پوست‌اندازي تروريسم (بخش اول)

قريب به پنج سال از شروع ناآرامي‌ها در منطقه مي‌گذرد؛ درگيري‌هايي که تا کنون صدها هزار کشته يا زخمي و ميليون‌ها آواره بر جا گذاشته است؛ بحراني که با ظهور و ورود گروه تروريستي داعش به آن، گسترش بيشتري يافته و خرابي‌ها وخشونت فراواني را بر مردم منطقه تحميل کرده است؛ ناآرامي‌هايي که اهداف برخي کشورهاي حامي تروريست‌ها را به نوعي دنبال کرده است.

شايد در ابتداي اعلام موجوديت داعش و ارائه تصويري از نقشه خلافت آن که مناطق وسيعي از آفريقا، آسيا و حتي جنوب اروپا را شامل مي شد، کمتر کسي به واقعي بودن اهداف و استراتژي آن باور داشت اما با کمي دقت در تحولات اخير و گسترش حوزه فعاليت اين گروه تروريستي، مي توان به نوعي ادامه اين رويکرد داعش را به وضوح مشاهده کرد، هدفي که ابوبکر البغدادي سرکرده داعش بارها از تلاش براي بازگشت مرزهاي جغرافيايي منطقه به قبل از جنگ جهاني اول و پيش از قرارداد "سايکس - پيکو" که منجر به تقسيم کشورهاي اسلامي ميان قدرت‌هاي غربي شد، صحبت به ميان آورده است.

صرف نظر از بررسي علل و عوامل شکل گيري اين گروه تروريستي در منطقه، گسترش حوزه فعاليت داعش در هفته‌ها و ماههاي اخير به ديگر مناطق آسيا و آفريقا به همراه پيوستن ديگر گروهک‌هاي تروريستي به آن، وضعيت امنيتي بيشتر مناطق جهان را با چالش‌هايي بسيار جدي روبرو کرده است، سياستي که مي توان به روشني نقش حاميان منطقه اي و فرا منطقه اي آنها را در سناريوهاي جديد مشاهده کرد. از آل سعود مي توان به عنوان مهمترين رهبر حاميان داعش نام برد تا جايي که توماس فريدمن نويسنده مشهور نيويورک تايمز، عربستان را پدر داعش و مجتمع صنعتي ايدئولوژيک آن مي خواند. در بررسي علل و عوامل گسترش دامنه فعاليت گروه تروريستي داعش و يارگيري‌هاي جديد آن در ديگر مناطق از جمله آفريقا، مي توان به نکات زير اشاره کرد.

1- تحولات ميداني هفته‌ها و ماههاي اخير در عراق وسوريه که با ورود مستقيم روسيه به کارزار ضد تروريسم در منطقه و تشکيل ائتلاف قدرتمند ايران، روسيه، عراق و سوريه، باعث وارد آمدن ضربات سخت، شکست‌هاي پي در پي واز هم پاشيدگي شيرازه اين گروه تروريستي و تلاش حاميان آن شد، در تشکيل شعب اين گروه در برخي مناطق از جمله شمال آفريقا موثربوده است. اين امر از آنجا براي داعش و حاميان آنها اهميت دارد که مي تواند از فشارهاي وارد آمده بر اين گروه بکاهد. داشتن عمق عملياتي و پشتيباني بيشتر خارج از دسترس ائتلاف روسيه در اتخاذ اين سياست موثر بوده است. علاوه بر آن از کشته شدن بيشتر فرماندهان داعش توسط نيروهاي ائتلاف روسيه با فرستادن آنان به شمال آفريقا، جلوگيري مي کند.

هلاکت بيشتر سرکرده‌هاي داعش و ديگر گروههاي تروريستي در منطقه از جمله زهران علوش، سرکرده گروه تروريستي جيش الا سلام در دي ماه 94 و همچنين عبدالرحمان مصطفي القادولي، نفر دوم داعش در روزهاي ابتدايي سال 95 در سوريه، زنگ خطر را براي حاميان آنها از جمله عربستان به صدا آورده است، سياستي که مي‌تواند به خشکاندن زودتر تروريسم در منطقه منجر شود.

به همين دليل اين گروه دست به يارگيري و تشکيل شعب با حمايت برخي دولت‌هاي خاورميانه دربيشتر مناطق آفريقا زده است، سياستي که علاوه بر آن مي تواند با شکل گيري شاخه‌هاي جديد داعش و امکان اعزام نيرو و ارسال تجهيزات به سوريه و عراق، به فرسايشي کردن جنگ و ادامه بحران در خاورميانه منجر شود.

