یادداشت روزنامه‌های ۱۳ مرداد

روزنامه کیهان **

رموز موفقیت دولت سیزدهم از شفافیت تا فرماندهی مقتدر/کمال احمدی

از فردا و با برگزاری مراسم تحلیف، رسما سیزدهمین دوره ریاست جمهوری آغاز می‌شود. این دوره با توجه به حجم بالای مشکلات و خسارت‌های ناشی از سوءمدیریت دولت روحانی طبیعتاً با دشواری‌ها و سختی‌های عدیده‌ای رو‌به‌رو است؛ تورم بی‌سابقه که در ۶۰ سال اخیر نظیر نداشته و عمدتاً ناشی از بی‌انضباطی مالی دولت و کسری بودجه‌های چند صدهزار میلیارد تومانی سال‌های اخیر بوده، رشد افسارگسیخته نقدینگی که احتمالا این روز‌ها به رقم عجیب ۴ هزار هزار میلیارد تومان نزدیک شده و مدام در حال افزایش است، گرانی نجومی مسکن که اغلب ریشه در کوتاهی و ترک فعل دولت قبل دارد، رکود فضای کسب‌وکار و کم‌توجهی به تولید داخلی که ناشی از سیاست غربگرا و برجام زده روحانی و تیمش بود و منجر به تعطیلی صد‌ها کارخانه و بیکاری فراوانی شد، رانت‌خواری و فساد در بخش‌های مختلف و ده‌ها مشکل ریز و درشت دیگر که دولت جناب آقای رئیسی در همین شروع کار با آن‌ها درگیر خواهد بود و باید برای رفع آن‌ها چاره‌ای بیندیشد.
البته هیچ انسان منصفی انتظار ندارد مشکلات فوق که بسیاری از آن‌ها در طول سالیان متمادی و بر اثر مدیریت‌های ناکارآمد، سیاست‌های اشتباه، تحریم‌ها و... شکل گرفته یک شبه حل شود، اما می‌توان انتظار داشت دولت جدید اهداف متعددی را در بازه‌های زمانی مختلف پیگیری نماید تا هم امید و اعتماد به مردم بازگردد و هم با کار جهادی و بی‌وقفه، کوتاهی‌های گذشته جبران شود. به‌طور نمونه، با توجه به اینکه دولت جدید با کمبود شدید منابع درآمدی مواجه است طبیعتاً در کوتاه‌مدت نمی‌تواند ب‌دنبال اهدافی با هزینه‌های گران باشد پس بهترین گزینه در این رابطه تعریف مقاصدی است که بیشترین عایدی را با کمترین هزینه برای دولت و مردم داشته باشند. شاید راه‌اندازی عملی نهایی سامانه‌های جامع اطلاعاتی یکی از این اهداف قابل حصول در کوتاه‌مدت باشد. تحقق این هدف که تأثیر بسزایی در مقابله با رانت‌خواری و فساد دارد در حال حاضر بیش از آنکه نیاز به پول و هزینه مالی داشته باشد نیازمند اراده قوی، مدیریت مقتدر و پیگیری شبانه‌روزی است. به طور مثال سامانه جامع تجارت که نقش مهمی در شفافیت واردات و صادرات کالا، کاهش بوروکراسی اداری، حذف سلایق شخصی در مراحل مختلف تجارت و امکان رصد و رهگیری کالا از مبدا تا مقصد را دارد علی‌رغم گذشت هشت سال از تکلیف قانونی هنوز به مرحله بهره‌برداری نرسیده است. دولت قبل بار‌ها وعده راه‌اندازی‌اش را داد و تاریخ‌های نمایشی متعددی همچون ۹/۹/۹۹، ۱۱/۱۱/۹۹ و... را نیز برای زمان بهره‌برداری آن تعیین کرد، اما آخر سر هم ناکام ماند. اصلی‌ترین دلیل این ناکامی هم ماهیت فرادستگاهی سامانه جامع تجارت است که نیاز به همکاری و هماهنگی همه بخش‌های دخیل در زنجیره تامین و توزیع کالا اعم از بانک مرکزی، گمرک، وزارت صمت، وزارت کشاورزی، اتاق بازرگانی و... دارد که دولت قبل در این هماهنگی توفیق چندانی نداشت و نهایتا هم نتوانست کار را تمام کند در حالی که با عملیاتی شدن کامل این سامانه اطلاعاتی می‌توان شاهد بروز شفافیت بالا در حوزه اقتصاد و پیشگیری از رانت‌خواری و قاچاق کالا و جلوگیری از فجایع تلخی همچون حیف و میل ۱۸ میلیارد دلار از منابع ارزی کشور بود، حتی برخی کارشناسان معتقدند راه‌اندازی نهایی سامانه مذکور، اتفاقی است که می‌توان از آن به‌عنوان نوش‌داروی شرایط فعلی اقتصاد کشور یاد کرد. علاوه بر سامانه فوق، می‌توان به سامانه املاک برای شناسایی خانه‌های خالی و اخذ مالیات از آن‌ها با هدف کاهش نرخ اجاره مسکن اشاره کرد که در دولت قبل بار‌ها بین دستگاه‌های مختلف پاسکاری شد و دست آخر هم به‌دلیل فقدان اراده‌ای در راس دولت به نتیجه مطلوب نرسید، شاید نبود همین عزم