آرزوهای اردوغان در ادلب محقق نمی شود

پایگاه بصیرت / گفتگو با جعفر قنادباشی

بصیرت: ترکیه اخیرا در ادلب بطور رسمی و آشکار وارد عملیات نظامی شد. چه چیزی باعث شد آنکارا پس از سالها و در این مقطع تصمیم بگیرد بطور مستقیم و علنی وارد درگیری های نظامی در سوریه شود؟
تصمیم ترکیه برای عملیات نظامی در ادلب، آنهم در این مقطع زمانی، علل مختلفی دارد که می توان آنها را در دو دسته علل اصلی و علل فرعی مورد بررسی قرارداد: چنان که پیشرفت های بسیار چشمگیر هفته های اخیر ارتش سوریه در استان مرزی ادلب و آزادسازی بخش های وسیعی از این استان را می توان از جمله علل اصلی این عملیات نظامی ترکیه درخاک سوریه دانست؛ عملیاتی که جنبه واکنشی و انفعالی داشت و با هدف جلوگیری از ادامه عملیات آزادسازی ارتش سوریه، طراحی و به اجرا گذاشته شد. و اما علل دیگر این مداخله نظامی ترکیه در خاک سوریه را می توان در موضوعاتی همانند: «ادامه سیاست عثمانی گرایی دولت اردوغان»، «کوشش برای برخورداری از کمک ها و حمایت های غربی و ارتجاع عربی در قبال حمایت نظامی از گروهک های تروریستی تکفیری» و «کوشش جهت بهره برداری از این گروهک ها، در جلوگیری از تحرکات گروه های کُرد مخالف ترکیه در شمال سوریه» جستجو کرد. 
در واقع مجموعه این علل همواره مقامات آنکارا را وا می داشت تا به مداخله نظامی در مناطق شمالی سوریه بیاندیشند، ولذا زمانی که استان مرزی ادلب در آستانه آزادسازی کامل قرار گرفت و گروهک های تروریستی مقیم ادلب در معرض خطر جدّی قرار گرفتند، دولت اردوغان تصمیم خود برای جلوگیری از قلع و قمع کامل تروریست ها را عملی ساخت:
 پیش از آن، مقامات ترکیه مخالفت خود را  با آغاز عملیات ارتش سوریه و هم پیمانان این کشور برای آزادسازی استان ادلب اعلام نموده و با این بهانه که آزادی سازی استان مرزی ادلب، باعث سیل جدیدی از مهاجرت آوارگان سوری به داخل ترکیه خواهد شد، برضرورت توقف عملیات آزادسازی ادلب تاکید کرده بودند. حال آنکه در ورای این بهانه سازی و بهانه تراشی، سیاست های دیگری قرار داشت که آزادسازی استان مرزی ادلب و قلع و قمع بقایای گروهک های تروریستی گردآمده در این استان را به زیان ترکیه می دانست؛ سیاستی که در ظاهر کوششی برای جلوگیری از سیل مهاجرت ها به داخل ترکیه، ولیکن در باطن کوشش برای صیانت از بقایای گروهک های تروریستی و در واقع همسویی اعلام نشده با سیاست های آمریکایی و اسرائیلی در منطقه محسوب می شد؛ چرا که توقف عملیات آزادی سازی ادلب و باقی ماندن تروریست ها در این استان، به معنی حفظ اهرمی است که آمریکا، اسرائیل و ارتجاع منطقه هرلحظه که اراده کند، خواهد توانست از آن برای دامن زدن به نا آرامی های مجدد در داخل سوریه و در نتیجه تضعیف دولت این کشور بهره برداری کند.
در واقع عملیات نظامی ترکیه در استان ادلب سوریه، عملیاتی انفعالی بود که در واکنش به آزادسازی کامل این استان و همزمان با پیشرفت های چشمگیر ارتش سوریه در سرکوب تروریست های تکفیری آغاز شد؛ عملیات مداخله جویانه ای که به موازات مخالفت های سیاسی و تبلیغاتی پردامنه غربی و صهیونیستی با ادامه آزادسازی استان ادلب صورت گرفت ولیکن در همان حال دولت ترکیه را در معرض انتقادات و اعتراضات مردمی در داخل و خارج این کشور قرار داد.