2- فعاليت گروه تروريستي داعش در آفريقا با توجه به نبود ساختارهاي سياسي و امنيتي مناسب در بيشتر کشورهاي اين قاره و انتقال ناامني‌ها و اقدامات آنها به ديگر کشورهاي همسايه، امکان آزادي عمل بيشتر براي رسيدن به خواسته‌هاي خود را در اين منطقه براي آنها به همراه مي آورد. همچنين حضور داعش در شمال آفريقا، نزديکي اين گروه به مرزهاي جنوبي اروپا را به همراه آورده است، عاملي که با در نظر گرفتن حملات تروريستي ماهها و هفته‌هاي اخير در فرانسه و بلژيک، مي تواند نگراني فراوان اروپايي‌ها از واقعي بودن تهديدات داعش عليه آنها را در پي داشته باشد. اين امر به نوبه خود مي تواند از دخالت و حملات نظامي کشورهاي اروپايي عليه داعش در سوريه و عراق به واسطه ترس از اقدامات و واکنش‌هاي تلافي جويانه اين گروه در اروپا با توجه به نزديکي بيشتر حوزه فعاليت اين گروه به آنها، بکاهد.

3- بسياري از گروههاي تروريستي در آسيا و آفريقا، بعد از کشته شدن اسامه بن لادن، هيمنه و اعتبار داعش را بيشتر و بااهميت‌تر از القاعده مي‌دانند و لذا در هفته‌ها و ماههاي اخير با ابوبکرالبغدادي سرکرده داعش همپيمان شده و به اين گروه تروريستي پيوسته اند . بيشتر اين گروهها با ايدئولوژي داعش عليه شيعيان و تشکيل خلافت اسلامي در سراسر منطقه موافق هستند در حالي که تلاش و تمرکز اصلي گروه تروريستي القاعده سالهاست که بر مبارزه با غرب و آمريکا استوار بوده است . بر اين اساس مي توان به نزديکي و اشتراک نظر داعش و حاميان منطقه اي و غربي آنها در اهداف پيش رو پي برد .

لذا مي توان نقش حاميان اين گروه تروريستي را در سازماندهي و تقويت آن در هر منطقه اي که اعلام موجوديت مي کند، به وضوح مشاهده کرد. پوست اندازي تروريستي و همپيماني گروههاي تندرو سلفي جهادي وابسته به القاعده يا ديگر گروهها با ابوبکر البغدادي و عضويت آنها در گروه داعش، در بيشتر مناطق آفريقا به چشم مي خورد، سياستي که نمي توان مرزي براي فعاليت آن در آسيا و آفريقا مشخص کرد.

تحرکات اعضاي داعش در مصر با انجام اقدامات تروريستي در برخي شهرها از جمله شهر شمالي العريش در صحراي سينا با حملات به نيروهاي امنيتي و انفجارهاي پياپي خطوط انتقال گاز، آغاز شد . گروه سلفي جهادي انصاربيت المقدس واقع در صحراي سينا که ابتدا براي مقابله با رژيم صهيونيستي تشکيل شده بود، بعد از انقلاب مصر، با حمايت‌هاي برخي سران منطقه اي از جمله وهابيون سعودي، ضمن همپيماني با ابوبکر البغدادي سرکرده داعش، با تهديد شيعيان مصر آنجا را ولايت سينا و مرکز خلافت داعش در مصر خواند. اما بيشترين حضور سازماندهي شده داعش در شمال آفريقا، در ليبي است.

اين کشور بعد از انقلاب‌هاي عربي و سقوط معمرقذافي، شاهد هرج و مرج سياسي و امنيتي شده تا جايي که اين کشور را دو مجلس طبرق در شمال شرقي و طرابلس در شمال غربي کنترل مي کنند و باعث ايجاد خلا قدرت در ليبي شده است. هر چند اخيرا اين کشور با تشکيل دولت آشتي ملي در طرابلس با همکاري سازمان ملل وارد مرحله اي جديد و افقي روشن در عرصه سياسي شده است اما اين دولت با توجه به وجود مشکلات فراوان سياسي و امنيتي و مخالفت دولت موازي حاکم بر مناطقي ديگر از اين کشور ، احتمالا قادر به شروع فعاليت و برقراري امنيت نخواهد شد . ادامه اين شرايط در آينده نيز وضعيت بسيار مناسبي را براي حضور بيشتر و تقويت گروههاي مختلف تروريستي از جمله داعش در آنجا فراهم مي کند .

