سیدمحمد مرندی کارشناس مسائل بین الملل و عضو هیات علمی دانشگاه تهران در گفت‌وگوی، با اشاره به فایل صوتی منتشر شده از محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه و برخی اظهارات وی درباره نقش نیروی قدس سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در منطقه اظهار داشت: آنچه که مسلم است این است که تا قدرت و جایگاه مستحکم و امنیت نداشته باشیم، دیپلماسی فایده‌ای ندارد چون باید دستمان پر باشد تا شرایطی فراهم کنیم تا اصلا به ما اعتنا کنند.
نظام خیلی از میدان‌ها را هزینه دیپلماسی کرد
وی تاکید کرد: اتفاقا نظام خیلی از میدان‌ها را هزینه دیپلماسی کرد و در خود برجام، نظام بخش عمده ای از صنعت هسته‌ای را برای دیپلماسی قربانی کرد و این بخشی از میدان است.
اگر داعش و القاعده در سوریه دست بالا داشتند در دیپلماسی حرفی برای گفتن نداشتیم
وی ضمن بیان اینکه اگر در سوریه داعش و القاعده دست بالا را می‌داشتند در حوزه دیپلماسی حرفی برای گفتن نداشتیم، تصریح کرد: اگر در عراق، داعش دست بالا را پیدا می‌کرد، دیپلمات‌های ما می‌خواستند در مورد چه چیزی صحبت کنند؟ بنابراین واقعیت‌های میدانی و داخلی و ظرفیت‌ها و توانمندی‌های کشور در داخل و منطقه مجموعا شرایطی را فراهم می کنند تا دیپلمات‌ها بتوانند با دیگران صحبت کرده و منافع کشور را با مذاکره دنبال کنند.
مرندی با تاکید بر اینکه در بلند مدت اگر در سوریه و عراق موفق نمی‌شدیم دست دیپلماسی ما تنگ‌تر بود، گفت: اگر سوریه سقوط می‌کرد عراق حتما سقوط می‌کرد و اگر داعش می‌توانست همه نیروهایش را سمت عراق سرازیر کند، شرایط خیلی سخت تر می‌شد. اگر سوریه سقوط می‌کرد عراق و لبنان چه می‌شد و وقتی جنگ به شهرهای مرزی ما کشیده شد و ناامنی به داخل کشور منتقل می‌شد، دیپلمات‌های ما در صحنه بین‌المللی چه حرفی برای گفتن داشتند؟
این کارشناس مسائل بین‌الملل ضمن تاکید بر اینکه کاری که حاج قاسم با نجات عراق و سوریه انجام داد قدرت ما را افزایش داد و باعث شد در میز مذاکره توانمندی ده‌ها برابری داشته باشیم، اظهار داشت: قدرتمندی متحدین ایران در منطقه باعث می‌شود که آمریکایی‌ها و اروپایی‌ها ما را به عنوان یک طرف بسیار قدرتمند ببینند و اگر این قدرت‌ها را از دست می‌دادیم انگیزه اروپا و آمریکا برای مذاکره با ما چه بود.
آمدن روسیه به سوریه به خاطر نیاز روسیه بود
وی با اشاره به اینکه بعضی از این حرف‌ها را قبلا از آقای دکتر ظریف در جلساتی شنیده‌ام و بنده و دیگران در آن زمان پاسخ به ایشان داده ایم و پاسخ ایشان از نظر دوستان قانع کننده نبود، تصریح کرد: آمدن روسیه به سوریه به خاطر نیاز روسیه بود و تنها پایگاهی که برای این کشور در منطقه بعد از فروپاشی شوروی مانده بود، در سوریه بود و این ایران بود که در روی زمین جلوی القاعده و داعش را گرفته بود و فراموش نکنیم که روس ها از آمریکایی ها هراس داشتند و شرایط دنیا 7-8 سال پیش با امروز فرق می‌کرد، افول آمریکا آن‌موقع مثل الان مطرح نبود و الان توازن قوا بشدت تغییر پیدا کرده است.
