یادداشت روزنامه‌های چهارشنبه ۲ تیر

روزنامه کیهان **

این ریل چگونه تغییر کرد؟/عباس شمسعلی

انتخابات ۲۸ خرداد پس از مدت‌ها انتظار و گمانه‌زنی‌ها برگزار شد. در این میان بحث پرتکرار این روزها، میزان مشارکت مردم و اظهارنظر‌های مختلف و متفاوت در تحلیل این موضوع است. آنچه از مجموع و برآیند این تحلیل‌ها مشاهده می‌شود این است که مشارکت بیش از ۴۸ درصدی که البته در بسیاری از کشور‌ها آرزو و هدفی دور از دسترس می‌باشد با توجه به میزان مشارکت و حد نصاب‌هایی که مردم کشورمان در انتخابات مختلف سال‌های گذشته از خود به‌جا گذاشته‌اند عدد بالایی نیست. عمده دلایل این کاهش مشارکت از سوی تحلیلگران و کارشناسان در چند موضوع خلاصه می‌شود از جمله؛
۱- ادامه شیوع کرونا که طبق بررسی‌ها و تجربه سایرین حداقل ۱۰ درصد و چه‌بسا بیشتر در کاهش میزان مشارکت تأثیر دارد. در این خصوص گفتنی است که علی‌رغم همه زحمات کادر بهداشت و درمان کشور و همراهی بخش عمده‌ای از مردم در رعایت شیوه‌نامه‌های اتخاذ شده، بی‌تدبیری دولت و برخی از بی‌توجهی‌های ستاد کرونا به هشدار کارشناسان درخصوص لزوم جلوگیری از سفر‌های نوروزی در شرایطی که در روز‌های پایانی سال گذشته بیش از هر زمان دیگری به مهار کرونا نزدیک شده بودیم و آمار فوتی‌ها و ابتلا به شدت کاهش یافته بود کار را به آنجا رساند که همچنان کشور درگیر ابتلای روزانه بیش از
۱۰ هزار نفر و مرگ بالای ۱۰۰ بیمار کرونایی می‌باشد. در این شرایط طبیعی است که درصد قابل توجهی از سالمندان یا افراد دارای بیماری زمینه‌ای و سایر افراد که در گذشته با آسودگی برای رای دادن در محل شعب رای‌گیری حاضر می‌شدند علی‌رغم تمایل به رای دادن ریسک این موضوع را نپذیرند، البته شاید این افراد وقتی قرنطینه وسواس‌گونه و دورکاری عجیب برخی مسئولان را در طول دوران کرونا می‌بینند که با وجود امکان برنامه‌ریزی برای رعایت شیوه‌نامه‌ها تقریباً از حضور در بیشتر مجامع عمومی و رفتن بین مردمی که با همین دستورالعمل‌های ابلاغی مشغول زندگی روزمره خود هستند خودداری می‌کنند، به خود حق می‌دهند که برای حضور در پای صندوق رای تردید داشته باشند و احتیاط کنند. به این شرایط باید بی‌توجهی دولت در افزایش و هدایت صندوق‌های سیار متناسب با رای‌گیری در شرایط کرونایی و همچنین ضعف اجرایی در برگزاری منظم و بدون تاخیر انتخابات که روز جمعه موارد متعددی از این ضعف مشهود بود را نیز اضافه کرد.
۲- از دیگر عوامل بیان‌شده در تحلیل چرایی علت کاهش مشارکت مردم در کنار موضوع مهم و اثرگذار کرونا، می‌توان به عملکرد نامطلوب دولت در سال‌های اخیر به‌ویژه در حوزه‌هایی همچون اقتصاد و مدیریت معیشت مردم اشاره کرد. ناتوانی و کم‌کاری دولت در عمل به وعده‌های پرزرق و برق خود از یک‌سو و معطل نگه داشتن تولید و گره زدن عجیب و سؤال‌برانگیز معیشت و سفره مردم به برجامِ نافرجام و مذاکرات بی‌حاصل با غربی‌ها در کنار سوءتدبیر در انجام بسیاری از وظایفی که اساساًً هیچ ارتباطی با خارج مرز‌ها و مذاکره ندارند، همچنین ثبت رکورد‌های تازه از جمله در تورم و گرانی سرسام‌آور، از افزایش قیمت مداوم مایحتاج روزانه مردم تا هفت برابر شدن قیمت مسکن و چند برابر شدن قیمت خودرو و... طبیعتاًً گلایه و سرخوردگی بسیاری از مردم را در پی داشته که بی‌شک در میزان مشارکت آن‌ها در انتخابات نقش مستقیم داشته است.