اين گروه تروريستي شهر" سرت" درشمال ليبي و سواحل جنوبي مديترانه را به عنوان مرکز فعاليت خود در اين کشور معرفي کرده است تا بتواند از طريق دريا و کشور ترکيه، ادامه مناسب نبرد در سوريه و عراق را براي خود فراهم آورد .علاوه بر آن، نزديکي بيشتر داعش به مرزهاي اروپا را به دنبال آورده است، سياستي که نگراني عمده کشورهاي غربي از تحرکات اين گروه تروريستي عليه آنان را به همراه آورده است. حملات اخير داعش به پاريس و بروکسل، شايد نتيجه سياست اين گروه در نزديکي به مرزهاي آبي اروپا باشد .

نکته قابل تامل اينکه به نظر مي رسد تهديدات و حملات اخير داعش به برخي کشورهاي غربي از جمله فرانسه و بلژيک، بيش از آنکه جنبه ايدئولوژيک داشته باشد، واکنشي به سياستهاي اخير غرب در شرکت و همراهي با ائتلافهاي ضد داعش در سوريه و عراق باشد، رويکردي که اقدام به آن و کشتار بيش از 160 نفر از شهروندان فرانسوي و بلژيکي توسط داعش، نمي‌تواند خشنودي پنهان برخي کشورهاي منطقه‌اي و رژيم صهيونيستي را به دنبال نياورده باشد؛ اقدامي که شايد بتوان نقش سران وهابي و برخي ديگر از حاميان منطقه اي داعش را در آن دخيل دانست تا بتوان از اين سياست، در ايجاد رعب و وحشت درجهان غرب وجلوگيري از حملات آنها که تضعيف بيشتر داعش در منطقه را به دنبال مي آورد، استفاده کرد .

وسعت صحرا و بيابانهاي ليبي که عموما خالي از سکنه است، امکان مبارزه عليه اين گروه تروريستي را پايين آورده است . به اذعان يکي از فرماندهان سابق ارتش ليبي، حملات اخير اين گروه به انبارهاي تسليحاتي ارتش در مرکز و جنوب کشور ليبي، به سرقت محموله‌هايي از گاز کشنده سارين توسط آنها منجر شده است . در ادامه اين فعاليت‌ها، داعش اخيرا يکي از معاونان خود بنام" ابوعمر" را به شهر سرت ليبي فرستاده تا شرايط را براي انتقال مقر خلافت از موصل و رقه به آن شهر در صورت لزوم فراهم آورد. علاوه بر آن، داعش پايگاههاي آموزشي براي اعضاي جديد خود در شهر بنغازي ايجاد کرده است تا علاوه برشمال آفريقا، از آنها در درگيريهاي سوريه و عراق نيز بهره ببرد. پيروزي‌هاي اخير نيروهاي مردمي و ارتش عراق در آزادي شهر رمادي از اشغال داعش و همچنين آمادگي آنها براي حمله به شهر موصل در شمال عراق ، به همراه پيروزيهاي ارتش سوريه با کمک روسيه و جمهوري اسلامي ايران نيز، در اتخاذ چنين رويکردي تاثير داشته است .

ارسال کمک برخي کشورهاي حامي داعش از طريق کشتي‌هاي حامل تدارکات وتسليحات به سواحل ليبي که بعضا با حملات هوايي ارتش ليبي نيز روبرو شده است، گوياي اين واقعيت است که حاميان تروريست‌هاي منطقه از جمله داعش بر تصميمات خود مبني بر تغييرات سياسي مورد نظر در خاورميانه اصرار مي ورزند. از طرفي نابودي بخش مهمي از منابع درآمدي مالي داعش که بواسطه فروش نفت سوريه و عراق به دست مي آمد توسط حملات هوايي روسيه و همچنين کوتاه شدن دست برخي حاميان منطقه اي آنها نيز در شکل گيري اين رويکرد موثر بوده است. دسترسي به منابع نفتي ليبي و فروش آن مي تواند جايگزين بخشي از منابع مالي از دست رفته داعش در سوريه و عراق شود، شرايطي که دوباره مي تواند به اين گروه تروريستي در خاورميانه و شمال آفريقا جان تازه ببخشد.

تشکيل گروه تروريستي داعش در کشور ليبي، با در نظر گرفتن شرايط ويژه ناامني و بي ثباتي سياسي که پيشتر به آن پرداخته شد، با همپيماني گروههاي سلفي جهادي فراواني از جمله انصارالشريعه و گروه فجر با ابوبکر البغدادي همراه بوده است.

