گره كور كره بين پكن - واشنگتن

در شرايطي كه دونالد ترامپ تلاش مي‌كند چين را به همكاري براي مقابله با تهديدات كره شمالي متقاعد كرده و امنيت متحدانش در شبه جزيره كره را افزايش دهد اما به نظر نمي‌رسد پكن با خواسته‌هاي واشنگتن براي فشار بيشتر به پيونگ يانگ موافقت كند زيرا تضعيف كره شمالي، امريكا و متحدانش در شرق دور را قدرتمندتر و مهار چين را تسريع مي‌كند.

دونالد ترامپ و شي جين پينگ، رؤساي جمهور امريكا و چين روزهاي پنج‌شنبه و جمعه در ايالت فلوريدا امريكا با يكديگر ديدار و بر سر مسائل امنيتي و اقتصادي گفت‌وگو كردند. هر چند دو رئيس‌جمهور درباره مناقشات دو كشور در شرق دور، روابط تجاري و همچنين احترام به تماميت ارضي دو كشور مذاكره كردند اما همانگونه كه انتظار مي‌رفت هدف اصلي از اين ديدار بر تهديدات كره شمالي و مهار اين كشور در منطقه متمركز بود. ترامپ كه هفته گذشته در سخناني به چين هشدار داده بود كه اگر در برخورد با كره شمالي در كنار واشنگتن نباشد، امريكا يكجانبه براي حل مشكل كره شمالي اقدام خواهد كرد در اين ديدار تلاش كرد تا رئيس‌جمهور چين را به افزايش فشار به كره شمالي متقاعد كند.

آزمايش‌ها و برنامه اتمي و موشكي كره شمالي سال‌ها است كه ذهن مقامات امريكايي را به خود مشغول كرده و نگراني شديد واشنگتن و همچنين كره جنوبي و ژاپن را برانگيخته است. هرچند ترامپ در سياست خارجي عملاً مهار چين را در دستور كار قرار داده است اما بحران اتمي كره شمالي دو رقيب را به سمت همكاري و تعامل براي مقابله با اين تهديد امنيتي سوق داده است. ترامپ كه آزمايش‌هاي اتمي كره شمالي را تهديدي براي متحدانش مي‌داند، تلاش مي‌كند با كمك چين، پيونگ يانگ را مهار كند. از اين‌رو برنامه‌هايي را براي مقابله با تهديدات موشكي اين كشور در دست بررسي دارد. باراك اوباما، رئيس‌جمهور سابق امريكا به خاطر حساسيت چين، استقرار سامانه موشكي «تاد» در خاك كره جنوبي را به تعويق انداخت اما ترامپ گفته است كه سامانه تاد را اجرا خواهد كرد. تلاش امريكا براي استقرار اين سامانه موشكي كه در اصل براي مقابله با سياست‌هاي ارضي چين در درياي چين جنوبي انجام مي‌شود، خشم چيني‌ها را در پي داشته است و پكن اين اقدام را تهديدي براي امنيت ملي خود مي‌داند و بر اين باور است كه چنين اقدامي مي‌تواند به تشديد تنش‌ها در شبه جزيره كره منجر شود.

باتوجه به اينكه امريكا حاضر به عقب‌نشيني از استقرار اين سامانه موشكي نيست و به گفته مقامات پنتاگون قرار است سامانه تاد در ماه جاري ميلادي مستقر شود، به نظر مي‌رسد چين نيز حاضر نمي‌شود به خواسته ترامپ براي مقابله با كره شمالي تن دهد و اين مسئله تنش‌ها بين پكن و واشنگتن را بيش از پيش تشديد خواهد كرد و مي‌تواند به افزايش بحران در شبه جزيره كره و حتي درياي چين جنوبي منجر شود. روابط پكن و واشنگتن يكي از مهم‌ترين روابط قرن حاضر است زيرا اين روابط مي‌تواند بر تعاملات در صحنه بين‌الملل و مناسبات منطقه‌اي و كانون‌هاي امنيتي به ويژه در شرق دور تأثير بگذارد و از اين رو، تعامل دو رقيب براي حل بحران‌هاي منطقه ضروري است.

