نخستین کنفرانس بینالمللی خلع سلاح و عدم اشاعه با شعار «انرژی صلحآمیز هستهای برای همه، سلاح هستهای برای هیچکس» در اواخر فروردین ۱۳۸۹ با حضور بیش از ۱۴ وزیر خارجه، ۱۰ معاون وزیر و ۸ نماینده از سازمانهای منطقهای و بینالمللی با پیام امام خامنهای در تهران تشکیل شد. متن پیام رهبر انقلاب اسلامی که تاریخ صدور آن ۲۷ فروردین ۱۳۹۸ است، توسط دکتر علیاکبر ولایتی در افتتاحیه این کنفرانس قرائت گردید.
جایگاه برجسته فناوری هستهای
در ابتدای این پیام در مورد اهمیت فناوری هستهای آمده است:
«اتمشناسی و علوم هستهای یکی از بزرگترین دستاوردهای بشری است که میتواند و باید در خدمت رفاه ملتهای جهان و رشد و توسعهی همهی جوامع انسانی باشد. گسترهی کاربرد علوم هستهای طیف وسیعی از نیازهای پزشکی، انرژی و صنعتی را پوشش میدهد که هر یک از اهمیت شایستهای برخوردار است. به این دلیل میتوان گفت که فناوری هستهای جایگاه برجستهای را در حیات اقتصادی به خود اختصاص داده است و با گذر زمان و افزایش نیازهای صنعتی، پزشکی و انرژی به طور فزایندهای اهمیت آن بیشتر خواهد شد و به همین میزان، تلاش برای دستیابی به انرژی هستهای و بهرهگیری از آن نیز افزایش مییابد.»
ادعاهی دروغین تنها مجرم اتمی جهان
در ادامه پیام، بهرهگیری از فناوری هستهای حق ملّتهای خاورمیانه ذکر شده و در مورد ادعاها و توطئههای تنها مجرم اتمی جهان علیه این حق و جانبداریاش از رژیمِ جعلیِ دارای انبوهی از سلاحهای هستهای چنین افشاگری شده است:
«ملّتهای خاورمیانه که مانند دیگر ملّتهای جهان تشنهی صلح و امنیّت و پیشرفتاند حق دارند که با بهرهگیری از این فناوری، جایگاه اقتصادی و موقعیّت برتر نسلهای آتی خود را تضمین کنند. شاید یکی از اهداف غبارآلود کردن فضا در مورد برنامههای صلحآمیز هستهای جمهوری اسلامی ایران این است که مانع از توجه جدی ملتهای منطقه به این حق طبیعی و ارزشمند خود شوند.
طرفه آنکه، تنها مجرم اتمی جهان اینک به دروغ خود را مدعی مبارزه با گسترش سلاح اتمی معرفی میکند در حالی که یقیناً هیچ اقدام جدی در این مسیر صورت نداده است و هرگز صورت نخواهد داد. اگر ادعای مبارزه با گسترش سلاح هستهای آمریکا دروغ نبود، آیا رژیم صهیونیستی میتوانست ضمن خودداری از پذیرش مقررات بینالمللی در این زمینه، به ویژه ان. پی. تی، سرزمین اشغال شدهی فلسطین را به زرادخانهای مبدل سازد که انبوهی از سلاحهای هستهای در آن ذخیره شده است؟
نام اتم به همان میزان که بیانگر پیشرفت دانش بشری است، متأسفانه یادآور زشتترین واقعه تاریخ و بزرگترین نسلکشی و سوءاستفاده از دستاورد علمی انسان نیز است. هر چند که کشورهای متعددی اقدام به تولید و انباشت سلاح هستهای کردهاند که فینفسه میتواند مقدمهی ارتکاب جرم تلقی شده و صلح جهانی را شدیداً در معرض تهدید قرار داده است، اما فقط یک دولت مرتکب جرم اتمی شده است. تنها دولت ایالات متحده آمریکا است، که ملت مظلوم ژاپن در هیروشیما و ناکازاکی را در جنگی نابرابر و غیرانسانی مورد هجوم اتمی قرار داد.»