گروه تروريستي انصارالشريعه که به سرکردگي محمد علي الزهاوي در سال 2012 تاسيس شد، قبل از اعلام همپيماني با داعش، از سازماندهي تروريستي گسترده اي برخوردار بود و در بيشتر شهرهاي ليبي از جمله درنه، سرت و صبراته فعاليت مي کرد. اين گروه با حمايت از اقدامات داعش عليه شيعيان در منطقه عملا گام بلندي براي ايجاد و تقويت داعش در آفريقا برداشته است . گروه سلفي جهادي انصارالشريعه در تونس که در سال 2011 بعد از انقلاب اين کشور و آزادي زندانيان سياسي از جمله سيف الله بن حسين معروف به "ابوعياض " تاسيس شده بود نيز با ابوبکر البغدادي و داعش همپيمان شده است تا از اين پس با نام اين سازمان تروريستي به کشتار و درگيريها ادامه دهد.

شمار اعضاي اين گروه را 10 هزار نفر تخمين زده اند. اين گروه اقدامات و کشتار فراواني از جمله ترور البراهيمي و بلعيد، از شخصيت‌هاي مهم سياسي تونس را در کارنامه تروريستي خود دارد . اين گروه در اقدامات سابق خود در شمال آفريقا و تونس با انصارالشريعه ليبي همکاري بسيار نزديکي داشت که با همپيماني هر دو گروه با ابوبکر البغدادي، از اين پس بايد منتظر گستردگي بيشتراقدامات تروريستي آنها در شمال آفريقا و در قالب گروه تروريستي داعش باشيم .

در الجزاير نيز گروه "جندالخلافه" با داعش همپيمان شده و اين گروه با درگيريهاي پراکنده با ارتش ، امنيت اين کشور را به خطر انداخته است. دي ماه سال گذشته، ارتش الجزاير موفق به کشتن سرکرده اين گروه بن نام " قوري عبدالمالک " شد که اقدام به گروگان گيري و کشتن چندين تبعه فرانسوي به دليل حملات آن کشور در قالب ائتلاف عليه داعش در سوريه کرده بود. در کشور مغرب نيز نيروهاي امنيتي اقدام به متلاشي کردن گروههاي تروريستي وابسته به داعش در آذرماه 94 و در شهرهاي "فاس" و "دارالبيضا" کردند. گروه تروريستي "بوکوحرام " در کشور نيجريه را نيز مي توان از جمله مهمترين گروههايي در آفريقا دانست که در سال 2014 با داعش همپيمان شد. ابوبکر شيکاو، سرکرده اين گروه تروريستي که مرکز و غرب آفريقا را محل جولان خود قرار داده است با ابوبکر البغدادي سرکرده داعش اعلام همپيماني کرد و شهر" جوزا "در شمال نيجريه را مرکز فعاليت خود اعلام کرده است.

علاوه بر آن ، سران بوکوحرام از عناصر گروه تروريستي الشباب در سومالي نيز خواسته اند تا با ابوبکر البغدادي اعلام همپيماني کنند. گروه تروريستي بوکوحرام، 20 درصد خاک نيجريه را در اختيار خود دارد و به نظر مي رسد که دولت و ارتش کشور 170 ميليون نفري نيجريه نمي خواهد اين گروه تروريستي را کاملا نابود سازد. با پيوستن اين گروه تروريستي به داعش که حمايت برخي دولت‌هاي شيعه ستيز منطقه اي داعش را نيز مي تواند به همراه آورد، عملا از بين رفتن فعاليت اين گروه تروريستي را در آفريقا بايد به فراموشي سپرد زيرا ادغام شدن هر گروه تروريستي در داعش را بايد ابزاري در دست حاميان اين گروه در منطقه براي پياده کردن سياست‌هاي شيعه ستيزي قلمداد کرد .

هم اکنون با همپيمان شدن گروه تروريستي بوکوحرام با داعش، اشتراکات ايدئولوژيک اين گروه با سياست‌هاي شيعه ستيز دولت و ارتش نيجريه در اين کشور، همپوشاني پيدا کرده است و احتمالا با اين پوست اندازي و پيوند نامبارک تروريستي در نيجريه و با توجه به ايدئولوژي شيعه ستيزي داعش، موج جديد و البته هدفمند شيعه ستيزي در اين کشور و حتي ديگر مناطق آفريقا گسترده تر و خشونت آن بيشتر خواهد شد. اين امر از آنجا براي دولت و ارتش و کشورهاي صاحب نفوذ در نيجريه از جمله رژيم صهيونيستي و عربستان اهميت دارد که از اين پس شيعيان را در مقابل اين گروه تروريستي و اقدامات آن تنها مي‌گذارد و بخشي از سياست‌هاي شيعه ستيز در نيجريه را به اين گروه تروريستي واگذار مي‌کند.