۳- در کنار موضوعات مهمی که اشاره شد، مواردی همچون تلاش رسانه‌های معاند و متصل به دلار‌های نفتی سعودی و سرویس‌های امنیتی غرب و تلاش آن‌ها برای پمپاژ پرحجم ناامیدی و سوار شدن آن‌ها بر موج بی‌تدبیری‌های داخلی برای القای بی‌اثر بودن انتخابات هم در بین نظرات تحلیلگران به چشم می‌خورد. در این بین همنوایی تأسف‌برانگیز برخی عناصر داخلی که حیات سیاسی و تمام اسم و رسم خود را مدیون همین صندوق‌های رای و مشارکت مردم در انتخابات هستند و تلاش آن‌ها برای از رونق انداختن انتخابات (که تفاوتی با آن فحاشی و چوب و چماق‌کشی ضدانقلاب برای جلوگیری از رای دادن هموطنان غیور ساکن غرب نداشت) از نکات خاص این دوره از انتخابات بود هرچند باید به این افراد گفت «عرض خود می‌بری و زحمت ما می‌داری».
عده‌ای نیز تلاش‌کردند نحوه بررسی صلاحیت نامزد‌ها را عاملی برای کاهش مشارکت بدانند که با وجود حضور نامزد‌هایی از طیف‌های مختلف سیاسی از جمله جریان اصلاحات در مناظرات و انتخابات و حضور همراه با حمایت سران و رسانه‌های این طیف از کاندیدای خود که با بی‌اعتنایی مردم به آن‌ها (که ناکارآمدی‌های موجود را نتیجه عملکرد دولت مورد حمایت و برآمده از تلاش گذشته آن‌ها می‌دانستند) همراه بود، نمی‌توان ادعای آن‌ها را پذیرفت. اما واقعیت آن است که دو دلیل اول یعنی کرونا و نارضایتی مردم از عملکرد دولت را در کنار ضعف اجرایی دولت در شیوه برگزاری انتخابات باید دلیل اصلی کاهش مشارکت دانست. هر چند در تلاشی مضحک رسانه‌های معاند و جاماندگان داخلی از همراهی ملت، تلاش می‌کنند با وجود قابل پیش‌بینی بودن کاهش مشارکت مردم به دلایلی همچون کرونا و نارضایتی شدید از عملکرد دولت، کاهش مشارکت را به نفع خود مصادره کرده و سند حقانیت خود معرفی کنند که باید گفت؛ سمپاشی‌های داخلی و خارجی و جنگ تبلیغاتی دشمن و رسانه‌های آن موضوع جدیدی نیست و بار‌ها در دوره‌های مختلف انتخابات، با بی‌اعتنایی و جواب سخت مردم خنثی شده است.
اما وقتی سخن از گلایه‌های مردم می‌کنیم علاوه بر مواردی همچون نارضایتی گسترده از عملکرد دولت در حوزه معیشت و اقتصاد، نباید از یک آسیب بزرگ غافل شد و آن هم چیزی نیست جز لطمه رساندن به سرمایه اجتماعی انقلاب و نظام مظلوم توسط دولت‌های مختلف در سال‌های گذشته با عملکرد و خط‌مشی‌هایی که اساساًً سنخیتی با خط اصیل انقلاب و نظام مقدس جمهوری اسلامی نداشته است.
هرچند با دید انصاف نمی‌توان از خدمات دولت‌ها در دوره‌های مختلف چشم‌پوشی کرد، اما مردم که دولت‌های مختلف را با رای و مشارکت ارزشمند خود و با امید به رفع موانع و مشکلات به صحنه خدمت وارد کرده‌اند از مواردی همچون اصرار و افتخار به مانور تجمل در دولت سازندگی و تولد نسلی از مسئولانی که با فاصله گرفتن از خلق و خوی انقلابی‌گری و ساده‌زیستی و رفتن به سمت اشرافی‌گری مسیر خود را از مردمی که چشم امید به خدمتگزاری آن‌ها داشتند جدا کردند یا از پرداختن به حواشی بی‌ثمر و افزایش سیاست زدگی‌ها و رفتار‌های ساختارشکنانه به جای تمرکز بر خدمت به مردم در دولت اصلاحات گلایه دارند. مردم از سرانجام تلخ و ناخوشایند دولتی که با روحیه خدمت و تلاش وارد میدان شد و امید به بازگشت ریل مدیریتی کشور به مسیر اصلی انقلاب