نياز ترامپ به كمك چين

ترامپ انتظار دارد پكن را متقاعد كند مسئوليت فشار بيشتري را بر كره شمالي برعهده بگيرد. امريكا بارها تأكيد كرده چين تنها كشوري است كه بايد اقدامات بيشتري براي رفع مسئله برنامه‌هاي اتمي كره شمالي انجام دهد. چين مهم‌ترين متحد كره شمالي است و بارها در مقابل فشارهاي غرب عليه اين كشور ايستادگي كرده است. كره شمالي مجهز به تسليحات اتمي و موشك‌هاي بالستيك است و «كيم جون اون» رهبر كره شمالي بارها امريكا و متحدان منطقه‌اي آن را به حمله پيشگيرانه اتمي تهديد كرده است. كره شمالي بدون توجه به قطعنامه‌هاي شوراي امنيت سازمان ملل در سال‌هاي اخير آزمايش‌هاي موشكي مختلف انجام داده و اين مسئله نگراني امريكا و هم‌پيمانانش را در پي داشته است. پيونگ يانگ تلاش مي‌كند تا به قابليت قرار دادن كلاهك‌هاي هسته‌اي بر روي موشك‌هاي بالستيك دست يابد تا از اين طريق بتواند به ادعاي خودش خاك امريكا را مورد هدف قرار دهد.

امريكا مي‌داند كه حل مسئله كره شمالي بدون كمك چيني‌ها ممكن نيست و به همين منظور ترامپ برخلاف ميل خود تلاش مي‌كند تا از طريق رقيب جهاني خود به اين بحران پايان دهد. هرچند چين متحد كره شمالي است اما دوست ندارد آزمايش‌هاي موشكي اين كشور بهانه‌اي براي حضور قدرتمند امريكا در منطقه باشد. چين بارها از مانورهاي نظامي امريكا با متحدانش در شرق دور انتقاد كرده و گفته است كه اين گونه تحركات به بحران‌آفريني در منطقه دامن مي‌زند. وزير خارجه چين اخيراً خواستار آن شده تا براي حل بحران در شبه جزيره كره، پيونگ يانگ اقدامات موشكي و اتمي خود را تعليق كند و در مقابل، مانورهاي نظامي امريكا و كره جنوبي نيز متوقف شود.

مقامات چيني بر اين باورند كه چنين روند متقابلي مي‌تواند طرف‌ها را پاي ميز مذاكره برگرداند اما واشنگتن چه در زمان اوباما و چه در زمان حاضر توقف مانورهاي نظامي خود با ژاپن يا كره جنوبي را براي آنكه كره شمالي قانع به مذاكره شود، رد كرده است. امريكا از مجراي سازمان ملل به دنبال تصويب تحريم‌هاي گسترده عليه پيونگ يانگ است تا بتواند كره شمالي را به عقب‌نشيني از برنامه اتمي خود وادار كند اما فشارهاي اقتصادي در دو دهه گذشته نتيجه عكس داده و به تقويت توان اتمي كره شمالي منجر شده و آزمايش‌هاي موشكي اين كشور افزايش يافته است.

استفاده از مشوق اقتصادي

واشنگتن براي اينكه بتواند چين را براي مقابله با كره شمالي با خود همراه كند بايد امتيازاتي را به رقيب خود اعطا كند و امتياز تجاري بهترين مشوق براي اين كار است. ترامپ به خوبي مي‌داند كه چين رقيب اصلي امريكا در سياست‌هاي جهاني است و سعي در مهار اين كشور دارد اما مبادلات اقتصادي 600 ميليارد دلاري بين دو كشور سبب شده تا دو رقيب همچنان به همكاري‌ها ادامه دهند. ترامپ هفته گذشته از مبادلات تجاري پكن- واشنگتن به‌عنوان يك اهرم براي همكاري بين دو طرف براي مقابله با كره شمالي ياد كرد و گفت كه تجارت يك مشوق است. در نهايت همه چيز به تجارت ختم مي‎شود. ترامپ پيشتر گفته بود كه تعرفه كالاهاي چيني را افزايش خواهد داد تا بدين ترتيب پكن را تحت فشار قرار دهد اما در صورتي كه شي جين پينگ با ترامپ بر سر مسئله كره شمالي همكاري كند، دولت امريكا گام‌هايي براي بهبود روابط اقتصادي برخواهد داشت، در غير اين صورت تنش‌ها بين دو كشور بيش از پيش تشديد خواهد شد.