ضرورت نابودی کامل سلاحهای هستهای مورد اجماع قاطع جامعه جهانی
در ادامه بر ضرورت نابودی کامل سلاحهای هستهای تصریح و استدلال شده است:
«از زمانی که انفجار نخستین جنگافزارهای هستهای توسط دولت ایالات متحده در هیروشیما و ناکازاکی فاجعهای انسانی با ابعاد بیسابقه در تاریخ آفرید و امنیت بشری را با تهدیدی عظیم مواجه ساخت، ضرورت نابودی کامل این سلاحها مورد اجماع قاطع جامعه جهانی قرار داشته است. استفاده از سلاح هستهای نه تنها به کشتار و تخریب گسترده منجر شد، بلکه میان آحاد ملت، نظامی و غیر نظامی، کوچک و بزرگ، زن و مرد و کهنسال و خردسال تمایزی قائل نشد و آثار ضدبشری آن مرزهای سیاسی و جغرافیایی را در نوردید، و حتی به نسلهای بعدی نیز خسارتهای جبرانناپذیر وارد نمود و لذا هرگونه استفاده و حتی تهدید به استفاده از این سلاح، نقض جدی مسلمترین قواعد بشر دوستانه و مصداق بارز جنایت جنگی به شمار میآید.
به لحاظ نظامی و امنیتی نیز به دنبال دستیابی چند قدرت به این سلاح ضد بشری، تردیدی باقی نماند که پیروزی در جنگ هستهای ناممکن و درگیری در چنین جنگی غیر عقلانی و ضد انسانی است.»
دیوانگی هستهای
در ادامه پیام در مورد اصرار استکبار جهانی به سرکردگی آمریکا بر نگهداری، افزایش و گسترش توان تخریبی سلاحهای هستهای و راهبرد فاجعهبارِ این دولتهای مستکبر و جنایتکار با عنوانِ «بازدارندگی مبتنی بر نابودی تضمینشده متقابل» افشاگری شده است:
«ولی به رغم این بدیهیات اخلاقی، عقلانی، انسانی و حتی نظامی، خواست مؤکد و مکرر جامعهی جهانی برای نابودی این سلاحها توسط گروه انگشتشماری از دولتها که امنیت خیالی خود را بر ناامنی همگانی بنا کردهاند، نادیده گرفته شده است.
اصرار این دولتها بر نگهداری، افزایش و گسترش توان تخریبی این سلاحها، که هیچ کاربردی جز ارعاب و ترور دستهجمعی و ایجاد امنیت کاذب، مبتنی بر بازدارندگی ناشی از نابودی تضمینشده همگانی نداشته و ندارد، استمرار کابوس هستهای جهان را به دنبال داشته است. منابع خارج از شمار اقتصادی و انسانی در رقابت غیرعقلانی هزینه شدهاند تا هر یک از ابرقدرتها توان خیالی پیدا کنند که بیش از ده هزار بار رقیبان خود و سایر ساکنان کره خاکی، منجمله خودشان را نابود کنند. بیدلیل نیست که این راهبرد، «بازدارندگی مبتنی بر نابودی تضمینشده متقابل» یا دیوانگی نام گرفته است.
برخی از دولتهای هستهای در سالهای اخیر از نظریهی بازدارندگی در مقابل سایر قدرتهای هستهای بر مبنای «نابودی تضمینشده متقابل» هم فراتر رفتهاند تا جایی که در راهبرد هستهای این دولتها، بر حفظ انتخاب هستهای در برابر تهدیدات متعارف از سوی ناقضین معاهده عدم اشاعه تأکید شده است، در حالی که بزرگترین ناقضین معاهده عدم اشاعه، قدرتهایی هستند که علاوه بر نقض تعهد خود در ماده ۶ معاهده برای خلع سلاح هستهای، حتی در اشاعه عمودی و افقی این سلاحها گوی سبقت را از دیگران ربوده و منجمله با کمک به تسلیح رژیم صهیونیستی به سلاحهای هستهای و حمایت از سیاستهای آن رژیم، در اشاعهی واقعی این سلاحها نقش مستقیم و مغایر تعهدات خود بر مبنای ماده ۱ معاهده ایفا کرده و منطقهی خاورمیانه و جهان را با تهدیدی جدی روبرو کردهاند و در رأس این دولتها، رژیم زورگو و متجاوز ایالات متحده آمریکا است.
جا دارد که کنفرانس بینالمللی خلع سلاح، ضمن بررسی خطرهای تولید و انباشت سلاح هستهای در جهان، به طور واقعبینانه راهکارهایی را برای مقابله با این تهدید علیه بشریت ارائه کند تا بتوان گامی جدی در مسیر پاسداری از صلح و ثبات به پیش نهاد.»
موضع جمهوری اسلامی ایران
موضع جمهوری اسلامی ایران در قبال سلاح هستهای و دیگر انواع سلاحهای کشتار جمعی در ادامه چنین استدلال و اعلام گردیده است:
«به اعتقاد ما افزون بر سلاح هستهای، دیگر انواع سلاحهای کشتار جمعی، نظیر سلاح شیمیایی و سلاح میکروبی نیز تهدیدی جدی علیه بشریت تلقی میشوند. ملت ایران که خود قربانی کاربرد سلاح شیمیایی است، بیش از دیگر ملتها خطر تولید و انباشت این گونه سلاحها را حس میکند و آماده است همهی امکانات خود را در مسیر مقابله با آن قرار دهد.»
