هر چند بعید است تنش نظامی میان ترکیه با سوریه و متحدش روسیه به مرحله حادی برسد؛ اما سیر تحولات میدانی اخیر نشان می دهد، بازیگران صحنه از مرحله مماشات و احتیاط خارج شده و قصد دارند به هر نحوی معرکه کنونی را به نفع خود فیصله دهند.
با انتشار خبر حمله سنگین به کاروان نظامی ترکیه در ادلب، تقابل ترکیه با سوریه و نیز روسیه وارد مرحله جدیدی شده است.
این در حالی است که خبرهای میدانی سوریه طی روزهای اخیر عمدتا متمرکز بر ادامه عملیات ارتش سوریه در اطراف ادلب و حلب و به ویژه درگیری های منطقه سراقب و جبل الزاویه در جنوب ادلب بود.
به اعتراف استاندار «ختای» در جنوب ترکیه، دست کم ۳۳ سرباز این کشور در حمله هوایی توسط نیروهای رژیم سوریه در شمال غربی این کشور کشته شده اند.
به گفته «رحمی دوغان» شمار دیگری هم در این حمله در استان ادلب مجروح شده اند که توسط بالگرد برای معالجه به ترکیه منتقل شده اند.
بلافاصله بعد از حمله، رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه نشست فوق العاده ای با حضور مقام های ارشد امنیتی برگزار کرد. بعد از این جلسه دو ساعته، ارتش ترکیه مواضعی از خاک سوریه را در حلب، ادلب و لاذقیه بمباران کرد. همچنین مقرر شد شمار نیروهای نظامی اعزامی ارتش ترکیه به خاک سوریه افزایش یابد.
دفتر ریاست جمهوری ترکیه اعلام کرد خون سربازان ما به هدر نخواهد رفت و ما فعالیت های نظامی خود در خاک سوریه را ادامه خواهیم داد. وزارت دفاع ترکیه هم تاکید کرد نیروهای ما از اطراف ادلب عقب نشینی نخواهند کرد.
رسانه های دولتی ترکیه، حمله به کاروان نظامی این کشور را اقدامی از سوی نیروهای سوریه توصیف کرده اند، اما برخی رسانه گفته اند این حمله توسط روسیه صورت گرفته است .
به همین دلیل، مشاور اردوغان در تلویزیون ترکیه اعلام کرد ما 16 بار با روسیه در گذشته جنگیده ایم و بازهم خواهیم جنگید. «مسعود حاکی کاسین» تهدید کرد انتقام ما بسیار وحشتناک خواهد بود.
با این حال، موضع رسمی دولت ترکیه آن است که عامل اصلی حمله، سوریه بوده است؛ شاید به این دلیل که ترکیه به رغم رجزخوانی، تمایلی به رویارویی مستقیم با روسیه ندارد.
از طرفی، این نرمش نشانگر آن است که آنکارا موفق به جلب حمایت ناتو و به ویژه آمریکا در پرونده میدانی سوریه نشده است. آمریکا مطابق معمول به حمایت زبانی از ترکیه بسنده کرده و اعلام کرده است در کنار هم پیمان خود در ناتو باقی مانده و از سوریه و متحدانش می خواهیم حملات خود را علیه ترکیه متوقف کنند. دبیر کل ناتو نیز حملات علیه ارتتش ترکیه را محکوم کرد و خواستار فروکش کردن تنش ها در شمال غرب سوریه شد.
ترکیه پیش از این خواستار ارائه سامانه ضدموشکی «پاتریوت» توسط آمریکا شده بود، اما آمریکا به دلیل قرارداد آنکارا با روسیه مبنی بر خرید سامانه اس 400، به ترکیه پاسخ رد داده است.
تنها ابزار اردوغان در برابر اروپا استفاده از برگه پناهندگان است که طبق برخی گزارش ها تعداد آن ها پس از عملیات ادلب به حدود یک میلیون تن افزایش یافته است. در همین راستا ترکیه پس از رویداد اخیر تهدید کرد از این پس مرزهای خود را با اروپا برای تردد پناهندگان، کنترل نخواهد کرد.