بصیرت: مرکز مستشاری ایران در سوریه چندی پیش به ترکیه هشدار داد. ارزیابی شما از این بیانیه 10 بندی چیست؟
همانطور که می دانید این برای نخستین بار بود که مرکز مستشاری ایران در سوریه، طی بیانیه ای به ترکیه هشدار داد و  مقامات این کشور را به برخورد عقلانی با موضوع ادلب و بر اساس مصلحت مردم این کشور دعوت کرد. این بیانیه با اشاره به این موضوع که ارتش ترکیه با وجود اطلاع از مواضع دفاعی ما، از طریق هوا و زمین، مراکز و پایگاه های ما را هدف قرار داده است، از پشت صحنه به شهادت رسیدن تنی چند از مدافعان حرم و همچنین شهادت تعدادی از نیروهای حزب ا.. لبنان خبر داد.
در واقع انتشار این بیانیه، زمینه آگاهی عمومی را در خصوص جهت گیری های ارتش ترکیه در استان ادلب فراهم کرد و از پنهان کاری های سوال برانگیز دولت اردوغان پرده برداشت. به عبارت دیگر این بیانیه اثبات کرد که دولت اردوغان، روند مذاکرات آستانه و توافقات سه جانبه بین ایران، ترکیه و روسیه را نادیده گرفته و حمایت نظامی از گروهک های تروریستی باقی مانده در استان ادلب سوریه را در دستور کار خود قرار داده است. امری که سبب شد تا احزاب مخالف اردوغان در داخل ترکیه نیز با اطلاع از همسویی ارتش ترکیه با تروریست ها به اعتراضات دامنه داری دست بزنند و افکار عمومی به این گونه اقدامات نظامیان در عدول از قوانین بین المللی شدیدا انتقاد کنند. به خصوص که بیانیه مرکز مستشاری ایران به طور مستقیم نیز از مردم ترکیه خواسته بود تا به فرماندهان و رهبران ترکیه برای حفظ آرامش و جلوگیری از ریخته شدن خون نظامیان ترکیه در خاک سوریه فشار بیاورند.

بصیرت: تروریست ها در ادلب تا کنون ده ها بار آتش بس را نقض کرده اند و از همین رو بسیاری از تحلیلگران آتش بس جدید را چندان پایدار نمی دانند. در صورت آغاز دوباره درگیری ها، فکر می کنید ترکیه تا کجا حاضر است از تروریست ها در ادلب حمایت نظامی کند؟ آیا حاضر است تا مرز درگیری با روسیه پیش برود؟
ترکیه در ماجرای حمایت نظامی از تروریست های باقیمانده در استان ادلب سوریه بسیار آسیب پذیر است و توانایی تحقق خواسته های خود و اجرای طرح های نظامی در ادلب و دیگر مناطق شمالی سوریه را ندارد. البته تصور قبلی مقامات آنکارا این بود که آنها خواهند توانست با بکارگیری همزمان اهرم های نظامی، سیاسی و تبلیغاتی و بدون دادن هیچ هزینه ای، پایه های حضور نظامی درازمدت خود را در استان ادلب و نوار مرزی مشترک با سوریه ایجاد و از آن حفاظت کنند. ولیکن این محاسبه مقامات آنکارا در عرصه عمل، درست از آب در نیامد؛ چنان که در واکنش به عملیات نظامی و مداخله جویانه در استان ادلب در هرسه زمینه نظامی، سیاسی و تبلیغاتی ضربات سنگین و پیش بینی نشده ای را دریافت کردند. چنانکه از لحاظ نظامی علاوه بر تلفات جانی و از دست دادن ده ها تن از سربازان خود، بسیار از تجهیزات نظامی شان منهدم و پایگاه های غیر قانونی شان تخریب شد، از لحاظ سیاسی، به خاطر عدول از توافقات سه جانبه بین ایران، ترکیه و روسیه، مجرم شناخته شدند و از لحاظ تبلیغاتی، جنجال آفرینی های مقامات ترکیه در خصوص آوارگان و اقدام آنها در به راه انداختن موج آوارگان، اقدامی فریبکارانه محسوب شد، چنانکه نماینده یونان در پارلمان اروپا با آتش زدن پرچم ترکیه، اعلام کرد که: این پرچم به خون آوارگان آغشته است.
البته وقایع بعدی به ویژه سفر اردوغان به مسکو و مذاکرات سه ساعته اش با پوتین نیز بیانگر آن بود که ترکیه تاب تحمل واکنش های موجود در برابر مداخلات نظامی در سوریه را ندارد و در صورت ادامه دست اندازی ها به خاک سوریه بسیار آسیب پذیر و ناتوان است. 