روس‌ها قانع شدند چون حاج قاسم را جدی دیدند
مرندی ضمن اشاره به مذاکرات سردار سلیمانی با روسیه برای ورود به میدان سوریه خاطرنشان کرد: حاج قاسم روس‌ها را قانع کرد چون روس‌ها حاج قاسم را جدی دیدند و دیدند که حاج قاسم در کنار رئیس جمهور سوریه توانست این کشور را در برابر داعش حفظ کند؛ بنابراین وقتی دیدند ایران جدی است نیروی هوایی‌شان را آوردند و اگر نیروی هوایی روسیه نبود باید هزاران شهید می‌دادیم ورود روسیه باعث شد که شهدای ما بسیار کاهش یابد و هزینه‌های مالی‌مان هم بسیار کمتر شود.
ظریف در وین حتی یک بار هم از روس‌ها گله نکرد
مرندی با بیان اینکه من تمام مدت که در وین بودم ظریف حتی یک مرتبه از روس ها جلوی من گله نکرد و من که آنجا در تعامل دائم با رسانه‌های خارجی بودم، تنها رسانه های جهانی که از ما حمایت می‌کرد رسانه‌های روسی و چینی بود و رسانه های غربی روایت آمریکایی‌ها را حمایت می‌کردند و به نظرم دکتر ظریف یک مقداری دچار فراموشی شده اند، بیان داشت: در آن سه هفته که در وین بودیم، آقای دکتر ظریف حتی یک مرتبه از روس‌ها جلوی من گله نکرد و حتی گفت دعوا در وین بین ما و آمریکا بود و روس‌ها چینی‌ها و حتی اروپایی‌ها برای ما مشکلاتی بوجود نیاوردند.
موفقیت ما در سوریه قدرت چانه زنی ما را در برابر غربی ها به شدت افزایش داد
این کارشناس مسائل بین الملل با تاکید بر اینکه پرونده سوریه ربطی به پرونده برجام نداشت بلکه موفقیت ما در سوریه قدرت چانه‌زنی ما را در برابر غربی‌ها به شدت افزایش داد، گفت: اینکه روی موشک آزمایشی چند شعار بنویسند یا قایقی را با چندنفر سرباز بگیرند، باعث شکست برجام نمی‌شود چون برجام خیلی بزرگتر از این حرف‌ها بود ولی مشکل این بود که آمریکایی‌ها از اول نمی خواستند آن را اجرا کنند و درست بعد از برجام در زمان اوباما آمریکایی‌ها شروع به نقض برجام و وضع تحریم‌های جدید کردند و هیچ‌گاه برجام را اجرا نکردند و بدیهی هست اینکه کسی روی موشک «مرگ بر اسرائیل» بنویسد حاصل ماه‌ها مذاکره وزرا را از بین نمی‌برد.
مرندی ضمن بیان اینکه در سفرهای مختلفی که به روسیه داشتم و در دیدارهایی که با روس‌ها در تهران داشتم، روس‌ها هم به اندازه ما در مورد شکست دولت سوریه دغدغه داشتند و حتی مهم‌تر از آن نگران این بودند که این افراطیون سمت آسیای مرکزی و داخل روسیه بروند و باعث بی ثباتی این کشور بشوند، تصریح کرد: ولی وقتی دیدند که حاج قاسم توانست در کنار رئیس جمهور سوریه یک جبهه قوی دفاعی را برابر افراطیون و تکفیری‌ها ایجاد کند، جلو آمدند؛ بنابراین نیاز روسیه کمتر از ما نبوده ولی در عین حال باعث شد تعداد شهدای مدافع حرم و البته هزینه های مالی ایران در سوریه کاهش شدید یابد.