چين بزرگ‌ترين شريك تجاري كره شمالي است و امريكا بارها چين را تهديد كرده است كه به خاطر داشتن روابط تجاري گسترده با پيونگ يانگ تحريم خواهد كرد. به نظر مي‌رسد مقامات چيني بيشتر نگران روابط تجاري خود با امريكا هستند. درحال حاضر، تقويت اقتصاد رو به رشد چين براي شي جين پينگ كه به دنبال تبديل اين كشور به ابرقدرت جهاني است، بسيار مهم به نظر مي‌رسد و در پنج سال گذشته رئيس‌جمهور چين تلاش همه‌جانبه‌اي كرده تا به اين هدف دست پيدا كند. اگرچه ترامپ تلاش دارد تا با كمك متحدان خود در شرق دور فشارهاي اقتصادي به پكن را تشديد كند اما چين بدون يك سياست خارجي بزرگ نيز مي‌تواند در منطقه آسيا- پاسيفيك برنده شود و افزايش پيوندهاي اقتصادي با فيليپين و ديگر كشورهاي منطقه به خوبي گوياي اين حقيقت است. برخي تحليلگران بين‌المللي معتقدند چين نه تنها انگيزه كافي براي همكاري همه‌جانبه با امريكا در بحث مهار زياده‌خواهي‌هاي نظامي رهبر كره شمالي ندارد بلكه تحت فشار قرار دادن بيش از حد كره شمالي را به صلاح امنيت خود نمي‌داند و از فروپاشي كره شمالي، متحد شدن دو كره و همسايه شدن با كشوري كه ميزباني پايگاه دائمي سربازان امريكايي را برعهده دارد، نگران است.

گزينه‌هاي جايگزين ترامپ عليه چين

هرچند امريكا و چين خواستار توقف برنامه اتمي كره شمالي هستند اما چين سعي دارد حكومت فعلي كره شمالي را حفظ كند تا از سرازير شدن صدها هزار پناهنده از كره شمالي به سرزمين خود جلوگيري كند اما در مقابل، واشنگتن تلاش مي‌كند تا حكومت كره شمالي را سرنگون كرده و اتحاد صلح‌آميزي را ايجاد كند و امنيت متحدانش را بالا ببرد. اگر چين حاضر به تعامل با امريكا براي تحت فشار قرار دادن كره‌شمالي نشود، واشنگتن گزينه‌هاي ديگري را امتحان خواهد كرد كه مداخله در امور داخلي چين از جمله مسئله تايوان، تبت و تحريك اويغورهاي سين كيانگ ابزارهايي هستند كه ترامپ براي وادار ساختن چين براي تن دادن به خواسته‌هايش به‌كار خواهد گرفت. از طرفي حضور قدرتمند در درياي چين جنوبي و تقويت متحدان به عنوان گزينه اصلي براي مقابله با چين در دستور كار دولت ترامپ قرار خواهد گرفت.

ارزيابي نهايي

به رغم تلاش‌هاي ترامپ براي متقاعد كردن چين براي مقابله با كره شمالي، به نظر نمي‌رسد موفقيتي در اين زمينه حاصل شود و چين با وجود هشدارهاي اقتصادي و امنيتي ترامپ به حمايت از متحد خود ادامه خواهد داد. هرچند چين در سال‌هاي اخير گام‌هايي براي افزايش فشار اقتصادي بر كره شمالي برداشته اما از برداشتن گام‌هاي سختگيرانه خودداري كرده است. زيرا مقامات پكن به اين مسئله واقف هستند كه فشارهاي بيشتر به كره شمالي علاوه بر اينكه اين متحد را تضعيف مي‌كند، از سوي ديگر به افزايش قدرت متحدان واشنگتن در منطقه و حضور بيشتر امريكا در شبه جزيره كره منجر خواهد شد. به نظر مي‌رسد، ترامپ در اظهارات اخير خود مبني بر اينكه امريكا با چين يا بدون چين مقابل كره شمالي مي‌ايستد و همه گزينه‌ها را در دستور كار دارد نيز اغراق كرده باشد، زيرا مقامات امنيتي واشنگتن به خوبي نسبت به عواقب بكارگيري راهكار نظامي براي مقابله با برنامه اتمي كره شمالي آگاه هستند و بيشتر بر روي تصويب تحريم‌هاي اقتصادي اتفاق نظر دارند تا راهكار نظامي.

http://www.javanonline.ir/fa/news/844860

ش.د9600334