جمعیت یکی از مولفه های مهم و استراتژیک برای هر کشوری محسوب می شود و کاهش جمیعت جوان یک کشور می تواند از منظرهای مختلف برای یک کشور خطرناک باشد؛
دهه 60 بود که سیاست های جمعیتی کشور به سمت کاهش نرخ باوروری و کنترل جمعیت پیش رفت تا جایی که شعار دو بچه کافی است در بیشتر جاها خودنمایی می کرد و خانواده ها را به این سمت سوق دادند که فرزندآوری بیشتر از دو بچه اشتباه است.
اگر بخواهیم از این مسئله بگذریم که این سیاست بدون پشتوانه فکری بوده و به صورت هیجانی انجام شده بود، باید به مسئله جمیعت کنونی کشور بپردازیم که زنگ خطرش خیلی سال است که نواخته شده اما کمتر گوش شنوایی است که آن را بشنود.
نتیجه همان سیاست غلط و مغرضانه کاهش جمعیت دهه 60 منجر به این شد که در حال حاضر تعداد جوان ها کم شده و بر تعداد سالمندان کشور افزوده شود. همچنین همان سیاست های غلط باعث نفوذ این فکر خطرناک در بین زوجین شد که فرزند آوری بیشتر از یک یا دو بچه، نشاندهنده کاهش طبقه اجتماعی جامعه است و پس از عبور از سال های بسیار، جامعه به سمت تک فرزندی هدایت شد.
البته نباید مسئله اقتصاد و تفکر غرب گرایی بسیاری از خانواده ها را در کاهش نرخ باروری و در نتیجه کاهش جمعیت کشور از نظر دور نگه داشت. مسئله ای که به خصوص در دهه اخیر روی کاهش جمعیت اثر منفی گذاشته تا جایی که بر اساس نتایج اخیر شورای عالی انقلاب فرهنگی، میزان نرخ رشد جمعیت به کمتر از یک درصد رسیده است که این نتیجه حکایت از فاجعه ای بدتر از تمامی پیش بینی ها و پژوهش های حوزه جمعیت کشور است.
در سال های اخیر بسیاری از کارشناسان این حوزه تحلیل ها و پژوهش های مختلفی راجع به کاهش جمعیت و نرخ رشد داشته اند اما هیچ کدام به سرانجامی نرسیده است و در حد اعداد و ارقام حتی گاهی تکان دهنده مانده است و تا اعلام نتایج بعدی، مسئولان راجع به آن صحبتی به میان نمی آورند.
مقام معظم رهبری بارها در طی سالیان متمادی راجع به کاهش جمعیت و خطرات آن در سخنرانی های خود صحبت کرده اند و حتی سیاست های کلی «جمعیت» را در سال 93 در 14 بند ابلاغ کردند.
همچنین مجلس شورای اسلامی در دوره گذشته یعنی دوره های نهم و دهم طرح جمعیت و تعالی خانواده را برررسی کردند اما هیچ گاه به نتیجه نرسید و مسکوت باقی ماند. چه اینکه اگر این طرح زودتر از این ها به قانون تبدیل می شد و دستگاه های اجرایی نیز ملزم به اجرا کردن آن بودند، امروز دیگر این همه زنگ های خطر کاهش جمعیت و نرخ باروری بلند نمی شد.
نمایندگان مجلس دوره یازدهم از زمان شروع این مجلس روی این طرح در حال کار و بررسی مجدد هستند تا با رفع اصلاحات بندهایی از آن، هر چه سریع تر آن را در صحن مجلس بیاورند و تبدیل به قانون کنند تا شاید راهی باشد برای کمک به رشد جمعیت. چراکه یکی از شروط افزایش جمعیت، ازدواج و صدالبته ازدواج آسان و حمایت از جوان ها و خانواده ها است.
«ولی اسمائیلی» عضو هیئت رئیسه کمیسیون اجتماعی مجلس در خصوص مسئله کاهش جمعیت می گوید:«کشور ما در حال حرکت به سمت پیر شدن است و قطعا تا 15 الی 20 سال آینده با مشکل جدی جمعیت جوان که یکی از مولفه های قدرت یک کشور به حساب می آید، می شویم که علاوه بر داخل در عرصه بین المللی نیز با مشکل مواجه خواهیم شد؛ ضمن اینکه در بحث مولدها و راه اندازی چرخ های کارخانه هایمان نیز با مشکل مواجه خواهیم شد، در نهایت اینکه رشد منفی جمیعت یکی از مولفه های منفی محسوب می شود.»
وی راجع به اقدامات مجلس درخصوص بحث جمعیت می گوید:«نمایندگان مجلس در کمیسیون اجتماعی بحث های همزمانی را در این خصوص در حال پیگیری هستند و کمیته ای نیز به ریاست دکتر قاسم پور تشکیل شده که موضوعات آسیب های اجتماعی، طلاق، ازدواج و فرار از خانه را بررسی خواهند کرد.