ظریف احتمالا می‌داند که روس‌ها ارتباطی با شکست برجام ندارند
به نظر این کارشناس مسائل بین‌الملل ظریف احتمالا می‌داند که روس‌ها ارتباطی با شکست برجام ندارند، گفت: حتی غربی‌ها تاکنون چنین ادعایی نکرده‌اند و به نظرم آقای دکتر ظریف چون پروژه اصلی خودش به جایی نرسیده ناراحت است و طبیعی هست که مقداری دنبال مقصر باشد وگرنه مسائلی مثل آزمایش یک موشک به برجام هیچ ربطی ندارد و اصلاً در برابر برجام هیچ اهمیتی ندارند.
حرف اول آمریکا را در منطقه، سنتکام می‌زند نه وزارت خارجه آمریکا
وی با اشاره به نقش اصلی نیروهای نظامی آمریکا در منطقه بیان داشت: مسئله ای که احتمالا خود آقای دکتر ظریف هم کمتر متوجه آن است این است که خود آمریکایی‌ها که در منطقه ما حضور گسترده نظامی دارند و کشورهای مختلف را اشغال کرده‌اند و از داعش و القاعده با همکاری متحدین‌شان دفاع میکنند، حرف اول را در منطقه دیپلمات های آمریکا نمی‌زنند بلکه سنتکام و وزارت دفاع آمریکا حرف اول می‌زند و دیپلمات‌ها نقش پشتیبانی را در عراق و افغانستان و سوریه و کشورهای عربی خلیج فارس دارند.
وزارت خارجه نمی‌تواند نقش اصلی را در برابر تکفیری‌ها ایفا کند
این کارشناس مسائل بین‌الملل افزود: طبیعتا وقتی می خواهیم با اشغالگری آمریکایی ها و تکفیری ها تحت حمایت آنها در منطقه مقابله کنیم وزارت خارجه ما نمی تواند نقش اصلی را پیدا کند و حتما در حوزه سیاسی و دیپلماسی و نظامیان نقش اول را پیدا میکنند و برای مقابله موفق با آمریکایی‌ها و تکفیری‌ها راه دیگری وجود ندارد و دیدیم که با این روش هم موفق شدیم.
مرندی در این‌خصوص با بیان اینکه در برزیل، هند، اروپا و آفریقا دیپلمات‌ها و وزیر خارجه نقش اصلی را ایفا میکنند ولی در شرایط اضطرار جنگی در این مناطق اگر غیر از این عمل می‌کردیم منطقه و امنیت خودمان را از دست می دادیم، تصریح کرد: این حرف آقای دکتر ظریف اشتباه است و به نظرم برخی واقعیت‌های میدانی را درست نمی‌بینند؛ هرچند طبیعی هست که به عنوان وزیر خارجه بخواهد در همه حوزه‌های خارج از کشور حرف اول را بزند، کمااینکه حتما وزیر خارجه آمریکا هم چنین چیزی را برای خودش می خواهد ولی تا زمانی که شرایط منطقه ویژه است و آمریکا حضور نظامی گسترده دارد، طبیعتا نیروهای نظامی ما برای جلوگیری از فروپاشی منطقه باید متقابلا در برابر آمریکا نقش مشابهی داشته باشند و ایفای همین نقش باعث شد که منطقه از هم فرونپاشد و همین باعث شده دیپلمات‌های ما با اقتدار بیشتری پای میز مذاکره بنشینند.
این کارشناس مسائل بین الملل با بیان اینکه باید پذیرفت که اراده آمریکایی ها اجرای برجام نبود و از نظر آنها برجام برای این بود که ما محدود شویم، اظهار داشت: آمریکایی‌ها می خواستند ما را محدود کرده و برجام را ناقص اجرا کنند و به این واسطه ما را وادار به دادن امتیازهای جدیدی در حوزه‌های دفاعی و منطقه ای کنند و این از روز اول روشن بود.
