▼حرف روز
مخاطرات مناقشه قرهباغ
با توجه به اوجگیری درگیریهای نظامی میان آذربایجان و ارمنستان، توجه به نکات زیر اهمیت و ضرورت دارد:
1ـ مناقشه بر سر قرهباغ بیش از 29سال است که میان دو جمهوری آذربایجان و ارمنستان در جریان است و از سال 1994 که میان این دو کشور آتشبس برقرار شد، در تمام این مدت سیاست مبنایی جمهوری اسلامی ایران حمایت از مذاکرات مستقیم جمهوری آذربایجان و ارمنستان و اعلام آمادگی برای میانجیگری بوده است. در رویدادهای اخیر نیز مسیر دیپلماسی ایران بر همین اساس فعالیت کرده است. به دلایل مشخص ایران به معنای واقعی کلمه از حل مسالمتآمیز مناقشه قرهباغ و رعایت تمامیت ارضی کشورها در منطقه نفع میبرد، از اینرو بر خلاف بسیاری از بازیگران داخلی و فرامنطقهای، در پی آن است تا مناقشه در فرآیند مذاکره و حل و فصل قرار گیرد؛ چرا که وجود یک کانون ناامنی در نزدیکی مرزهای شمالی ایران، شرایط مساعدی را برای دخالتهای رقبا و دشمنان ایران اسلامی فراهم میکند. 2ـ گروه مینسک (آمریکا، روسیه، فرانسه) سه دهه است که نتوانستهاند یا نخواستهاند این مشکل را حل کنند و ناکارآمدی خود را نشان دادهاند و ضرورتی بر تداوم محوریت این گروه در مدیریت بحران نیست. برخلاف برخی کشورها از جمله سران گروه مینسک که از مناقشه قرهباغ استفاده ابزاری میکنند، سیاست اصولی ایران حل این مناقشه بر اساس قواعد حقوق بینالملل و احترام به تمامیت ارضی کشورهاست؛ جمهوری اسلامی برخلاف دیگر بازیگران، به دنبال اداره ابزاری و مدیریت بحران قرهباغ نیست. 3ـ رژیم صهیونیستی با ایجاد یک رقابت کاذب و هدفمند میان آذربایجان و ارمنستان برای افزایش نفوذ در هر دو طرف منازعه برای این رژیم جعلی و فروش تسلیحات، بالاترین نقش را در ایجاد درگیری و دامن زدن به آن با هدف بیثباتسازی در مرزهای ایران دارد. 4ـ طی روزهای گذشته برخی گروههای قومگرا، اخبار جعلی و هدفمند که گفته میشود ترانزیت کامیونهای حامل تسلیحات نظامی روسیه از مسیر ایران به ارمنستان است، به صورت گسترده در فضای مجازی منتشر کردهاند که هدف آن القای حمایت ایران از ارمنستان با هدف تحریک هموطنان آذری زبان است که چنین خبرهای جعلی کاملاً کذب و بیاساس است.
نکته راهبردی: هیچ راهحلی غیر از مذاکره و توافق میان آذربایجان و ارمنستان برای خاتمه دادن به این بحران 29 ساله وجود ندارد و به طور قطع تداوم جنگ نه تنها مشکلی را حل نخواهد کرد بلکه به وخامت وضعیت کمک میکند. پیشنهاد میشود در یک ترکیب ۳+۳ (ایران، روسیه، ترکیه به عنوان سه همسایه قفقاز با سه کشور قفقازی آذربایجان، ارمنستان و گرجستان) مسیر آتشبس فوری، شروع مذاکرات و سازوکارهای رسیدن به توافق طراحی شود. (نویسنده: عزیز غضنفری)
▼گزارش روز
ترکیه در قفقاز چه میخواهد؟
شرایط حاکم بر منطقه قفقاز به گونهای است که کشورهای دارای بحران مانند ترکمنستان و آذربایجان به دلیل ناتوانی در مدیریت بحران و حل و فصل منازعه، با تکیه بر بازیگران و قدرتهای منطقهای و فرامنطقهای مناسبات و اهداف خود را دنبال میکنند.