قاطع سبب شد تا سامانه جامع حقوق و مزایای مدیران که با هدف کاهش تبعیض و شفافیت در دریافتی‌های مسئولان قرار بود طبق قانون برنامه ششم در سال ۹۶ راه‌اندازی شود تاکنون به مرحله قطعی نرسیده است. چه‌بسا با راه‌اندازی نهایی این سامانه، مردم دیگر شاهد حقوق‌های نجومی افرادی نباشند که بابت مدیریت یک شرکت معمولی بیمه ماهانه ۸۵ میلیون تومان دریافتی داشتند. همچنین شاید به دلیل کمبود همان اراده جدی در راس دولت قبل در زمینه مبارزه با فساد و فرار مالیاتی شاهدیم که طرح جامع مالیاتی با وجود گذشت بیش از ۱۲ سال از آغازش و صرف میلیون‌ها دلار برای خرید نرم‌افزارش هنوز اندر خم یک کوچه است و متأسفانه کارشناسان مالیاتی همچنان حیران در پرونده‌های مالیاتی و بعضا مواجهه رخ به رخ با مودیان مالیاتی هستند که از این ناحیه احتمال وقوع فساد بسیار بالاست.
همه موارد فوق را گفتیم تا به این نکته مهم برسیم که با توجه به سابقه درخشان آقای رئیسی در امر مبارزه با فساد و جدیت ایشان در این زمینه انتظار بجایی است که رئیس جمهور محترم دولت سیزدهم با یک عزم انقلابی و هماهنگی از رأس تا بدنه مدیریتی دولت، پیگیر به ثمر رسیدن سامانه‌های اطلاعاتی فوق در بازه زمانی نه چندان طولانی باشند. این سامانه‌ها در صورت راه‌اندازی کامل نقش مهمی در شناسایی فساد و مفسدین دارند. رهبر معظم انقلاب روز گذشته در مراسم تنفیذ آقای رئیسی، فرار‌های مالیاتی، انحصار‌های بی‌دلیل، فعالیت‌های ناسالم سوداگرانه و سوءاستفاده از ارز ترجیحی را نمونه‌هایی از موارد فساد برشمردند که باید با آن‌ها با برنامه و پیگیری، مقابله کرد.
ابزار کشف این فساد‌ها یقینا بانک‌های اطلاعاتی دستگاه‌های دولتی است که تا کنون به دلایل مختلف ناقص و غیرقابل اتکا بوده است در حالی که اگر در همین روز‌های نخست شروع کار دولت جدید، فرمان‌های اجرایی به‌منظور تکمیل و راه‌اندازی نهایی این پایگاه‌های اطلاعاتی صادر شود پیشرفت محسوسی را در امر مبارزه با فساد مشاهده خواهیم کرد.
نکته بعدی اینکه یکی از رموز موفقیت آقای رئیسی در دستگاه قضایی مدیریت قاطع ایشان در تصمیم‌گیری‌ها در عین بهره‌گیری از نظرات کارشناسی خبرگان حوزه‌های مختلف بود. اگر همین رویه در قوه مجریه نیز اعمال شود ان‌شاءالله شاهد توفیقات فراوانی در بخش‌های گوناگون خواهیم بود. هرچند قرار نیست رئیس‌جمهور برای همه بخش‌های تخصصی نظر داده و تصمیم‌گیری کند بلکه می‌توان با استفاده از ظرفیت بالای خبرگان و کارشناسان هر حوزه خصوصاً بخش‌های اقتصادی به تصمیمات جامعی رسید که البته در این مرحله یعنی پس از مشورت با کارشناسان و اتخاذ تصمیم، قاطعانه به آن پایبند بود و عمل کرد. متأسفانه یکی از آسیب‌های جدی به اقتصاد در دوره‌های گذشته ناشی از عدم پایبندی دولت‌ها به تصمیمات‌شان و صدور بخشنامه‌های متناقض و حتی شبانه درباره اقتصاد بوده است. به عبارتی فعالان اقتصادی به‌دلیل تعدد دستورات دولتی نمی‌توانستند برنامه‌ریزی دقیقی برای آینده کاری‌شان انجام دهند و هر لحظه نگران بودند که مبادا با صدور بخشنامه‌ای تمام سرمایه و فعالیت‌شان به باد فنا رود؛ لذا یکی از الزامات دولت جدید وجود فرماندهی مقتدر و قوی اقتصادی در راس دولت است که سبب آرامش و سکینه قلبی همه مردم خصوصاً فعالان اقتصادی خواهد بود؛ و نکته پایانی اینکه اقدامات دولت جدید هر چقدر هم که مفید و کارآمد باشد اگر پیوست رسانه‌ای جامع و کاملی نداشته باشد به احتمال زیاد در منظر افکار عمومی با چالش مواجه خواهد شد. این مسئله به‌دلیل خصومت و کینه‌ورزی دشمنان نظام با عناصر انقلابی و چهره‌های ارزشی همچون آقای رئیسی قطعا مضاعف خواهد بود بنابراین شایسته است از همین آغاز فعالیت دولت سیزدهم، یک تیم حرفه‌ای رسانه‌ای انقلابی در کنار دولت باشد تا به بهترین شکل نسبت به پوشش اخبار فعالیت‌های دولت مردمی همت گمارد.