فتوای تاریخیِ رهبر انقلاب
در پایان پیام فتوای تاریخیِ رهبر انقلاب ذکر گردیده است:
«ما کاربرد این سلاحها را حرام، و تلاش برای مصونیت بخشیدن ابناء بشر از این بلای بزرگ را وظیفهی همگان میدانیم.»
ثبت پیام رهبر انقلاب بهعنوان سند در سازمان ملل
بسیاری از هیأتهای سیاسی شرکت کننده در کنفرانس، متن پیام مهم مقام معظم رهبری را که در ابتدای این اجلاس قرائت شد، بسیار مهم و حائز اهمیت خواندند. آنها در گفتوگوها و سخنرانیهای خود بارها تأکید کردند که پیام رهبر معظم ایران بار دیگر موضع اصولی جمهوری اسلامی را در حرام دانستن تولید، تکثیر و انباشت تسلیحات هستهای در جهان نشان داد. (پایگاه اطلاعرسانی مرکز اسناد انقلاب اسلامی، ۳۱ فروردین ۱۳۸۹)
علاوه بر این، پایگاه اطلاعرسانی دفتر حفظ و نشر آثار رهبر انقلاب در ۲۸/۰۱/۱۳۸۹ خبر داد:
«پس از ارائهی پیام بسیار مهم رهبر معظم انقلاب به کنفرانس بینالمللی خلع سلاح تهران که برای اولینبار در جمهوری اسلامی ایران برگزار گردید، وزارت امور خارجه جمهوری اسلامی ایران با توجه به اهمیت مفاد این پیام و به منظور روشنگری افکار عمومی کشورهای جهان، متن این پیام را برای نمایندگی جمهوری اسلامی ایران در سازمان ملل متحد ارسال کرد تا بهعنوان سند شورای امنیت و سند مجمع عمومی سازمان ملل به ثبت برسد.
متن این پیام پس از آنکه به شکل سند رسمی سازمان ملل درآمد، به شش زبان رسمی این سازمان (عربی، انگلیسی، روسی، فرانسوی، اسپانیولی و چینی) ترجمه و در دسترس ۱۹۲ کشور عضو سازمان ملل قرار خواهد گرفت. ثبت این سند در سازمان ملل از آنجا اهمیت ویژهای دارد که موضع جمهوری اسلامی ایران در مخالفت با سلاحهای کشتارجمعی بهویژه سلاحهای هستهای را از سوی بالاترین مقام جمهوری اسلامی ایران بهطور رسمی در معرض دید و اطلاع تمامی اعضای سازمان ملل متحد قرار میدهد.
از آنجا که این سند بر روی تارنمای سازمان ملل قرار میگیرد، مردم صلحدوست جهان، اندیشمندان و متخصصینی که با حوزهی خلع سلاح هستهای مرتبط هستند نیز میتوانند با مراجعه به آن با موضع رسمی جمهوری اسلامی ایران در این زمینه کاملاً آشنا شوند.
در حالی که رسانههای غربی و حامی رژیم صهیونیستی با تبلیغات دروغین خود جمهوری اسلامی ایران را متهم به پیگیری سلاح هستهای میکنند، ثبت این سند در این سطح گسترده، سبب تنویر افکار عمومی جهانیان خواهد شد. علاوه بر این، ثبت این سند در سازمان ملل مورد استفادهی مقامات و هیأتهای سیاسی کشورمان در مذاکرات خارجی و مجامع بینالمللی مربوطه نیز قرار خواهد گرفت.»
روزنامه کیهان در ۴ اردیبهشت ۸۹ مینویسد:
«به گزارش خبرگزاریها، «محمد خزاعی» نماینده دائم کشورمان در سازمان ملل در نامهای به رئیس دورهای شورای امنیت سازمان ملل و دبیرکل و رئیس مجمع عمومی سازمان ملل، با ارائه گزارشی از برگزاری و اهداف کنفرانس خلع سلاح تهران، متن کامل پیام مقام معظم رهبری جمهوری اسلامی ایران را در اختیار آنان و کلیه اعضای شورای امنیت و نمایندگیهای دائم سازمان ملل قرار داد و ثبت آن به عنوان سند رسمی سازمان ملل را خواستار شد. متن کامل این پیام در نهایت به عنوان سند رسمی آن سازمان به ثبت رسید.»