گزاره خبری: خلوصی آکار، وزیر دفاع ترکیه طی سخنانی در نشست مرکز فهم بریتشـ ترک با تأکید بر لزوم پایان اشغالگری ارمنستان در قرهباغ گفت که آنکارا به حمایت از جمهوری آذربایجان ادامه خواهد داد.
گزاره تحلیلی: چرایی علاقه ترکیه برای حضور فعال در منطقه قفقاز و همکاری و نزدیکی با آذربایجان را میتوان اینگونه برشمرد:
۱ـ توسعه عمق راهبردی با رویکرد نوعثمانیگرایی بخش اساسی سیاست خارجی اردوغان و حزب حاکم بر ترکیه را تشکیل داده و حضور و بازیگری فعال در منطقه به ویژه در مناقشات در این چارچوب است. ۲ـ انگیزه ترکیه برای ورود به منطقه قفقاز جنوبی با یک نگاه ملیگرایانه و ایدئولوژیک نیز همراه است. زبان ترکی، دین و مذهب مشترک باعث شده که اردوغان نگاه ویژه و آمیخته با حمایت را در مسئله قرهباغ از کشور آذربایجان داشته باشد. ۳ـ نگاه اقتصادی ترکیه به منطقه قفقاز مبتنی بر تأمین انرژی خود از طریق توسعه و گسترش خط لوله نفتی باکوـ تفلیسـ جیهان و همکاری با آذربایجان در این خصوص است. ۴ـ ترکیه نگاه استراتژیک به منطقه قفقاز برای ایجاد موازنه راهبردی در رقابت با بازیگران منطقهای مانند روسیه و ایران دارد؛ از این رو یکی از دلایل حمایت ترکیه از آذربایجان در این راستاست.
جمعبندی: مناقشه قرهباغ دارای منشأ درونی، منطقهای و بینالمللی است. به نظر میرسد بازیگران منطقهای و بینالمللی درگیر در این منازعه به جز جمهوری اسلامی که بر حل و فصل آن به شیوه مسالمتآمیز آن هم از طریق میانجیگری تأکید دارد، دیگر طرفها اراده و تمایلی برای حل و فصل آن ندارند. توجه به نقش غیرسازنده این بازیگران به ویژه ترکیه که صرفاً نگاه یکطرفه و غیر مسالمتآمیز به موضوع دارد، در کنار تمایل نداشتن سایر بازیگران مانند گروه مینسک (آمریکا، روسیه و فرانسه) برای حل و فصل مناقشه به دلیل اختلاف منافع با یکدیگر، به نظر نمیرسد که در کوتاه مدت نشانهای برای حل و فصل آن از طریق میانجیگری دیده شود. (نویسنده: احمد بنافی)
▼ خبر ویژه
اگر فساد اقتصادی مال حزباللهیها بود!
سردار محمدرضا نقدی در برنامه «بدون توقف» (9 مهر ماه) در پاسخ به اینکه «در بخشهایی از سپاه و بسیج استانها با مطالبهگران و مبارزان با فساد اقتصادی همراهی و برخورد درستی نمیشود» گفت: «من خودم برای مبارزه با فساد دادگاه رفتم. شما اگر بخواهید با فساد مبارزه کنید، باید آماده دادگاه رفتن هم باشید، از هزار جا به پایتان میپیچند، مثل مبارزه با اژدهای چند سر است، شما وقتی وارد مبارزه میشوی باید پوستت کلفت باشد، نمیشود بگوییم طرفداری از حقوق کارگران میکنیم کسی هم به ما کاری نداشته باشد. بسیج آزادی عمل دارد و تشکیلات نظامی به این شکل که همه چیز از بالا دستور داده شود، نیست. سپاه همیشه حامی مبارزه با فساد بوده و پیگیری ۹۰ درصد این پروندههای درشتی که به دادگاه رفته و محکوم شده دست سپاه است، حالا برخی میگویند چرا از روز اول سراغ اینها نرفتید؟ گاهی خود ما را هم متهم میکنند و میگویند همین حزباللهیها و طرفداران انقلاب ریختوپاش میکنند، فساد اقتصادی مال اینهاست، اگر فساد اقتصادی مال نیروهای انقلابی است، طبیعتاً وقتی تحت تعقیب قرار میگیرند میروند به حزبالله لبنان و حشدالشعبی پناهنده میشوند، پس چرا اینها میروند کانادا و آمریکا و با رئیسجمهور آمریکا عکس میگیرند؟»
▼ اخبار
نظامیان کودتا نمیکنند؟!