بر اين اساس مي توان حمايت برخي کشورهاي خاورميانه و آفريقايي از دگرديسي تروريستي در آفريقا را واقعي و مهم ارزيابي کرد. گروه الشباب نيز از جمله گروههاي تروريستي فعال در سومالي است که اخيرا شماري از عناصر آن در جنوب اين کشور از گروه الشباب جدا و با ابوبکر البغدادي اعلام همپيماني کرده اند. اين امکان وجود دارد که در ماههاي آينده اين گروه تروريستي با داعش همپيمان شود.

گروه الشباب در سال 1991 و پس از سرنگوني حکومت ديکتاتوري در سومالي تشکيل شد اما در سال 2006 رسما اعلام موجوديت کرد. سرکرده اين گروه، احمد عبدي گوداني است و 9000 عضو دارد. اين گروه بيشتر فعاليت تروريستي خود را در کنيا و به دليل وضعيت اقتصادي مناسب اين کشور انجام مي دهد. علاوه برآن ، تهديدات فراواني براي حمله به کشور مسيحي اتيوپي نيز صورت مي دهد . اين گروه از حمايت غير مستقيم اريتره، دشمن سنتي اتيوپي برخوردار است. لازم به ذکر است که اتيوپي پس از استقلال کشور اريتره از آن در سال 1993، ارتباط زميني اش را با سواحل درياي سرخ از دست داد و در خشکي محصور شد. علاوه بر آن دو کشور داراي اختلافات مرزي و سرزميني عمده اي هستند. از اين رو گروههاي تروريستي به عنوان ابزاري براي فشار در دست اين کشورها عمل مي کنند همانطور که اين ابزار در خاورميانه نيز سالهاست به ايفاي نقش براي کشورهاي حامي آنها مي پردازد.

ديگر گروههاي تروريستي آفريقا از جمله المرابطون در غرب آفريقا و کشور مالي که افکار سلفي و پان عربيسم دارد، وابسته به شبکه القاعده هستند. اين شبکه، ميدان دار سازمانهاي تروريستي در غرب آفريقا به شمار مي‌رود و نمي‌خواهد عرصه را به فعاليت و حضور داعش در غرب آفريقا وا‌گذارد. ‌اما شايد آنها نيز به واسطه گستره فعاليت و وجود حاميان قدرتمند منطقه‌اي و غربي داعش، در آينده‌اي نه چندان دور‌ با اين گروه همپيمان شوند .

سخن آخر

در پوست اندازي برخي گروههاي تروريستي در آفريقا و گرايش آنها به همپيماني با داعش، که توسعه حوزه فعاليت اين گروه را در بيشتر مناطق آفريقا به دنبال داشته است، گذشته از دلايل و نيازهاي مالي و تبليغاتي خود اين گروهها، نمي توان نقش برخي دولتها و حاميان کنوني داعش در سوريه و عراق در شکل گيري اين پروژه و بازآفريني مجدد داعش را ناديده گرفت.

با نگاهي به عملکرد داعش در خاورميانه و بررسي اهداف مشترک آنها با حاميان خود از جمله آمريکا، عربستان سعودي و ترکيه که باعث شکل گيري نوعي همپوشاني اهداف ومنافع آنان با هم در خاورميانه شده است، به روشني سازماندهي و حمايت آنها از تشکيل داعش را در آفريقا مي توان مشاهده کرد. سياستي که با توجه به تنش‌هاي شکل گرفته بين حاميان گروه تروريستي داعش در سوريه و عراق از جمله عربستان سعودي و ترکيه با ائتلاف ايران و روسيه در منطقه، به حمايت و تقويت بيشتر کشورهاي حامي داعش از آن و ديگر گروههاي تروريستي در خاورميانه و شکل گيري آنها درشمال آفريقا منجر شده است. اقدام گروه تروريستي داعش در بمب گذاري هواپيماي مسافربري روسيه و کشته شدن 224 سرنشين اين هواپيما بر فراز صحراي سينا در مصر به همراه ديگر تهديدات داعش عليه روسيه و ايران نيز، در ادامه اين سياست حاميان آنها از داعش صورت مي‌گيرد. ادامه دارد...

https://www.ettelaat.com/new/index.asp?fname=2016\04\04-17\20-03-00.htm&storytitle=%C8%C7%D2%9D%C2%DD%D1%ED%E4%ED%20%CF%C7%DA%D4%20%CF%D1%20%C2%DD%D1%ED%DE%C7

ش.د9502720