چرا داعش دوباره در عراق فعال شد؟

پایگاه بصیرت / گروه بین الملل / محمدرضا بلوردی

در هفته های اخیر صحنه عراق شاهد شدت گرفتن قابل توجه فعالیت عناصر باقی مانده از داعش است. به گونه ای که این عناصر حملاتی را در صلاح الدین، دیالی، کرکوک و منطقه جرف الصخر، در استان بابل، انجام داد اند. در این حملات نیروهای امنیتی عراق، گشتی های امنیتی و ایست بازرسی ها هدف عناصر داعش بوده است. با این حال تمرکز اصلی آنها در درجه اول روی نیروهای حشد شعبی و حشد عشایری عراق است. در جدید ترین حمله آنها به «هنگ دجله» و «تیپ ۴۱» حشدالشعبی در  منطقه «بلد» و «مکیشفه» 12 نفر از نیروهای حشد شعبی به شهادت رسیدند.
درباره چرایی قدرت گرفتن دوباره داعش در عراق، مجموعه ای از دلایل را می توان به عنوان تشویق کننده و حمایت کننده از تحرکات این گروه تروریستی مطرح کرد که مهم ترین آنها عبارت از است:
1.عدم همکاری ایالات متحده؛ امریکایی ها که به بهانه مبارزه با تروریسم پایگاه های متعددی را در عراق در اختیار دارند، اخیرا همکاری های اطلاعاتی خود را با دستگاه های امنیتی عراقی به شدت کاهش داده اند و اطلاعاتی را که از آخرین تحرکات گروه های تروریستی در عراق دارند به آنها منتقل نمی کنند و براساس اطلاعات موجود این همکاری ها در حال حاضر تنها با نیروهای پیشمرگه کرد صورت می گیرد.
2. شیوع ویروس کرونا؛ شیوع جهانی کرونا و درگیر شدن عراق با آن باعث شد تا بخش قابل توجهی از نیروهای حشد شعبی و نظامی عراق در فعالیت های مربوط به ضد عفونی مناطق مختلف، همکاری با کادر درمانی و اجرای قانون منع رفت و آمد مشغول شوند، امری که به عناصر داعش این فرصت را داده است تا حملات خود را در مناطق متعددی از عراق شدت دهند.
3. بهره برداری از انتقادات علیه حشد شعبی؛ از اکتبر سال گذشته که اعتراضات در بغداد و شهرهای مرکزی و جنوبی عراق آغاز شد، برخی صداها علیه حشد شعبی نیز بلند شد و این سازمان به سرکوب معترضان متهم شد، امری که باعث انجام حمله به دفاتر و مقرهای گروه های زیرمجموعه حشد شعبی  شد که نمونه آن را می توان در قتل رهبرانی از حشد شعبی در استان میسان دید.
در چنین فضایی و درحالی که تلاش می شد تا حشد شعبی نقطه مقابل تظاهرکنندگان عراقی معرفی شود، برخی طرف ها و به طور خاص ایالات متحده امریکا تلاش می کنند تا با اعمال فشارهای سیاسی این نیروی مردمی عراقی را تضعیف کنند. هرچند که عملکرد برخی از احزاب سیاسی شعیه عراقی به گونه ای بوده که این بهانه و فرصت را برای امریکایی ها فراهم کرده است به نحوی که این جرات و جسارت را به خود دادند تا رهبران مقاومت عراق را هدف حمله قرار دهند. نتیجه این فشارها و در طرف مقابل فراهم کردن امکانات برای عناصر داعش، این قدرت و جرات را به آنها داده است تا حملات پراکنده خود را در روزهای اخیر با شدت بیشتری دنبال کنند.

4. تلاش برای ماندن در عراق؛ یکی از مسائل اصلی فضای سیاسی عراق موضوع اخراج نیروهای آمریکایی از این کشور است. موضوعی که پس از ترور سردار سلیمانی و ابومهدی مهندس تبدیل به یک انتظار عمومی میان مردم و گروه های مختلف سیاسی عراق شد. دولت آمریکا به صراحت با این درخواست قانونی و به حق عراقی ها مخالفت کرده و قصد ترک این کشور را ندارد. در حالی که بغداد بر خواسته خود پافشاری دارد، فعال شدن داعش و ایجاد ناامنی در عراق، افکار عمومی را به سوی این گزاره هدایت می کند که وضعیت امنیتی در عراق مناسب نیست و خروج نظامیان آمریکایی به مراتب آن را تشدید می کند. چنین القایی کاملاً در جهت اهداف سیاسی-امنیتی آمریکا در عراق است و برخی اخبار هفته های اخیر درباره تحرکات مشکوک آمریکا در این کشور، موید این فرضیه است که فعال شدن دوباره داعش در عراق با پشتیبانی اطلاعاتی و حتی لجستیکی آمریکاست.
5. تحمیل دولت الکاظمی؛ نکته پایانی اینکه به باور صاحب نظران یکی از دلایل اصلی اقدام اخیر داعش علیه حشد شعبی به منظور تحقق اهداف سیاسی مورد نظر امریکا صورت گرفته است؛ در شرایطی که مصطفی الکاظمی، گزینه معرفی شده برای پست نخست وزیری عراق، در تلاش است تا نظر موافق گروه های سیاسی برای رای اعتماد به کابینه خود جلب کند، هنوز هیچ اطمینانی درباره موفقیت او در این زمینه به وجود نیامده است و در آخرین مورد ائتلاف دولت قانون به رهبری نوری المالکی از گروه های اصلی در پارلمان عراق با صدور بیانیه ای تاکید کرده است که به علت عدم پایبندی کاظمی به توافقات قبلی در امر تشکیل دولت، به کابینه او رای نخواهد داد. از همین رو ایالات متحده امریکا که کاظمی را همپیمان مناسبی برای خود می داند و امیدوار است با به قدرت رسیدن او از نفوذ جمهوری اسلامی ایران در عراق بکاهد، با فراهم کردن تسهیلاتی برای داعش و ترتیب دادن حمله اخیر علیه حشد شعبی، سعی بر این دارد که گروه های سیاسی مخالف تحت تاثیر فضای روانی و اوضاع امنیتی پیش آمده مجبور به رای اعتماد به کابینه کاظمی شوند.