«سیدمصطفی هاشمیطبا» کاندیدای دوره اخیر ریاستجمهوری معتقد است: «رئیسجمهور نظامی، غیرنظامی، هر چه میخواهد بیاید هم همین است. کار خاصی نمیتواند بکند. الان نامهای نظامی جوان با رزومه عملکردی خیلی خوبی مطرح است که انسانهای خوب و توانا و کاربلدی در حیطه خودشان هستند؛ اما اداره مملکت با موفقیت در اداره پروژههای بزرگ تفاوت دارد. رؤسایجمهور در زمان نامزدی شعار میدهند. برنامه نمیدهند، شعار میدهند. فرقی هم نمیکند، چه آقای احمدینژاد و چه آقای خاتمی و چه آقای روحانی، شعار میدهند. لباس تن کاندیدا مهم نیست نظامی باشد.» در همین زمینه «منصور حقیقتپور» اذعان داشت: «حضور یکی از نظامیان خوشنام در انتخابات ریاستجمهوری نه تنها اشکال ندارد، بلکه خیلی هم خوب است.» این نماینده ادوار مجلس افزود: «موج منفی که بعضا درباره گزینههای نظامی به راه میافتد، در شرایطی است که نظامیان قرار نیست کودتا کنند و فقط برای خدمت به مردم خودشان را در معرض رأی عمومی میگذارند. ما باید بدانیم، حق نداریم نظامیان را از حق مسلمشان برای حضور در انتخابات و تلاش برای رأی گرفتن از مردم محروم کنیم.» او همچنین تصریح کرد: «مراسم باشکوهی که در تشییع پیکر شهید سلیمانی انجام شد، نشان داد اگر چهرههای نظامی اساس کارشان را برای خدمت به مردم بگذارند، جامعه حتما از تلاشهایشان قدردانی خواهد کرد.»
انتقال تروریستها از سوریه به قرهباغ
«ماریا زاخارووا» سخنگوی وزارت خارجه روسیه روز پنجشنبه در جمع خبرنگاران در واکنش به پرسش خبرنگاری در مورد امکان انتقال جنگجویان از سوریه به قرهباغ برای نبرد به نفع یکی از طرفهای مناقشه گفت: «ما این اطلاعات معتبر را در اختیار داریم. این اطلاعات در رسانههای خبری و نیز در شبکههای اجتماعی منتشر شده است و برای بیانیهای که در وزارت خارجه روسیه در این مورد منتشر کردیم، اطلاعات کافی در اختیار داریم که بر اساس واقعیتهای موجود است.» برخی رسانههای روسیه در روزهای اخیر مدعی شدهاند که جمهوری آذربایجان، شماری از جنگجویان در سوریه (گروه های تروریستی حاضر در سوریه) را با کمک ترکیه به این کشور منتقل کرده و این افراد در زد و خوردهای مسلحانه در قره باغ شرکت میکنند. وزارت خارجه روسیه در بیانیهای در این باره افزود: «بر اساس اطلاعات موجود، در منطقه مناقشه قره باغ ستیزهجویانی از سوریه و لیبی برای شرکت در اقدامات نظامی منتقل میشوند.»
طرح انحلال الحشدالشعبی!
«محمد الساعدی» تحلیلگر سیاسی عراقی در سخنانی اظهار داشت که آمریکا از هر راهی با همکاری همپیمانان خود برای متهم کردن الحشدالشعبی و انحلال این گروه استفاده میکند. الساعدی به وبگاه المعلومه گفت که این اتهامات با هدف از بین بردن الحشدالشعبی زده میشود و دلیل آن هم این است که این نهاد مقاومت در سال ۲۰۱۴ توانست با شکست گروه تروریستی داعش برنامه آمریکا را ناکام بگذارد و خاک عراق را بازپس گیرد. در ادامه این تحلیلگر عراقی تأکید کرد که حضور الحشدالشعبی در کشور عراق به نفع ایالات متحده آمریکا، عربستان و امارات و منطقه کردستان نیست و اربیل از هر راهی تلاش دارد نیروهای آمریکایی در عراق به خصوص در کردستان باقی بمانند تا با حمایت واشنگتن، طرح جداییطلبی خود را پیش ببرد. به گفته الساعدی، متهم کردن الحشدالشعبی به حمله راکتی به اربیل، تنها تلاشی برای ایجاد درگیری و تنش داخلی در عراق است. او در پایان اظهار داشت که انحلال الحشدالشعبی با این هدف ترویج میشود که دولت الکاظمی بتواند طرح آمریکا را در کشور عراق پیاده کند.
