درس‌هایی از فرمانده صلح

(روزنامه آسمان آبي – 1396/07/17 – شماره 82 – صفحه 8)

محمدجواد ظریف، وزیر امورخارجه کشورمان، سخنران ویژه این مراسم بود. او به بازخوانی خاطرات و تجربه‌هایی از دوران فعالیت‌های دیپلماتیک خود در دوران جنگ پرداخت. ظریف با اشاره به نحوه مدیریت قطعنامه ۵۹۸ ازسوی آقای هاشمی در آن شرایط منطقه‌ای و بین‌المللی تصریح کرد: «من از آقای هاشمی در این صحنه‌ها یاد گرفتم که شجاعت همیشه به معنای تندروی نیست. شما به برخی از حرف‌هایی که این روزها زده می‌شود توجه نکنید. واقعیت‌های امروز را حتی برخی از دوستان نادیده می‌گیرند، چه برسد به مسائل ۳۰سال قبل.» ظریف تاکید کرد: «می‌خواهم بار دیگر درس‌هایی را که از آقای هاشمی‌رفسنجانی یاد گرفته‌ام تکرار کنم. از ایشان یاد گرفتم که شجاعت به‌معنای تندروی نیست و همه ما قرار است که فدای نظام کشور و انقلاب شویم، نه این‌که نظام و کشور را فدای خود کنیم.» او همچنین در بخش دیگری از صحبت‌های خود به موضوع نامه‌نگاری‌های آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی با صدام حسین اشاره کرد و گفت: «در این موضوع نیز می‌بینیم که آقای هاشمی آمادگی داشتند که خود را برای نظام فدا کنند و این موضوع را که شجاعت به‌معنای تندروی نیست، در طول این نامه‌نگاری‌ها مشاهده می‌کنیم و درواقع، صفحه زرینی از نوع نگرش آقای هاشمی درباره کشور و نظام دیده می‌شود.»

تحریم نتیجه تفاوت در مدیریت کشور

ظریف همچنین دیروز به نحوه مدیریت آیت‌الله هاشمی پرداخت. او با بیان این‌که شورای امنیت سازمان ملل تاکنون سه‌بار خیز برداشته تا ایران را تحریم کند، گفت: «بعد از اشغال لانه جاسوسی و همچنین بعد از جنگ، شورای امنیت تلاش کرد که ایران را تحریم کند، ولی نحوه مدیریت کشور مانع از این موضوع شد، ولی ما در مورد سوم یعنی مسئله هسته‌ای با تحریم‌ها روبه‌رو شدیم و این‌ها تفاوت نحوه مدیریت کشور را نشان می‌دهند که ما در دو مرحله اول توانستیم مانع از این موضوع شویم، ولی در مورد سوم گرفتار تحریم‌ها شدیم.»

شجاعت به‌ معنای انتخاب تلخ

وزیر امورخارجه گفت: «بخشی از خاطراتی که من از آقای هاشمی دارم مربوط‌به مذاکرات جنگ تحمیلی است؛ قطعنامه ۵۹۸ و مسائل بعد از آن است که برخی از این خاطرات هنوز امکان طرح ندارند و روزی که این خاطرات مطرح شوند، شخصیت برجسته آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی برجسته‌تر از اکنون برای همگان روشن می‌شود.» او گفت: «من در جریان این مذاکرات یک درس در قالب دو نکته از آقای هاشمی آموختم؛ این‌که شجاعت همواره به‌معنای تندوری نیست، بلکه در بسیاری موراد شجاعت به‌معنای انتخاب تلخ و آینده‌نگری است. ترجیح منافع ملی بر منافع شخصی است و آقای هاشمی‌رفسنجانی در همه برهه‌های زندگی خود نموداری از این نوع شجاعت و واقعیت بودند. ایشان بسیار شجاع بودند و این شجاعت را در راستای منافع ملی کشور و اسلام صرف می‌کردند.»

کار شاق اداره جنگ

او افزود: «نکته دومی که از ایشان آموختم، این واقعیت بوده که ما قرار است هزینه نظام انقلاب و کشور شویم، نه این‌که کشور و نظام هزینه ما شود. شما اگر در رفتار سیاسی آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی دقت کنید، می‌بینید در جای‌جای زندگی ایشان این آمادگی به‌وضوح مشاهده می‌شد.» وزیر امورخارجه کشورمان خاطرنشان کرد: «در حوزه دیپلماسی در حد یک کارشناس کوچک از دور شاهد بودم که ایشان همواره این آمادگی را داشتند که خود را هزینه انقلاب و نظام کنند، نه این‌که انقلاب و نظام را هزینه صحبت‌ها، سیاست‌ها و حرف‌هایی کند که فقط برای اسم و رسم باقی می‌مانند و معروف‌ترین آن در پذیرش قطعنامه ۵۹۸ است. در شرایطی که کشور اقتضا می‌کرد، آقای هاشمی این آمادگی را داشتند که مسئولیت این موضوع را بپذیرند و امام(ره) از پذیرش این مسئولیت ناگزیر نشود.»