استقبال جهانی از فتوای رهبر انقلاب
علاوه بر این، در پیام رهبر انقلاب به این کنفرانس آمده است: «ما کاربرد این سلاحها را حرام، و تلاش برای مصونیت بخشیدن ابناء بشر از این بلای بزرگ را وظیفهی همگان میدانیم.»
این فتوای رهبر انقلاب با استقبال جهانی مواجه گردید و بازتاب بسیار گستردهای داشت. معظمله نخستینبار در این پیام به صورت رسمی این فتوا را اعلام نمودند، اما پس از آن نیز بارها این فتوا را در رهنمودهایشان تبیین فرمودند. با توجه به بازتاب عظیم این فتوا، اکنون این فتوا مقبولیت جهانی پیدا کرده و گفتمانسازی وسیعی در مورد آن در داخل و خارج ایران ایجاد شده است.
حسن عابدینی، مدیرکل اخبار خارجی واحد مرکزی خبر در مورد اهمیت و بازتاب این فتوا در زمان برگزاری کنفرانس بینالمللی خلع سلاح هستهای و عدم اشاعه در یادداشتی مینویسد:
«از دید اندیشمندان بینالمللی و رسانههای خارجی، رهبری بهعنوان بالاترین مقام مسئول در کشور که همیشه حرف آخر را در سیاست خارجی میزنند، پیامی صریح و روشن را به اجلاس خلع سلاح تهران صادر نمودند. این پیام، نخست این بازتاب مثبت را داشت که کنفرانس را از حالت تشریفاتی و بیثمر خارج کرد و آن را به یک اجلاس تأثیرگذار در آیندهی جریان خلع سلاح هستهای تبدیل کرد. نکتهی مهم دیگر این است که اگرچه پیش از این هم رهبر معظم انقلاب اسلامی و برخی دیگر مسئولان، موضوع حرمت استفاده از سلاحهای هستهای را مطرح کرده بودند، اما، چون این موضوع در قالب یک پیام رسمی و در یک کنفرانس بینالمللی مطرح شد که بیش از ۶۰ کشور در آن مشارکت داشتند و شبکههای مختلف خبری آن را بهصورت زنده پوشش میدادند، از تأثیرگذاری بیشتری برخوردار گشت. این بار تعداد زیادی از اندیشمندان و تحلیلگران حوزهی خلع سلاح، اصلیترین پارامتری را که در صحبتهاشان مطرح میکردند، این بود که رهبر ایران بهعنوان بالاترین مقام کشور، استفاده از سلاح هستهای را حرام شرعی اعلام کردهاند.
فارغ از اینکه اساساً جمهوری اسلامی ایران در دکترین دفاعی خودش جایی را برای سلاحهای کشتار جمعی قائل نیست و آن را مغایر با ارزشهای دینی، قوانین بینالمللی، حقوق بشر و اصول انسانی میداند، اما خود موضوع فتوا باعث شده تا بسیاری از کارشناسان حتی در همین کنفرانس بر این موضوع تأکید ویژه داشته باشند. مسألهی «فتوا» در مصاحبهها و مقالات مختلفی که ارائه شد و همچنین در گفتگوهایی که در شبکههای مختلف بینالمللی پخش شد، بهشدت مورد توجه قرار گرفت. به گونهای که حتی برخی رسانههای وابسته به نظام سلطه بهخاطر اینکه این موضع را تحریف کنند، موضوع تقیه در اسلام را مطرح کردند. البته طبعاً این حرکت آنها نتوانست از اهمیت پیام و فتوای مقام معظم رهبری بکاهد.» (پایگاه اطلاعرسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی خامنهای، ۰۴/۰۲/۱۳۸۹)
دیدگاه رئیس مؤسسه امنیت جهانی در آمریکا
جاناتان گرانف رئیس مؤسسه امنیت جهانی در آمریکا در حاشیهی این کنفرانس گفت: «مهمترین قسمت پیام رهبر ایران به کنفرانس خلع سلاح هستهای این بود که استفاده از تسلیحات اتمی به دلیل اثر تخریبی فوقالعاده و اثرگذاری بر نسلهای آینده و نداشتن توانایی تشخیص میان نظامیان و غیرنظامیان، حرام است. از همین رو من از ایشان تقاضا دارم که نامهای به تمام سران مذهبی جهان بفرستند و از آنها بخواهند که به ایشان بپیوندند و اعلام کنند که استفاده از تسلیحات هستهای غیراخلاقی است و هیچکس تحت هیچ شرایطی حق استفاده از آن را ندارد.» (پایگاه اطلاعرسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت الله العظمی خامنهای، ۰۱/۰۲/۱۳۸۹)