کریدور شمال - جنوب روی ریل سرعت

مختصات کریدور شمال ـ جنوب

کریدور شمال - جنوب یکی از مهم‌ترین کریدورهای ترانزیتی برای اتصال کشورهای جنوب به کشورهای شمالی، روسیه و کشورهای حاشیه دریای خزر است. موقعیت مناسب ترانزیتی و قرار گرفتن در مسیر اتصالی این کریدور و دسترسی ایران به سواحل خلیج فارس، دریای عمان و سواحل دریای خزر موجب شده تا ایران در سال‌های اخیر بسیار مورد توجه تولیدکنندگان بزرگ اقتصادی جهان قرار گیرد. کریدور شمال - جنوب مهم‌ترین حلقه تجارت بین آسیا و اروپا است که در مقایسه با مسیرهای سنتی از نظر مسافت و زمان تا 40 درصد کوتاهتر و از نظر هزینه تا 30 درصد ارزانتر است. در واقع اگر بعضی مسیرهای ناتمام ریلی و جاده‌ای ایران تکمیل شود ایران می‌تواند از عبور و ترانزیت کالا از خطوط ریلی و جاده‌ای خود درآمد سرشاری از این مسیر کسب کند.

موافقتنامه کریدور حمل ونقل بین‌المللی شمال - جنوب در شهریور ماه 1379 در سن پترزبورگ به امضای وزیران حمل و نقل سه کشور ایران، هند و روسیه رسیده بود اما هنوز به تکمیل نهایی نرسیده است.

بر اساس توافق سه جانبه، روسیه و آذربایجان برای تکمیل راه آهن رشت - آستارا که بخش مهمی از کریدور ترانزیتی شمال و جنوب است سرمایه گذاری می‌کنند که این سرمایه گذاری بصورت فاینانس یا شرکت مشترک میان سه کشور خواهد بود.

مسعود نصر آزادانی، معاون ساخت و توسعه راه آهن در این خصوص گفت: روسیه،‌ آذربایجان و ایران به دنبال سرعت بخشیدن به تکمیل کریدور حمل و نقل شمال- جنوب هستند که تکمیل آن منافع ترانزیتی و سیاسی و امنیتی زیادی برای ایران خواهد داشت. این طرح زمان حمل و نقل کشتی‌ها را به یک سوم و هزینه‌ها را تا 20 درصد کاهش می‌دهد،‌ همچنین مسیر فرعی برای کانال سوئز هم محسوب می‌شود.

اما اکنون مقامات سه کشور روسیه، ایران و آذربایجان از توافق برای تسریع ساخت کریدور شمال- جنوب خبر داده‌اند که بنابرآن بخش غربی دریاچه خزر از طریق آذربایجان به ایران متصل می‌شود. خط شمال به جنوب در صورت ساخته شدن قرار است به طور قابل توجهی زمان انتقال کالا از هند به آسیای میانه و روسیه را کاهش دهد. وزیر خارجه روسیه این کریدور را جایگزین مناسبی برای کانال سوئز اعلام و اظهار داشته که روسیه، آذربایجان و ایران برای تسریع در مذاکرات کریدور حمل و نقل به توافق رسیدند.به گفته سرگئی لاوروف این طرح که زمان حمل و نقل کشتی‌ها را به یک سوم و هزینه‌ها را تا 20 درصد کاهش می‌دهد، بخشی از کریدور شمال و جنوب در طول مسیر ساحلی دریای خزر از روسیه به ایران و از طریق آذربایجان خواهد بود.

منافع ایران در کریدور شمال- جنوب

معاون ساخت و توسعه راه آهن نیز با بیان اینکه کریدور شمال- جنوب از سالیان قبل مطح بوده است گفت: شبکه راه آهن ایران در همین راستا سال به سال تکمیل شده است و راه آهن بندرعباس به بافق و بعد ادامه مسیر تا قزوین جزئی از این کریدور است که تکمیل شده است.