را در مردم زنده کرد، اما در پایان اسیر حواشی و حلقه انحرافی دشمنان دوست‌نما شد گلایه دارند. جالب آنکه امروز برخی از سردمداران آن دولت به جای شرمندگی از خیانت به امید مردم انقلابی، ژست طلبکار نیز گرفته‌اند. مردم از کندی و کم‌کاری دولتی که کلید تدبیر به آن‌ها نشان داد، اما ۸ سال از عمر یک کشور و ملت را در پای وعده‌های واهی و لبخند تصنعی دشمن هدر داد و با غفلت از مهم‌ترین وظایف و کم‌توجهی به ظرفیت‌های داخلی در موارد بسیاری بدترین شاخص‌ها و نمرات را از خود به جای گذاشت و سخت‌ترین فشار‌ها را با سوءتدبیر و پرداختن به دوقطبی‌های غیرواقعی بر کشور و مردم تحمیل کرد گلایه دارند. مردم از رانت‌خواری‌ها و مقدم دانستن جناح و گروه و برخی نزدیکان بر مصالح ملی ناراحتند. متأسفانه به همان نسبت که این دولت‌ها به جای در پیش گرفتن مشی انقلابی و مورد تایید و انتظار مردم از خط اصلی انقلاب فاصله گرفتند، نه تنها به خود بلکه به سرمایه اجتماعی و ارزشمند انقلاب نیز آسیب زدند.
اما اینکه امروز فردی با شعار و تابلوی بازگشت به اصول و ارزش‌های انقلاب از جمله ساده‌زیستی و مبارزه با اشرافیت در مدیران، عدالت‌طلبی، مبارزه با فساد و رانت، توجه به کرامت اقشار ضعیف و آسیب‌پذیر و معتقد به حضور مسئولان در بین مردم برای شنیدن درد‌ها و نظرات آن‌ها در عرصه انتخابات حاضر می‌شود و مردم با اتکا به صداقت و کارنامه‌ای که موید این شعار‌ها است وی را برای ریاست جمهوری بر می‌گزینند نشان‌دهنده این است که مردم بر خلاف عده‌ای از مسئولان و سیاست‌بازان و بر خلاف تلاش دشمن و رسانه‌های وابسته برای القای روگردانی ملت از انقلاب، همچنان دل در گرو ارزش‌های انقلاب اسلامی دارند و اتفاقاً نسخه شفابخش درد‌های امروز جامعه و کلید واقعی باز کردن قفل‌های موجود در عرصه‌های اقتصادی، اجتماعی، سیاست خارجی و... را در بازگشت به آرمان‌های انقلاب می‌دانند.
حال که امروز مردم خسته از ناکارآمدی‌های سال‌های اخیر با رای خود اعتقادشان به اصلاح‌طلبی و لزوم تغییر وضع موجود نه با الگوبرداری نامعقول از نسخه‌های نامأنوس غربی یا دل سپردن به شعار‌های پررنگ و لعاب، اما توخالی روشنفکرنما‌های مدعی سیاست‌دانی، بلکه از طریق بازگشت به اصول و مبانی ارزشمند انقلاب اسلامی جلوه‌گر کرده‌اند، وظیفه سنگینی بر دوش رئیس‌جمهور منتخب و دولت جدید قرار گرفته است تا ضمن تشکیل کابینه‌ای قوی و خدمتگزار، طعم واقعی و شیرین اثرات فعالیت و خدمت دولتی در تراز انقلاب را به مردمی که یا خاطره سال‌های نخست انقلاب و این طعم شیرین را در ذهن دارند و یا جوانانی که زیر بمباران تبلیغاتی دشمن به‌ویژه در فضای مجازی کمتر شناختی از عینیت یافتن این نسخه ارزشمند دارند بچشانند و البته سرمایه اجتماعی ارزشمند نظام جمهوری اسلامی را بیش از پیش ترمیم کرده و افزایش دهند.
بی‌شک با وجود حجم انبوهی از مشکلات موجود اقتصادی و اجتماعی که بخشی از آن ناشی از کم‌کاری و سوءتدبیر دولت فعلی و بخشی نیز مشکلات ریشه‌دار گذشته است کار دولت جدید دشوار است و باید توقع و مطالبه ما نیز منطقی باشد، اما از آنجا که هرجا و در هر عرصه‌ای انقلابی عمل کرده‌ایم به خوبی و گاه معجزه‌آسا پیش رفته‌ایم قطعاً یک دولت انقلابی و مردمی و پرتلاش هم پشت دیوار و بن‌بست‌ها نمی‌ماند. ان‌شاءالله.