▼ اخبار کوتاه
◄ خبرهای خوش ارزی! / همتی، رئیس کل بانک مرکزی اظهار داشت: «میانگین وزنی نرخ ارز نیمایی به محدوده ۲۳ هزار تومان رسیده و به تدریج اثر خود را در بازار نشان خواهد داد. صادرکنندگان ۸ میلیارد دلار از تعهدات ارزی ایفا نشده خود را به چرخه اقتصاد کشور آوردند. در مورد دلایل افزایش نرخ ارز در هفتههای اخیر، به موقع توضیح خواهم داد.»
◄ قالیباف: ناکارآمدی ۷ ساله را به مجلس نسبت میدهند/ رئیس مجلس طی اظهاراتی گفت: «در مجلس هرگز به حاشیه نخواهیم رفت و در برنامه هفتم توسعه، برنامه تحول و ثبات در اقتصاد کشور را اجرا خواهیم کرد. ناکارآمدی ۷ ساله را به مجلسی که چهار ماه است کار خود را آغاز کرده نسبت میدهند. میگویند مجلس سه ماه است آمده و قیمت دلار دو برابر شد. بخش مهمی از مشکلات کشور ما سوءمدیریت در استفاده از منابع است؛ مردم را از اقتصاد حذف کردهایم و تصدیگری میکنیم؛ این وضعیت محکوم به فساد است.»
◄ مشتری دائم برای همه نفت ایران/ به گزارش «اویل پرایس»، « با بسته شدن قرارداد ۲۵ ساله با چین، ایران برای تمام نفت خود یک مشتری دائم خواهد داشت. بنابراین تهران به سرعت در حال توسعه میادین نفتی خود است. این توسعه نه تنها شامل میادین اصلی در غرب کارون میشود، بلکه میادین نفتی چالش برانگیزتر مثل میادین مشترک با عراق را هم در برمیگیرد. چین متعهد شده تولید در میادین نفتی غرب کارون را حداقل ۵۰۰ هزار بشکه در روز طی دو سال آینده افزایش دهد.»
◄ گروسی: درباره ایران هر دقیقه تحت فشار قدرتها هستم/ مدیرکل آژانس بینالمللی انرژی اتمی گزارش داد: «طی دو دهه گذشته، ایران پیگیری قابل توجهی در فعالیت هستهای از خود نشان داده است. برنامه هستهای ایران بسیار پیچیده است و دارای یک نیروگاه هستهای است که قصد دارد آزمایشگاههای تحقیقاتی و تأسیسات غنیسازی را برای آن گسترش دهد. به همین دلیل ما رژیم بازرسی گستردهای داریم. ما سال گذشته بیش از ۴۰۰ بازرسی در ایران انجام دادیم. تیم ما در ۳۶۵ روز سال در آنجا حضور دارد. هر دقیقه و هر روز از سوی قدرتهای بزرگ جهانی احساس فشار میکنیم.»
◄ احکام سیاسی (سؤال 52): دروغی که بین مردم رایج و به عنوان دروغ مصلحتی مطرح است، چه حکمی دارد؟ پاسخ: «دروغ مصلحتى» به معنایی که نزد مردم رايج است و در واقع دروغ منفعتی است، حرام است و جزء موارد مجاز محسوب نمیشود؛ موارد جواز دروغ در اسلام مشخص است؛ از جمله آنها وجود مصلحت اهم، مثل حفظ جان مؤمن یا رفع نزاع بین دو مسلمان ماست. ( امام، استفتائات، ج ۲، گناهان كبيره، س ۴)