نصر آزادانی افزود: پروژه‌ای که در توافق اخیر میان ایران، روسیه و آذربایجان مطرح شده است تکمیل ادامه این مسیر یعنی راه آهن قزوین، رشت- آستارا است. این خط ریلی از قزوین تا رشت به طول 164 کیلومتر در حدود 90 درصد زیرسازی شده که برای تکمیل نهایی به 700 میلیارد تومان منابع نیاز دارد. اعتبار امسال این پروژه 286 میلیارد تومان بوده که تا کنون 170میلیارد تومان آن تخصیص یافته است و پیش‌بینی می‌شود که برای اتمام این خط ریلی به مبلغی معادل 420 میلیارد تومان اعتبار نیاز است.

به گفته نصرآزادانی در صورت اختصاص بودجه این خط آهن در زمان کوتاهی به بهره برداری می‌رسد. تکمیل ادامه مسیر از رشت تا آستارا مورد توجه کشورهای غرب دریای خزر قرار دارد و به‌خاطر منافع حمل و نقلی این کشورها علاقه‌مند به سرمایه گذاری برای تکمیل هر چه سریعتر قطعه رشت به آستارا هستند.

نصر آزادانی افزود: سرمایه گذاری این کشورها در مسیر ریلی رشت- آستار به صورت فاینانس یا تشکیل شرکت سازنده مشترکی میان سه کشور خواهد بود.وی افزود: در نشست سه جانبه وزیران خارجه ایران روسیه و آذربایجان در باکو دو کشور روسیه و آذربایجان برای سرمایه گذاری در مسیر ریلی رشت- آستارا آمادگی خود را اعلام کردند همچنین در این نشست برای اتصال راه آهن آذربایجان به خاک ایران از طریق آستارا توافق شد تا این خط ریلی در زمان کوتاهی احداث شود.

کاهش هزینه و کوتاه شدن مسیر حمل و نقل

عمده مبدأ و مقصد ترانزیتی در کریدور شمال- جنوب بین شبه قاره هند و روسیه است. در حال حاضر سالیانه تناژ قابل توجهی بار در این مسیر جابه‌جا می‌شود که از طریق دریای عمان به دریای سیاه و از آنجا از مدیترانه به سمت روسیه می‌رود که این مسیر طولانی و با صرف هزینه زیادی است. پیش‌بینی می‌شود بعد از ساخت کریدور شمال و جنوب، در زمان رفت و آمد کشتی‌ها از هند به آسیای مرکزی کاهش قابل توجهی ایجاد شود. در حال حاضر زمان کشتی‌ها در این مسیر حدود 40 روز از مومبای به مسکو است که در مسیر جدید به یک هفته کاهش خواهد یافت.

به گفته معاون ساخت و توسعه راه آهن با تکمیل کریدور شمال – جنوب بار کشتی‌ها از عمان به‌بندرعباس منتقل می‌شود و از آنجا از طریق ریل تا روسیه می‌رود که صرفه‌جویی در وقت و هزینه در مسیر جدید قابل توجه است. همچنین قرار است با اتصال خط ریلی از رشت به‌بندر انزلی تخلیه بار از این بندر با راه آهن به سمت بندر عباس انجام شود.

وی خاطرنشان کرد: مسیر جدید منافع زیادی برای ایران خواهد داشت. ترانزیت یکی از سودآورترین صنایع کنونی در دنیا است. علاوه بر منافع مالی مستقیم این خط ریلی جدید منافع امنیتی و سیاسی غیر مستقیم برای ایران به دنبال دارد.

معاون ساخت و توسعه راه آهن گفت: مسیر ریلی به‌خاطر امنیت بالا، هزینه پایین و حمل و نقل پایدار مورد توجه کشورها در تکمیل کریدور شمال- جنوب است به همین دلیل بیشترین سرمایه گذاری در این مسیر در ایران در مسیر ریلی خواهد بود.

جابه‌جایی سالانه 10 میلیون تن بار از کریدور شمال - جنوب

حسین عاشوری معاون بهره برداری و سیر و حرکت راه‌آهن نیز در گفت‌و‌گو با «ایران» با بیان اینکه دولت‌های ایران، هند، روسیه و آذربایجان یک دهه است که ساخت و تکمیل کریدور شمال- جنوب را در دستور کار دارند، گفت: ساخت این کریدور از غرب دریای خزر شروع شد تا بار را از بنادر جنوبی به سمت روسیه و از آنجا به سمت فنلاند و کشورهای اروپایی ترانزیت کند و در مسیر بالعکس نیز بار از اروپا به سمت روسیه و سپس به سوی جنوب حمل شود.