********************

روزنامه وطن امروز**

آمریکا با ایجاد بحران در منطقه، به استقبال رئیس جمهور جدید ایران رفت
نقشه راه بایدن برای رویارویی با دولت حجت‌الاسلام رئیسی/ثمانه اکوان

همزمان با برگزار شدن مراسم تنفیذ رئیس‌جمهور جدید کشورمان، دولت بایدن که اعتقاد دارد شاید دولت جدید ایران خواسته‌های بیشتری نسبت به دولت قبل از این کشور در مذاکرات هسته‌ای داشته باشد، سعی در ایجاد بحرانی جدید در عرصه بین‌المللی برای ایران دارد. کلید آغاز این بحران از چند روز پیش در دریای عمان زده شد؛ جایی که یک کشتی تجاری اسرائیلی مورد هدف قرار گرفت و بخش‌هایی از آن نابود شد و یک بریتانیایی و یک رومانیایی نیز کشته شدند.
وزارت امور خارجه کشورمان همان زمان اعلام کرد ایران دستی در این ماجرا نداشته است، اما وزارت خارجه انگلیس روز دوشنبه سفیر کشورمان را احضار کرد و رومانی نیز به تبع آن، همین اقدام را انجام داد. همزمان با این اقدامات و فضاسازی‌های رسانه‌ای صهیونیست‌ها درباره نقش ایران در این حادثه، آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا نیز با انگلیس، رومانی و صهیونیست‌ها در این موضع همراه شد و اعلام کرد اعتقاد دارد ایران مسؤول این حملات بوده است. بلینکن در ادامه خاطرنشان کرد به دنبال «یک اقدام جمعی» درباره تهدیدات ایران در دریای عمان و خلیج‌فارس است؛ اقدامی که روز گذشته کانادا نیز که هیچ ارتباطی با این موضوعات نداشت، اعلام کرد با آن همراه خواهد بود!
تمام این صحبت‌ها و فضاسازی‌های رسانه‌ای در شرایطی شکل گرفت که در داخل سرزمین‌های اشغالی درگیری‌های سیاسی و حزبی بین کابینه نفتالی بنت و نتانیاهو به عنوان اپوزیسیون این دولت، بر سر این حادثه بالا گرفته است. نتانیاهو در جلسه کنست گفته بود آمریکا اجازه نمی‌دهد اسرائیل به صورت یکجانبه اقدامی علیه ایران انجام دهد و دولت بنت نیز ضعیف‌تر از آن است که پاسخ ایران را بدهد! بنی‌گانتس، وزیر جنگ اسرائیل، اما در همان جلسه اعلام کرد که رژیم صهیونیستی اگر بخواهد، پاسخ ایران را خواهد داد.
اما آنطور که رویترز گفته است، ایران نیز در مقابل این تهدیدات به کشور‌هایی که چنین ادعا‌هایی را مطرح کرده‌اند، هشدار داده است هر گونه تهدید علیه امنیت ملی خود را پاسخ خواهد داد.
این درگیری‌ها و تهدید‌ها و پاسخ‌ها به آن‌ها درست در زمانی اتفاق افتاده است که سید ابراهیم رئیسی، رئیس‌جمهور جدید ایران نیز روز گذشته حکم خود را از مقام معظم رهبری دریافت کرد و بزودی معرفی وزرای خود را نیز انجام می‌دهد و دست به کار تشکیل کابینه می‌شود. این مساله را می‌توان نخستین بحران در حوزه سیاست خارجی دانست که رئیس‌جمهور و وزیر جدید امور خارجه ایران در ابتدای راه با آن مواجه می‌شوند.