باید به این نکته توجه داشت که ازدواج یک بحث تک گزینه ای نیست که بگوییم با تشویق کردن ما و دیگران، جوان ها ازدواج می کنند، ما بایستی به عنوان نماینده مردم در مجلس قانون های لازم را ریل گذاری کنیم و دولت نیز به اجرای آنها عمل کند، همچنین بسترهای لازم را برای ازدواج جوان ها فراهم کنیم. با وضعیتی که وجود دارد هر چقدر هم در این زمینه صحبت کنیم، فقط شعار دادن است.»
اسمائیلی به یکی از گزینه های مهم بحث عدم ازدواج جوان ها و در نتیجه کاهش جمعیت اشاره می کند و می گوید:«موضوع مالیات بر خانه های خالی یک گام بلند در این خصوص نیز به شمار می آید. در حال حاضر نرخ تورم لوازم خانگی در کشور 60 درصد است، چگونه یک جوان با این شرایط جهیزیه بخرد. لذا باید همه لوازم و ملزومات کنار یکدیگر قرار گیرند و در واقع برای نرخ جمعیت باید همه موارد را در کنار هم در نظر گرفت و بررسی کرد. باید بحث تسهیل در ازدواج را در نظر بگیریم، چراکه تشریفات زائد در این زمینه فراوان است که این امر مستلزم بحث های فرهنگی و اجتماعی است که ما در حال بررسی آنها هستیم.»
وی بحث جمیعت را فقط مختص به بررسی یک کمیسیون نمی داند و می گوید:« با توجه به اینکه بحث جمیعت، بحث گسترده ای است باید کمیسیون ها و تخصص های دیگر مجلس نیز به بررسی آن بپردازند تا به یک جمع بندی برسیم. قطعا این دوره مجلس روی این بحث که تاکید مقام معظم رهبری هم است، مصر خواهد بود تا به نتیجه برسیم.»
حجت الاسلام محمدرضا مبلغی عضو دیگر کمیسیون اجتماعی مجلس درخصوص طرح جامع جمعیت و تعالی خانواده می گوید:« این طرح در وسط های بررسی است و هر جلسه ما بندهای بعدی آن را بررسی می کنیم تا ان شالله تمام شود که برای مطرح شدن در صحن معرفی می شود. کاهش جمعیت کشور واقعا یک خطر جدی است که برای امنیت، فرهنگ و همچنین از لحاظ مختلف برای کشور ما ضرر دارد. راه کار مقابله با کاهش جمعیت این است که ازدواج جوان های ما آسان شود. در حال حاضر جوان های بسیاری از دختر و پسر داریم که سنشان به 40 سالگی رسیده اما همچنان نتوانسته اند ازدواج کنند.»
نماینده مردم کوهدشت و رومشکان در مجلس شورای اسلامی در خصوص بحث تسهیل ازدواج می گوید:« ما هر چقدر بتوانیم ازدواج جوان ها را تسهیل کنیم با قوانینی که همین حالا روی آنها در حال بررسی و کار هستیم و همچنین تدبیر و حمایت دولت و دستگاه های مربوطه در زمینه جمعیت و خانواده و ازدواج جوان ها، ان شالله می تواند تاثیرات بسیاری داشته باشد؛ هر چند ممکن است که یک حرکت فرهنگی مدتی طول بکشد تا جواب بدهد.»
مبلغی با اشاره به اثرگذاری طرح جمعیت و تعالی خانواده بر ازدواج و طبیعتا جمعیت کشور، اینچنین می گوید:«با اصلاحاتی که روی این طرح صورت می پذیرد، می تواند بسیار کمک کننده باشد. ای کاش زودتر از این و مثلا 20 سال پیش کارها انجام می شد تا نتایجش را امروز شاهد بودیم؛ متاسفانه این طرح به دلایلی عقب افتاده است و ما الان در حال بازنگری مجدد آن هستیم که به زودی در صحن مجلس رای بیاورد و دستگاه های اجرایی آن را پیاده و اجرا کنند.»
با تمام این تفاسیر لازم است تا مسئولان و نهادهای مختلف کشور در زمینه ازدواج، حفظ و تحکیم بنیان خانواده ها و فرزندآوری اقدامات مختلف فرهنگی، اقتصادی و اجتماعی مختلف انجام دهند، چراکه مسئله جمعیت، مسئله ای یک بخشی و تک نگری نیست و باید همه دستگاه های مختلف از جمله نهاد آموزش و پرورش و آموزش عالی نیز در این زمینه پای کار آمده تا با فرهنگ سازی مناسب، بتوان کشور را از کاهش جمعیت و خطرات ناشی از آن حفظ کرد.
باید بحث تسهیل در ازدواج را در نظر بگیریم، چراکه تشریفات زائد در این زمینه فراوان است که این امر مستلزم بحث های فرهنگی و اجتماعی است که ما در حال بررسی آنها هستیم.» 