در داخل ترکیه، دولت تلاش دارد اخبار مربوط به تلفات حمله اخیر را سانسور کند، اما شبکه های اجتماعی در ترکیه به رغم فیلترینگ توسط دولت، از رسانه های رسمی پیشی گرفته و به اطلاع رسانی پرداخته اند. حتی اخبار و تصاویری از ورود اجساد و زخمی های ارتش ترکیه به بیمارستان اسکندرون در این شبکه ها منتشر شده است.
احزاب معارض ترکیه نیز در شرایطی که دولت سعی دارد صدای یکپارچه ای در داخل شنیده شود، بار دیگر مخالفت خود را با سیاست های ماجراجویانه حزب حاکم اعلام کرده اند. «کمال قلیچ‌‌دار اوغلو» رهبر حزب «جمهوری خواه خلق» با لحتی کنایه آمیز گفته است: اردوغان خواستار عقب نشینی ارتش سوریه از ادلب است، گویی ادلب جزئی از خاک ترکیه است؛ اگر اردوغان قصد دارد حلب و دمشق و سپس کل سوریه را اشغال کند، صراحتا این امر را به مردم ترکیه و کل جهان اعلام کند!
از طرفی، برخی محالفین سیاسی ترکیه بر این باورند که اردوغان با ماجراجویی در سوریه قصد دارد افکار عمومی داخل را از مشکلات داخلی منحرف سازد.
اردوغان که به شدت نگران شکست تروریست ها و سقوط ادلب است، خواهان عقب نشینی نیروهای سوریه از مواضعی است که ترکیه در آن ها پست های دیدبانی نظامی ایجاد کرده است. ترکیه همچنین هشدار داد اگر نیروهای دولتی سوریه پیشروی در این نواحی را متوقف نکنند به آن ها حمله خواهد کرد.
اما دولت سوریه و روسیه، درخواست های اردوغان برای عقب نشینی تا خط آتش بس را که در سال ۲۰۱۸ مورد توافق قرار گرفت رد کرده اند؛ به این علت که ترکیه با حمایت از تروریست ها، توافق آتش بس سوچی در سال ۲۰۱۸ را نقض کرده است.
به این ترتیب، نشست ها و توافقات آستانه و سوچی از حیز انتفاع ساقط شده و تحولات میدانی سوریه، حرف اول و آخر را می زند.
آن چه کار ترکیه را سخت کرده است، تغییر موضع روسیه است. اگر مسکو زمانی مایل به حفظ توافقات با ترکیه و جذب آنکارا در پرونده سوریه بود؛ اما اکنون نه تنها به انتقاد صریح علیه ترکیه پرداخته، بلکه در عرصه میدانی علیه ارتش این کشور وارد عمل شده است.
روسیه به همراه دمشق قصد دارد پس از چندین سال، پرونده تروریست ها را در ادلب ببندد، لذا ادامه حمایت آنکارا از این گروه ها را برنمی تابد.
به هر حال تحولات سیاسی و میدانی سوریه به نقطه عطف تازه ای رسیده و برخی ناظران نه تنها دل مشغول جنگ بین ترکیه و سوریه هستند، بلکه نگران تنش جدی بین آنکارا و مسکو هستند.
هر چند بعید است تنش نظامی میان ترکیه با سوریه و متحدش روسیه به مرحله حادی برسد؛ اما سیر تحولات میدانی اخیر نشان می دهد، بازیگران صحنه از مرحله مماشات و احتیاط خارج شده و قصد دارند به هر نحوی معرکه کنونی را به نفع خود فیصله دهند.
این در حالی است که معادلات فعلی در سوریه به طور چشمگیری به نفع سوریه و متحدانش رقم خورده و مقامات بلندپرواز آنکارا اگر اهل تدبیر و دوراندیشی باشند، باید هر چه زودتر و پیش از آن که کار به مراحل خطرناک بینجامد، خود را از باتلاق همسایه جنوبی خارج سازند.
به هر حال، حمله اخیر سوریه و روسیه به کاروان نظامی ارتش ترکیه، زنگ خطر را برای اردوغان به صدا درآورده است./
