حرف روز/ تقابل دو دستگاه محاسباتی

یادداشت: تقابل غرب و جمهوری اسلامی ایران بر اساس نظریات گوناگونی تفسیر و تحلیل شده است. برخی تحلیلگران غربی و داخلی تمایل داشته‌اند محاسبات چند ماه گذشته غرب در تقابل با جمهوری اسلامی را بر مبنای نظریه «بازی بزدل» یا «چیکن گیم» تفسیر کنند. تئوری بازی بزدل بر این اصل استوار است که در یک موقعیت فرضی با دو بازیگری که بین آنها تعارض منافع یا رقابت وجود دارد، دو طرف سعی می‌کنند با همه ابزارها و امکاناتی که در اختیار دارند طوری وانمود کنند که برای وقوع بدترین حالت ممکن آماده‌اند تا از این طریق در رقیب هراس ایجاد کرده و او را از میدان به در کنند. سیکل انجام این دستگاه محاسباتی در غرب و جریان غربگرای داخلی بر مبنای فشار‌ـ مذاکره است؛ یعنی جمهوری اسلامی مجبور است در قبال هر فشاری به پای میز مذاکره بیاید.
رفتار جدید جمهوری اسلامی در تقابل با غرب‌ راـ که نمونه آن اسقاط پهپاد آمریکایی و توقیف نفت‌کش بریتانیایی است‌ـ می‌توان ابطال چنین پنداری و گذر از «رویکرد منفعلانه» به «تقابل هوشمندانه» دانست؛ اما اینکه «تقابل هوشمندانه» چه مختصاتی دارد، می‌توان در چهار اصل خلاصه کرد:
الف‌ـ مبنای دستگاه محاسباتی و رویکرد جدید یک مبنای قرآنی است؛ خداوند در آیه ۱۹۴ سوره بقره به صراحت دستور می‌دهد: «هر کس به ستم بر شما دست دراز کند، او را از پای درآورید به قدر ستمی که به شما رسانده است.»
ب‌ـ دستاورد هر پدیده سیاسی بر مبنای هزینه‌ـ فایده محاسبه می‌شود. در مقابل این پرسش که تقابل یا سازش با آمریکا کدام منفعت بیشتری دارد؟ همان‌گونه که رهبر معظم انقلاب فرمودند: «چالش اگر عقلانی و منطبق با منطق باشند، هزینه‌اش کمتر از سازش است»؛ چنین اصلی را می‌توان در هزینه‌ـ فایده مذاکرات قبلی با آمریکایی‌ها جست.
ج‌ـ درباره آینده‌پژوهی این رویکرد نوین، برخلاف ادعای جریان غربگرا می‌توان گفت سرانجام چنین رویکردی بازدارندگی بیشتر است نه احتمال جنگ؛ مستند چنین ادعایی را می‌توان در تغییر رفتار و گفتار آمریکایی‌ها در سه ماه گذشته مشاهده کرد.
دـ اما نکته آخر اینکه به طور قطعی ابزار تحقق «تقابل هوشمندانه» همان‌گونه که رهبر معظم انقلاب در دیدار ائمه جمعه سراسر کشور فرمودند، «عناصر مؤمن انقلابی» است. تکیه بر عناصر مؤمن صرفاً منحصر به حوزه نظامی نیست و باید به دیگر حوزه‌ها نیز تسری یابد که یکی از گام‌های اصلی آن «روی کارآمدن دولت جوان و حزب‌اللهی» است. ان‌شاءالله