برخی تحلیلگران معتقدند این اقدام آمریکا، بریتانیا و رژیم صهیونیستی را می‌توان آزمایشی برای سنجش میزان قاطع بودن رئیس‌جمهور جدید ایران در بحث‌های سیاست خارجی دانست. دولت بایدن اعتقاد دارد ایران در زمان ریاست‌جمهوری حجت‌الاسلام رئیسی احتمالا دیگر به خواسته‌های قبلی درباره بازگشت آمریکا به توافق بسنده نخواهد کرد و به احتمال زیاد تسلیم زیاده‌خواهی‌های آمریکایی‌ها نیز در مذاکرات وین نمی‌شود؛ بنابراین به نظر می‌رسد بهترین گزینه برای مقابله با خواسته‌های ایران در این مذاکرات در دوران ریاست‌جمهوری حجت‌الاسلام رئیسی از نظر آمریکایی‌ها، ایجاد بحران‌های بین‌المللی و در نهایت ایجاد اجماع جهانی یا فضا‌سازی‌های چندجانبه علیه ایران باشد. از این منظر بعید نیز به نظر نمی‌رسد که عملیات حمله به کشتی اسرائیلی، عملیاتی از نوع عملیات‌های «پرچم دروغین» باشد تا ایران را به زمین تهدید نظامی یا اقدام چندجانبه علیه کشورمان بکشاند و به همین روش، تلاش کند مذاکره‌کنندگان بعدی ایران را در موضع ضعف قرار دهد.
با این حال حجت‌الاسلام رئیسی در مراسم تنفیذ حکم ریاست‌جمهوری‌اش، جمله‌ای را به زبان آورد که به نظر می‌رسد تا حد زیادی تعیین‌کننده خط مشی دولت جدید در مذاکرات با آمریکا باشد: «ما به دنبال برداشته شدن تحریم‌های ظالمانه خواهیم بود، اما زندگی مردم را به آن وابسته نخواهیم کرد». شاید آمریکایی‌ها به رفتار و نوع برخورد دولت روحانی در طول ۸ سال گذشته عادت کرده باشند و تصورشان این باشد که تهدید به استفاده از زور یا اجماع چندجانبه علیه ایران می‌تواند دولت جدید را نیز به کوتاه آمدن از خواسته‌های بحق خود در ماجرای مذاکرات وین وادارد، اما نخستین گام و برخورد دولت حجت‌الاسلام رئیسی با این نقشه جدید می‌تواند نقشه راه آمریکایی‌ها برای برخورد با ایران را بشدت دچار تغییر و نوسان کند. گام اول و برخورد اول با این نوع فضاسازی‌ها و بازی‌های رسانه‌ای بشدت مهم است.
همه این‌ها شاید زمینه‌سازی برای دخالت بیشتر در امور داخلی ایران و حتی چینش کابینه رئیسی باشد. خبرگزاری بلومبرگ ناخواسته اشاره‌ای به این مساله داشته و در تحلیلی آورده است: «رئیسی گفته است می‌خواهد مذاکرات با غرب در وین ادامه یابد. چینش و ترکیب تیم سیاست خارجی دولت جدید ایران - علی‌الخصوص این مساله که آیا افراد کاملا آشنا به مذاکرات قبلی، در تیم جدید گفتگو‌کننده هسته‌ای حضور خواهند داشت یا نه- می‌تواند در تعیین اینکه آیا دولت جدید می‌خواهد با غرب همکاری کند یا نه، تأثیرگذار و حیاتی باشد». همین جمله نشان می‌دهد ایجاد بحران‌های جدید برای دولت حجت‌الاسلام والمسلمین رئیسی، نخستین گام برای تاثیرگذاری بر امور داخلی ایران و حتی تعیین کابینه پیشنهادی و تیم مذاکره‌کننده هسته‌ای است.