بصیرت: پس از پیشروی های گسترده اخیر ارتش سوریه در حلب و ادلب، سازمان ملل، آمریکا و اروپا جنجال بسیاری علیه دمشق به راه انداخته اند. به نظر شما دلیل این جنجال ها چیست و می تواند بر رویکرد دمشق موثر باشد؟
این جنجال ها را باید ناشی از نگرانی های شدید دولتمردان غربی از توانمندتر شدن کشورهای محور مقاومت در عرصه نظامی دانست، زیرا که قلع و قمع کامل بقایای تروریست های گردآمده در استان ادلب سوریه و آزادسازی کامل این استان از یک طرف، به معنی از میان رفتن یکی از اصلی ترین عوامل تضعیف کشورهای محور مقاومت و از سوی دیگر به معنی تغییر بازهم بیشتر معادلات نظامی منطقه به زیان قدرت های مداخله گر غربی و رژیم صهیونیستی است، زیرا که پاکسازی کامل استان ادلب و قلع و قمع کامل تروریست ها، امکان تقویت تروریست های تکفیری و تحرکات مسلحانه و خشونت بار مجدد آنها را از میان خواهد برد و از طرف دیگر، به معنی خنثی شدن مجموعه تلاش ها و بی ثمری سرمایه گذاری های هنگفتی است که برای ایجاد داعش و دیگر گروهک های تروریستی تکفیری از جانب دولت های غربی، صورت گرفته و سیاست تداوم حضور استعماری آن ها در منطقه غرب آسیا نیز، مبتنی بر فعالیت های تروریستی و بسیار خشونت بار این گونه گروهک ها شکل گرفته است. به عبارت دیگر قلمع و قمع کامل بقایای تروریست ها در ادلب برای دولت های غربی و رژیم صهیونیستی، به معنی از دست دادن اهرم گرانبهایی است که این رژیم ها  به عنوان عوامل موثری جهت نا امنی و بی ثباتی در منطقه به آن می اندیشیدند؛ بنابراین باید به دولت های غربی و به تبع آنها سازمان ملل، حق داد تا از آزادسازی کامل ادلب به شدت نگران باشند و در این خصوص جار و جنجال زیادی به راه اندازند.

  
بصیرت: اخیرا شاهد افزایش تحرکات آمریکایی ها در شمال و شرق سوریه بوده ایم. این در حالی است که ترامپ گفته بود می خواهد از سوریه خارج شود. علت این تحرکات را چه می دانید؟
آمریکایی ها مدت هاست که از روند تحولات داخلی سوریه به شدت نگرانند و تصورشان براین است ادامه حضور نظامی آنها در سوریه، جز هزینه های بسیار سنگین، نتایج دیگری را برای آنها در پی ندارد؛ چنانکه این حضور نظامی در 8 سال گذشته نیز نتوانسته است هیچ یک از اهداف آنها را در سوریه محقق سازد، در واقع با این محاسبه است که ترامپ بارها برضرورت خروج نیروهای آمریکایی از سوریه سخن گفته و وعده داده است که نظامیان این کشور را از سوریه خارج خواهد کرد. اما روشن است که خروج نظامیان آمریکایی از سوریه، بیش از هرکس، رژیم صهیونیستی را نگران خواهد ساخت و سرکردگان رژیم صهیونیستی بشدت نگران آن هستند که در نبود حضور نیروهای آمریکایی و بعد از قلع و قمع کامل گروهک های تروریستی، نوبت آنها نیز به علت اشغال منطقه استراتژیک جولان فرا برسد. بنابراین آنچه که اینک در چارچوب تحرکات تازه آمریکا در سوریه شاهدیم حاصل لابی های محافل صهیونیستی و تقاضاهای مکرر  سرکردگان رژیم صهیونیستی است که از آمریکا می خواهند تا آنها را در برابر توانمندی های روز افزون نظامی کشورهای محور مقاومت تنها نگذارد، به خصوص که «حفظ امنیت اسرائیل» در اولویت سیاست های منطقه ای آمریکا قرار دارد.

     
بصیرت: و سوال آخر اینکه فکر می کنید در صورت شکستن آتش بس، آمریکا یا ناتو حاضرند به نفع ترکیه وارد درگیری های سوریه شوند؟
آمریکا و ناتو در حال حاضر در موقعیتی نیستند که بتواند مداخلات تازه ای را در منطقه غرب آسیا صورت دهند، بخصوص که علاوه بر افزایش توانمندی های نظامی کشورهای محور مقاومت، افکار عمومی منطقه، به طور شگفت آور و بی سابقه ای علیه آنها بسیج شده و امکان تحرکات نظامی را از آنها سلب کرده است. این درحالی است که هم آمریکا، به صورت علنی و هم ناتو به صورت غیرعلنی در 9 سال گذشته، بارها شانس خود را برای تغییر شرایط در سوریه آزموده اند و در هر مرحله، شکست های فضاحت باری را تجربه کرده اند.

 
گفتگو از وحید قاسمی