وی افزود: در 10 سال گذشته کمیته‌های مختلفی برای فعال شدن مسیر بین کشورهای ذی نفع برگزار شد اما ما نتوانستیم در این مدت مسیر ریلی قزوین – رشت- آستارا را برای تکمیل پروژه راه‌اندازی کنیم و به همین دلیل مسیر ترانزیتی زیر بار حمل و نقل نرفت.

به گفته عاشوری در نشست‌های اخیر میان سه کشور ایران، روسیه و آذربایجان برای تسریع در احداث و تکمیل مسیرهای باقی‌مانده کریدور شمال- جنوب تصمیمات خوبی گرفته شد که تکمیل مسیر ریلی قزوین تا رشت تا پایان سال 95 توسط دولت ایران و ساخت راه آهن آستارای آذربایجان و پل مشترک مرزی توسط کشور آذربایجان تا پایان امسال توافق شدیکی از این تصمیمات است.

بنابراین تا پایان سال 95، هم مسیر قزوین تا رشت تکمیل خواهد شد، هم راه آهن از سمت آستارا در کشور آذربایجان به سمت آستارا در ایران متصل می گردد.

وی به توافق مهم دیگری در نشست سه جانبه اشاره کرد و گفت: برای اینکه ترانزیت بار در کریدور شمال- جنوب در انتظار تکمیل مسیر ریلی قزوین- رشت – آستار نباشد توافق کردیم که از حمل و نقل ترکیبی در این مسیر در سال جاری استفاده کنیم به این ترتیب که بار با حمل و نقل ریلی تا قزوین منتقل شود و از قزوین تا آذربایجان بار با کامیون حمل شود.

به گفته عاشوری بر اساس حمل و نقل ترکیبی زمان حمل بار از بنادر جنوب به مسکو 14 روز و به سمت هلسینکی فنلاند 17 روز طول می‌کشد. راه آهن ایران مسئولیت حمل و نقل ترکیبی را بر عهده دارد و با کشور آذربایجان نیز توافق شده تا عوارض گمرکی را برای ورود کامیون‌های مسیر شمال- جنوب به این کشور کاهش دهد.

عاشوری خاطرنشان کرد: برای استفاده از حمل و نقل ترکیبی با صاحبان بار در اروپا و هند موافقت کردیم تا بار در نصف مسیر با کامیون حمل شود.

وی همچنین از توافق با آذربایجان و کشور چک برای سرمایه گذاری در تکمیل مسیر ریلی از رشت تا آستارا خبر داد و گفت: طول این مسیر 160 کیلومتر است که ساخت و تکمیل آن حدود 5 سال زمان می‌برد.

عاشوری افزود: پیش‌بینی حمل بار در مسیر جدید 10 میلیون تن در سال است که جابه‌جایی این مقدار بار درآمد قابل توجهی را نصیب کشور می‌کند. وی با اشاره به 2 برنامه توسعه ترانزیت و صادرات در سیاست‌های کلی ابلاغی اقتصاد مقاومتی گفت: تکمیل این مسیر تحقق یکی از بند‌های مهم سیاست‌های اقتصاد مقاومتی را در پی خواهد داشت.

وی مسیر جدید را مسیری نو و رقیب کشور ترکیه نام برد و گفت: در حال حاضر بیشتر ترانزیت کالا از ایران به اروپا از ترکیه انجام می‌شود اما با راه‌اندازی مسیر جدید حمل و نقل بار به اروپا با مسیرهای جایگزین رونق می‌گیرد.

عاشوری گفت: با تکمیل حلقه‌های کریدور ریلی مسیر هزینه و زمان ترانزیت کالا از کشورهای جنوب به سمت شمال کاهش قابل ملاحظه‌ای خواهد داشت و از نظر اقتصادی و سیاسی بهره برداری ایران به عنوان مرکز مهم این مسیر ترانزیتی بهره برداری ویژه‌ای از راه‌اندازی آن خواهد برد.

http://www.iran-newspaper.com/newspaper/BlockPrint/124472

ش.د9504661