********************

روزنامه خراسان**

اگر جای آقای رئیسی بودم!/دکتر سید علی علوی

مراسم تنفیذ ریاست جمهوری دوره سیزدهم، صبح دیروز در حسینیه امام خمینی (ره) برگزار شد و رهبر معظم انقلاب اسلامی با تنفیذ رأی ملت، حجت الاسلام سید ابراهیم رئیسی را به ریاست جمهوری اسلامی ایران منصوب کردند.
رهبر انقلاب در این حکم صفات و عباراتی را در توصیف آقای رئیسی با عنوان شخصیتی «مردمی»، «پرهیزکار» و دارای سوابق درخشان مدیریت به کار بردند که مسئولیت ایشان را برای تصدی ریاست جمهوری و حل مشکلات مردم و کشور دو چندان می‌کند. بدیهی است همان گونه که رهبر انقلاب در این مراسم تصریح کردند، برخی مشکلات از جمله مشکلات اقتصادی زمان بر و نیازمند حرکت براساس برنامه کلی است، اما به عنوان یک ناظر رسانه‌ای اگر خودم را جای آقای رئیسی قرار بدهم نکاتی به ذهن می‌رسد:
* یک تیم منسجم اقتصادی با فرمانده‌ای مجرب انتخاب می‌کردم، چرا که تجربه گذشته چه در دولت آقای روحانی و چه دولت‌های قبلی نشان داده است که یکی از جدی‌ترین مسائلی که باعث هدر رفتن تلاش‌ها و گاه خنثی کردن یکدیگر می‌شود، نبود انسجام در تیم اقتصادی و نبود فرمانده‌ای مجرب بر راس این تیم است.
* همه اعضای تیم اقتصادی را از بین کسانی انتخاب می‌کردم که حداقل اداره یک شرکت خصوصی ۵۰ نفره را برای پنج سال در رزومه خود داشته باشند.
*وعده‌های زیاد نمی‌دادم و برای حل دو موضوع اساسی همچون حذف یارانه‌های پنهان و اصلاح نظام مالیاتی و یکی دو موضوع کوتاه مدت و زود بازده همچون واکسیناسیون کرونایی و اصلاح سیستم توزیع و تهیه کالا‌های اساسی از طریق کالا برگ الکترونیک تمرکز می‌کردم.
* بر بازگشت مرجعیت رسانه به داخل کشور با پذیرش هزینه‌های شفافیت و روا داری تمرکز می‌کردم، چرا که اکنون به واسطه تمرکز و سرمایه گذاری جدی رسانه‌های خارج نشین و برخی عملکرد‌های نادرست و سلیقه‌های عجیب داخلی مرجعیت رسانه‌ای در حال انتقال به خارج از کشور است. بماند که مزایای شفافیت داخلی بسیار فراتر از این موضوع است و حتی اصلی‌ترین پروژه آقای رئیسی که در دوره رقابت‌های انتخاباتی هم بسیار بر آن تاکید می‌کرد یعنی مبارزه با فساد را به طور جدی تحت تاثیر مثبت قرار خواهد داد.
* برای مبارزه سازمان دهی شده و هماهنگ با فساد، قرارگاهی مشترک با مجلس و قوه قضاییه تشکیل می‌دادم.