وی افزود: اراده آمریکایی‌ها اجرای برجام نبود و برجام برای این بود که ما محدود بشویم و از طرف دیگر آمریکایی‌ها آن را اجرا نکنند تا باز محدود بمانیم و بعد با ما مذاکره کنند و برجام‌های بعدی را به وجود بیاورند و این مسأله‌ای روشن بود و خوش‌بینی برخی دوستان ما در داخل کشور خیلی بجا نبود.
ظریف در وین خوشبین بود ولی بعدا گفت من هم به آمریکا خوشبین نبودم
مرندی افزود: در وین در روزی که برجام امضا شد به دکتر ظریف گفتم به نظر من آمریکا این را اجرا نخواهد کرد و در حالی که من در آن مقطع بدبین بودم، ایشان خوشبین‌تر بودند. البته بعدا بنظرم دیدگاه دکتر ظریف کمی عوض شد و درمواردی نزد من اظهار داشتند که «من هم نسبت به نیت آمریکایی‌ها خوشبین نبودم» و بعدا به من گفت که «باور نداشتم که آمریکایی‌ها بگذارند برجام بماند».
ظریف گفت دمشق سقوط میکند
این کارشناس مسائل بین الملل با بیان اینکه قبل از سفر آقای دکتر ظریف به وین بنده سه جلسه خصوصی با ایشان داشتم و ایشان می‌خواست من را قانع کند که همراه ایشان به وین بروم و من هم نمی‌خواستم در تیم مذاکره کننده باشم، اظهار داشت: نهایتا توافق این شد که من در آنجا به صورت مستقل حضور داشته باشم و از موضع جمهوری اسلامی در رسانه‌های خارج از کشور دفاع کنم و بعد از آن که در جلسه آخر نهایتا توافق شد، آقای دکتر ظریف گفت که «تا چند روز دیگر به آمریکا می‌روم و بیا با هم برویم» و من هم گفتم «می‌خواهم به سوریه بروم». دکتر ظریف در آنجا به من گفت که «به سوریه نرو چون دمشق سقوط میکند» ولی من علیرغم حرف ایشان به هر حال به سوریه رفتم.
وی افزود: من همان‌جا فهمیدم کسانی که به آقای دکتر ظریف برخی اخبار را می‌گویند یا مطلع نیستند و یا اینکه انگیزه‌های خاص خودشان را دنبال میکنند؛ چراکه هرچند سوریه در شرایط سختی بود ولی به هیچ وجه دمشق در حال سقوط نبود. من هم رفتم و همه‌مان می‌دانیم که سوریه امروز چه وضعیتی را دارد. بنابراین گاها در برخی از موارد فکر می‌کنم که برخی از افراد در ریاست جمهوری یا جاهای دیگر جهت‌دهی خاصی در اطلاع‌رسانی و گزارش‌های مکتوب و شفاهی که ارائه می‌دهند دارند.
برخی افراد مشکوک در ریاست جمهوری حضور دارند
وی با تاکید بر اینکه متاسفانه برخی افراد مشکوک در ریاست جمهوری حضور دارند، تصریح کرد: از طرفی افرادی در تشکیلاتی که این مصاحبه را انجام داده حضور دارند که یک روز غیر مستقیم توئیت میکنند که باید بمب اتمی داشته باشیم و بعد در حمایت از مذاکره مستقیم با آمریکا می نویسند و هرروز یک چیز می‌گویند که در تعارض با سیاست های نظام است.
آشنا باید جوابگوی حضور افرادی چون لیلاز در ریاست جمهوری باشد
این کارشناس مسائل بین‌الملل تاکید کرد: من نمی‌گویم آقای لیلاز این فایل صوتی را درز داده ولی ایشان آدمی هست که اصلا با این نظام نیست و آقای آشنا باید جوابگو باشد که چطور اجازه داده‌اند که مصاحبه‌های محرمانه را ایشان انجام دهند.