ظریف تصریح کرد: «اداره جنگ تحمیلی در صحنه بین‌المللی در برابر این میزان بی‌توجهی به قوانین بین‌المللی ازسوی سازمان‌های بین‌المللی کار شاقی است و باید به همه مسئولان کشور در آن زمان که در رأس آن‌ها امام‌خمینی(ره)، رهبر معظم انقلاب و آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی قرار داشتند، آفرین گفت.» وزیر امور خارجه کشورمان به تعیین متجاوز ازسوی دبیرکل سازمان ملل در جریان جنگ تحمیلی اشاره کرد و گفت: «درباره این مذاکرات نیز باید زمان بگذرد تا امکان طرح برخی از مسائل مرتبط با آن فراهم شود، ولی تاکید می‌کنم که اگر مدیریت شجاعانه و ازخودگذشتگی آقای هاشمی نبود، هیچ‌گاه ما نمی‌توانستیم محکومیت صدام حسین برای حمله به ایران را از سازمان ملل و دبیرکل آن بگیریم؛ البته ما در این زمینه نیز شاهد برگه ننگینی از رفتار شورای امنیت هستیم؛ چراکه با این‌که دبیرکل سازمان ملل در گزارش خود اعلام کرد که صدام مسئول جنگ تحمیلی است، شورای امنیت دراین‌باره سکوت کرد.»

بغض ناطق

سخنران دیگر همایش روز گذشته حجت‌الاسلام علی‌اکبر ناطق‌نوری، عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام، بود. او هنگام بازخوانی شخصیت مرحوم آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی با بغض سخنان خود را مطرح کرد. ناطق‌نوری اظهار کرد: «شخصیت مرحوم آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی اگر نگویم بی‌نظیر، شخصیتی کم‌نظیر در تاریخ ما بود.» عضو مجمع تشخیص مصلحت نظام همچنین به نقش مرحوم آیت‌الله هاشمی در رفع اختلافات بین سپاه و ارتش پرداخت و ادامه داد: «مرحوم هاشمی اختلاف بین سپاه و ارتش را چنان زیبا حل کرد و آن‌ها را به وحدت رساند که به یاد دارم شب آزاد‌سازی خرمشهر، شهید صیادشیرازی از پشت بیسیم می‌گفت فلان پل را بزنید، شهیدحسن باقری به او گفت فکر نمی‌کنید این پل فردا به دردمان بخورد؟ مرحوم هاشمی این‌گونه وحدت را بین سپاه و ارتش به وجود آورد.» بازخوانی تصمیمات و فعالیت‌های آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی در دوران دفاع مقدس، از دیگر محورهای همایش روز گذشته بود.

دیروز ناطق‌نوری به عملیات مرصاد اشاره کرد و گفت: «در عملیات مرصاد، مرحوم هاشمی هم مراقب تهران بود و هم در جبهه دستور داد به‌سمت قصرشیرین بروند، به مردم کرمانشاه گفتند شهر را خالی کنید. رزمنده‌ها به آیت‌الله هاشمی گفتند شما هم از کرمانشاه بروید، اما او با عده‌ای قلیل در همان قرارگاه ماند و گفت اگر من بروم، مردم و رزمندگان روحیه خود را از دست می‌دهند، این رفتارها از هاشمی، هاشمی ساخت.» ناطق‌نوری با بیان این‌که بعد از پیروزی انقلاب، آیت‌الله هاشمی سردار سرافراز عرصه قانون‌گذاری، سازندگی و جنگ و جهاد بود، گفت: «در سخت‌ترین شرایط مجلس اول، او ریاست مجلس را به‌عهده گرفت و در ماجرای بنی‌صدر به زیباترین شکل جلسه مجلس برای رأی به کفایت سیاسی نداشتن او اداره کرد.» او ادامه داد: «ایشان وقتی رئیس‌جمهور شد نیز درحالی‌که نفت بشکه‌ای هشت تا 12دلار بود و زیرساخت‌های کشور پس از جنگ ازبین‌رفته بود، کشور را چنان مدیریت کرد که شما همین الان در کشور هرچه سد و کارخانه فولاد، سیمان و پتروشیمی می‌بینید با همان نفت 14دلار و در زمان آیت‌الله هاشمی انجام شده است.»

