادلاتی که آن ها به دنبال آن هستند، معادلات ادامه بحران و حتی تشدید فشارها و سرکوب علیه فلسطینی ها می باشد. اما یک نکته را باید در نظر داشت: آشکار شدن این روابط نشان می دهد که رفتارهای عربستان برخلاف ادعاهایی که در رابطه با همگرایی منطقه مطرح می کند و حتی طرح ارتش واحد اسلامی را که در سال گذشته مطرح کرد، این موارد صرفا یک رفتارهای ظاهری است و درس گرفتن از این ها می تواند چند دستاورد مهم برای جهان اسلام داشته باشد:
اول: برای فلسطینی ها آشکار می شود جزء جبهه مقاومت و وحدت داخلی هیچ مولفه دیگری برای رسیدن به اهداف و حقوق خودشان ندارند و از طرف دیگر جهان اسلام به این نتیجه می رسد که به هرحال آن ادعاهای ظاهری عربستان صرفا یک ادعاهایی بوده برای توجیه برخی از رفتارها و هیچ سنخیتی بین آن ادعاها و رفتار عملی سعودی ها وجود ندارد. دور شدن جهان اسلام از عربستان و همگرایی به جبهه مقاومت به عنوان رکن اساسی برای وحدت جهان اسلام و رفع چالش هایی که وجود دارد، مسلما می تواند دستاوردهای بسیاری برای جهان اسلام داشته باشد، هر چند محافل رسانه ایی و سیاسی غربی، صهیونیستی و سعودی سعی دارند با ایجاد شکاف بین شیعه و سنی و با مطرح کردن مسائل حاشیه ای مانند ایران هراسی جلو این موضوع را بگیرند.
بصیرت: توسعه روابط عربستان و رژیم صهیونیستی چه آثار و نتایجی می تواند بر رابطه بین ایران و عربستان داشته باشد؟
غفوری: جمهوری اسلامی ایران همواره بر هم زیستی و همگرایی با کشورهای منطقه به خصوص کشورهای اسلامی تاکید داشته و رفتارهای آن همواره نشان داده که جمهوری اسلامی ایران برخلاف ادعاهایی که آمریکایی ها می کنند نه عامل بحران در منطقه، بلکه عامل ثبات بوده است. جمهوری اسلامی ایران هرگز به دنبال تنش نیست اما در قبال عربستان باید در نظر داشته باشیم در شرایطی که عربستان زمینه ساز تنش در جهان اسلام و عامل بحران و نا امنی در منطقه است، مسلما سعودی ها نمی توانند انتظار این را داشته باشند که ایران همان رفتاری که در قبال سایر کشورهای منطقه دارد را با عربستان داشته باشد و اگر عربستان بخواهد از خطوط قرمز عبور کند، پاسخ ایران قطعا پاسخی سخت و خشن خواهد بود، اما در نگاه کلی این است که جمهوری اسلامی ایران نه تنها در قبال عربستان بلکه در قبال کل کشورهای منطقه به دنبال این است که از طریق دیپلماتیک و در چارچوب وحدت جهان اسلام و منطقه مسائل حل شود تا با آن خواسته هایی که غرب و رژیم صهیونیستی مبنی بر ایجاد شکاف در جهان اسلام، دنبال می کند، مقابله شود و یک وحدت و همگرایی در منطقه ایجاد شود.
مسلما رفتارهای عربستان نمی تواند روی عملکردهای منطقه ایی جمهوری اسلامی ایران تاثیری بگذارد، چرا که به رغم تمام تهدیدات و تحرکاتی که عربستان علیه ایران انجام می دهد و حتی حمایت هایی که از گروه های تروریستی علیه جمهوری اسلامی ایران دارد، ایران همچنان به حضور مستشاری خودش در سوریه و عراق و به حمایت از فلسطین ادامه می دهد چرا که این ها جزء اصول جمهوری اسلامی ایران است و نتیجه آن برقراری امنیت و ثبات در کل منطقه خواهد بود./
با تشکر از جناب آقای غفوری که وقت خود را در اختیار پایگاه بصیرت قرار دادند
مصاحبه از: وحید قاسمی