********************

روزنامه وطن امروز**

۱۶۵ سال سایه ژئوپلیتیک جنگ در افغانستان/محمدرضا جوفار*

با فشار انگلستان در سال ۱۲۳۵ خورشیدی افغانستان از ایران جدا شد. بدون دولت-ملت‌سازی کشوری با وجود اقوام و مذاهب متعدد شکل گرفت که در تاریخ خود سابقه استقلال و مدیریت در سطح کشوری را نداشته است. نام‌گذاری آن نیز به غلط با نام افغانستان که تنها بخشی از قوم این کشور (پشتون) را تشکیل می‌داد از دلایل مرکزگریزی مردم این کشور است. محصور بودن در خشکی و ژئوپلیتیک بودن همسایگان نیز یکی از دلایل عدم ثبات و پیشرفت در این کشور است.  
از طرفی دموکراسی وارداتی و نیم‌بند که بدون توجه به ساختار‌های فرهنگی و ویژگی‌های اجتماعی جوامع منطقه در نظام سیاسی کشور‌ها رخنه کرده، منجر به برگزاری انتخابات چالش‌زایی شده است که سهم‌خواهی‌های سیاسی از طرف اقوام و مذاهب در این کشور را به همراه داشته است. هر چند با توجه به ظلم و ستم‌هایی که به گروه‌های قومی و مذهبی در این کشور شده، افراط گرایی طالبان و آموزش‌های غلط اسلامی در گذشته و همچنین نادیده گرفتن حق همه مردم در قانون اساسی این سهم‌خواهی سیاسی منطقی به نظر می‌رسد، اما سازو‌کار آن چندان روشن و مشروع نیست. بدون شک از مهم‌ترین علل عدم ثبات در فضای داخلی، نادیده گرفتن اقوام و مذاهب این کشور در عدالت فضایی و جغرافیایی است. مجلس لویه‌جرگه نیز در ایجاد صلح و ثبات در ۲ دهه گذشته توفیق چندانی نداشته است.  
با اعلام خروج آمریکا از افغانستان که بنا بر اعلام دولت بایدن در شهریورماه پیش رو نهایی خواهد شد، جابه‌جایی قدرت در عرصه امنیت امری طبیعی است. در این زمان بازیگران متعدد به هر ریسمانی چنگ می‌زنند تا بر سر قدرت بیایند. ذکر این نکته ضروری است که هر گونه عدم ثبات سیاسی و حمله تروریستی در این کشور، بازی کردن در پازل آمریکاست، چرا که حمله و حضور آمریکا در ۲ دهه گذشته را مشروعیت می‌بخشد. راهکار ایجاد ثبات سیاسی، امنیت و صلح‌گرایی در این کشور، آموزش‌های مدنی برای ایجاد همگرایی و به رسمیت شناختن حق همه مردم در قانون اساسی و تقسیم پست‌های سیاسی بین تمام مردم این کشور و در نهایت ایجاد مسیری امن برای دستیابی به دریا است که با توجه به شرایط همسایگان این کشور، به غیر از ایران، مسیر نزدیک و باثباتی وجود ندارد.

*کارشناس جغرافیای سیاسی

********************