با حضور لیلازها درز فایل صوتی محرمانه به سعودی ها بعید نیست
مرندی افزود: وقتی نهاد ریاست جمهوری از نیروهایی مثل آقای لیلاز و افراد دیگری که نمی‌خواهم اسمشان را ببرم استفاده میکند و دسترسی‌هایی به اسناد محرمانه می‌دهند، مشخص است که در آنجا چه وضعیتی هست و باید هم در نهایت این اسناد به دست سعودی‌ها برسد و این نشان می‌دهد وقتی که امور را به دست افراد نامحرم بدهند و نامحرم‌ها را محرم و محرم‌ها را نامحرم ببینند، نهایتا سعودی‌ها و اسرائیلی‌ها و آمریکایی‌ها بهره آن را می‌برند.
ظریف بارها گفته اعتقادی به رازنگهداری ندارد
این کارشناس مسائل بین الملل ضمن اشاره به اینکه آقای دکتر ظریف در بخشی از سخنانشان گله کردند که چرا برخی مسائل محرمانه را به ایشان نمی‌گویند ولی خود آقای دکتر ظریف جلوی خودم بارها گفتند که اعتقادی به خیلی از این رازنگهداری‌ها ندارد،تصریح کرد: طبیعی است دستگاه‌هایی که این روحیه را در ایشان می‌بینند، پرهیز میکنند از اینکه مطالبی را به ایشان بگویند.
وی افزود: ایشان بارها در جلساتی که من حضور داشتم مسائلی را مطرح کردند که معمول نیست و این منش‌ها درست یا غلط باعث می‌شود که برخی دستگاه ها نسبت به ارائه برخی مسائل محرمانه احتیاط بیشتری کنند.
مرندی در این زمینه ادامه داد: در زمان جنگِ خودمان دولت و وزرا از عملیات‌ها مطلع نمی‌شدند و موقع جنگ حداقل افراد باید در جریان باشند و هرچه دایره انتشار اطلاعات بیشتر باشد احتمال لو رفتن و شکست آن عملیات بیشتر می‌شود.
کشور نیازمند اصلاحات سریع و عمیقی در قوه مجریه هست
وی تأکید کرد: دکتر ظریف اشتباه کرد که این مصاحبه را انجام داد، ولی همین که اصلاً این افراد در جایگاه حساس ریاست جمهوری هست، نشان می‌دهد که کشور نیازمند اصلاحات سریع و عمیقی در قوه مجریه هست.
مرندی با اشاره به دیدار چند ساعته خود با حسام‌الدین آشنا خاطرنشان کرد: یک زمانی آقای آشنا پیش من به دفترم آمد و با هم در مورد پیشنهاد حضور من در وین جلسه 5 ساعته داشتیم و همان موقع متوجه شدم که برخی در نهاد ریاست جمهوری نسبت به محبوبیت رو به افزایش و عمیق حاج قاسم نزد مردم خوشحال نبودند.
مرندی با اشاره به تلاش برخی برای القای تقابل سپاه با دولت اظهار داشت: وقتی تحریم‌های حداکثری شروع شد یکی از خبرنگاران خارجی مستقر در تهران برای مصاحبه پیش من آمد و به من گفت آقای لیلاز به من گفته که «سپاه کودتا خواهد کرد و روحانی را برکنار میکند». و من هم در جواب گفتم «نه کودتا می‌شود و نه روحانی کنار گذاشته می‌شود».
وی افزود: آقای لیلاز از نظر من خرد و عقل درست و حسابی ندارد و کینه و نفرتش نسبت به نظام عقلانیت و قدرت تحلیل واقع‌بینانه را از او گرفته و وقتی می بینی اطرافیان آدم‌های آشنا را چنین آدم های گرفته اند، معلوم است که یک مشکل عمیقی در این ریاست جمهوری هست.