فرمانده صلح

فاطمه هاشمی‌رفسنجانی، فرزند مرحوم آیت‌الله اکبر هاشمی‌رفسنجانی، هم دیروز درباره پدر خود صحبت کرد. او گفت: «همان‌طور که یکی از افراد اعلام کرد که آقای هاشمی در جنگ مسئولیت جدی نداشت و فرمانده جنگ نبود، می‌گویم که بله، آقای هاشمی فرمانده صلح بود و برای صلح به جبهه می‌رفت، با امام(ره) صحبت می‌کرد و با نظامیان جلسه می‌گذاشت که صلح را به مردم ایران بازگرداند.» فاطمه هاشمی با بیان این‌که برای من بسیار سخت است در غیاب پدرم درباره او صحبت کنم، ادامه داد: «می‌خواهم سخنم را با بیان جمله‌ای که همواره از ایشان می‌شنیدم آغاز کنم که می‌گفت جنگ هشت‌ساله ما مهم‌ترین رویداد تاریخی بود که در دوران انقلاب اتفاق افتاد و ما وظیفه داریم که واقعیت‌های جنگ و اتفاقاتی را که به صلح انجامید به رشته تحریر درآوریم و همیشه ناراحت و نگران بودند که این واقعیات گفته و نوشته نشده است.»

او افزود: «به یاد دارم روزی از ایشان سوال کردم آیا همه مسائل درباره جنگ گفته شد، پاسخ دادند که نه. ما نمی‌توانیم همه مسائل مربوط به جنگ را بیان کنیم، اما تا جایی که امکان داشت این کار را انجام دادیم.» فرزند آیت‌الله هاشمی‌رفسنجانی تاکید کرد: «ایشان از همراهان و همرزمان خود می‌خواستند که همه اسناد و مدارک دوران جنگ را جمع‌آوری کنند و مرکزی برای نگهداری آن وجود داشته باشد تا برای نسل آینده تجربه‌ای باشد که دیگر تکرار نشود.» فاطمه هاشمی با بیان این‌که شخصیت پدرم طوری بود که از خشونت دوری می‌کرد و به جنگ راضی نبود گفت: «اما ایشان در طول جنگ مسئولیت‌هایی به عهده داشتند و می‌گفتند که من وقتی امام(ره) برای فرماندهی جنگ مرا انتخاب کرد به ایشان گفتم من به صلح فکر می‌کنم، نه جنگ و امام(ره) هم به من لبخندی زدند که نمی‌دانم منظورشان این بود که نمی‌توانی جنگ را تمام کنی یا این‌که ایشان هم به پایان جنگ رضایت داشتند.»

فرزند آیت‌الله هاشمی ادامه داد: «ایشان فردی بودند که در همه مدت جنگ از جنگ و خشونت بیزار بودند و دوست داشتند مردم در صلح زندگی کنند، اما وقتی جنگ آغاز شد، خانواده خودشان را در کنار مردم قرار دادند و مادرم نخستین کسی بود که فعالیت حمایت از رزمندگان و مهاجران جنگی را که به تهران می‌آمدند به‌عهده گرفت و برادرانم درحالی‌که سن‌شان به حضور در جبهه نمی‌رسید، اما در آن حاضر شدند که مهدی شیمیایی شد و یاسر هم در عملیاتی زخمی شد و پدرم از این‌که فرزندانش هم مانند بقیه مردم در جبهه حاضر بودند خوشحال بود و حتی وقتی تحصیلات محسن تمام شد و به کشور برگشت در قرارگاه موشکی کار خود را آغاز کرد.» او تاکید کرد: «آقای هاشمی معتقد بود ما باید همگی‌ در کنار مردم باشیم و ایشان خانواده خود را هم از آن مستثنا نمی‌دانست. پس ما باید به نسل آینده بگوییم که چه کسانی در برهه جنگ فعالیت می‌کردند و چه نقشی داشتند و این موضوعی است که همه دوستداران انقلاب اسلامی باید به آن توجه کنند تا اجازه ندهند که بار دیگر برای کشور چنین اتفاقی رخ دهد.»

https://asemandaily.ir/post/4006

ش.د9602879