در بخش‌هایی از ریاست جمهوی نامحرم‌ها را به محرم‌ها ترجیح می‌دهد
مرندی تاکید کرد: باید معلوم شود چه کسی چنین کاری کرده است ولی آنچه معلوم است این است که در بخش‌هایی از ریاست جمهوی و قوه مجریه نامحرم‌ها را به محرم‌ها ترجیح می‌دهد و نتیجه این ترجیح نامحرم به محرم همین می‌شود.
اگر حاج قاسم نبود بی‌شک سوریه و عراق سقوط می‌کرد
این کارشناس مسائل بین الملل با بیان اینکه اگر حاج قاسم نبود بی‌شک سوریه سقوط می‌کرد و اگر سوریه سقوط می‌کرد بی‌شک عراق و لبنان سقوط می‌کرد، تصریح کرد: فرماندهی ایشان منطقه و ایران و دیپلمات‌های کشور را از مصیبتی عظیم نجات داد و ایشان در تمام این سال‌ها جان خود را در معرض خطر قرار داد و این در حالی است که دیپلمات ها هر قدر خوب یا بد باشند هر روز منافع خود را در خطر نمی اندازند و کسی که هر روز قدرت و ثروت و جان و مالش را در خطر می‌اندازد حرمت ویژه ای بین ما دارد و برای ایشان هیچ‌وقت محبوبیت مهم نبود و آنچه مهم بود این بود که کار درست را انجام دهد و ما باید از این درس بگیریم.
حاج قاسم با هواپیمای مسافران عادی سفر می‌کرد
مرندی با اشاره به ادعایی درباره سفرهای هوایی شهید سلیمانی گفت: حداقل دوبار در سفر به سوریه حاج قاسم در هواپیمای ما بود و ایشان هیچ‌وقت از هواپیمای اختصاصی استفاده نکرد و از همان هواپیمای مسافران عادی استفاده می‌کرد.
وی با بیان اینکه کسانی که این فایل صوتی را به خارج از کشور دادند حتما قصدشان ایجاد دوقطبی در کشور هست، گفت: ما در این کشور یک خط بیشتر نداریم و آن هم قانون اساسی، رهبری و نظام است و سیاست‌های کلان نظام ما را از شر داعش و القائده و تهدید حمله آمریکا مصون نگه داشته و قدرت ارتش، سپاه، بسیج، مدافعین حرم و تلاش مردم برای حفظ کشور باعث تامین امنیت کشور شده و اگر اینها نبود، رئیس جمهور سر میز مذاکره حرفی برای گفتن نداشت و اگر قدرت و توانمندی نداشتیم آمریکایی ها صبر می‌کردند که متلاشی شویم و اصلا نیازی به گفت وگو با ما نبود.
مرندی با بیان اینکه حاج قاسم در راه دیپلماسی شهید شد، بیان داشت: ایشان به عراق رفته بودند تا راهی پیدا کنند تا سعودی‌ها از جنایات در منطقه دست بردارند و از طریق دیپلماتیک سعودی ها را متقاعد کند که جنگ یمن و حمایت از تکفیری ها را کنار بگذارد.
این کارشناس مسائل بین‌الملل همچنین ضمن تاکید بر اینکه دکتر ظریف یک دیپلمات خیلی حرفه‌ای و فردی است که در مصاحبه‌های خود با خارجی‌ها عموما می‌درخشد و نباید به خاطر برخی اظهار نظرها هنگام عصبانیت و ناراحتی خدماتشان به کشور را نادیده بگیریم، خاطرنشان کرد: اصل مصاحبه ایشان و اجازه دادن برای انجام این مصاحبه و همچنین برخی از این حرف‌ها و تحلیل‌ها اشتباه بود ولی همه اشتباه می‌کنیم و باید انسجام و وحدت بین مسئولین حفظ شود.
اتفاقا نظام خیلی از میدان‌ها را هزینه دیپلماسی کرد و در خود برجام، نظام بخش عمده ای از صنعت هسته‌ای را برای دیپلماسی قربانی کرد و این بخشی از میدان است. 