*گسل‌های اجتماعی را ترمیم می‌کردم. گسل‌هایی مانند افزایش شکاف طبقاتی که متاسفانه هم اکنون در برخی موارد در حال سر باز کردن و عمیق‌تر شدن نیز هست.
* از طرح‌های پوپولیستی دوری می‌کردم، چرا که ورود به این عرصه عملا مدیر یا مدیران را وارد دوری از تسلسل خواهد کرد که نتیجه‌ای جز از دست رفتن زمان و منابع در پای اهداف وکار‌های کوتاه مدت نخواهد داشت.
*قطعا به هرگونه قول و وعده طرف‌های غربی بی اعتماد بودم و تمرکز خود را بر ظرفیت ها، توانمندی‌ها و توانایی‌های داخلی قرار می‌دادم. هرچند برای رفع تحریم‌ها از راه‌های مختلف و حتی از راه مذاکره هم تلاش می‌کردم.
*برای نهادینه شدن آرما ن‌ها و ارزش‌های اصیل انقلاب در جامعه که متاسفانه در طول سال‌های اخیر توسط برخی با تفسیر به رای‌ها و عملکرد‌های نادرست دچار خدشه شده است، اهتمام جدی به خرج می‌دادم.
* طبقات محروم و مستضعف را از حمایت‌های نقدی مستقیم بهره‌مند می‌کردم. در هر برنامه اصلاح اقتصادی اعم از حرکت به سمت تغییر در نظام پرداخت یارانه ها، حذف یارانه پنهان، واقعی کردن قیمت انرژی، اصلاح مالیات‌ها و... ممکن است فشار‌هایی بر قشر‌های پایین جامعه بیاید بنابراین نگاه ویژه به آن‌ها و پرداخت نقدی و مستقیم به این اقشار از ضروریات هرگونه اصلاح و جراحی اقتصادی است که این روز‌ها انجام آن از بدیهیات اقتصاد ایران است.
* ارز ۴۲۰۰ هزار تومانی را با لحاظ کردن اقدامات حمایتی برای قشر‌های نیازمند حذف می‌کردم و به رانت و فاجعه این ارز پایان می‌دادم. تصمیمی که به تجربه نشان داده عوارض و عواقب بسیار ناگواری داشته و رانت‌های عظیمی را پدید آورده است.
* بر ترمیم اعتماد عمومی در بین آحاد مردم تمرکز می‌کردم. چرا که بدون تعارف سرمایه اجتماعی کشور در طول سال‌های گذشته به واسطه برخی عملکرد‌ها و تصمیم‌های ناصواب و گاه سوال برانگیز دچار ضربات جدی شده است.
* خود را اسیر قبیله گرایی احزاب سیاسی نمی‌کردم، اما تلاش می‌کردم، احزاب واقعی و مردمی را نهادینه کنم، چرا که یکی از راه‌های خروج از پوپولیسم را حضور و فعالیت احزاب واقعی می‌دانم که پاسخ گوی شعار‌های خود باشند.
*به جز لایه محدودی از مسئولان تا حد وزیر و استانداران در لایه‌های دیگر مدیریتی بر گزینش نخبگان صاحب تجربه، جسور وفارغ از گرایش سیاسی تمرکز می‌کردم.
*می دانستم که در عصر جامعه اطلاعاتی سانسور و سکوت و تاخیر در اطلاع رسانی معنایی ندارد و در فرایند اطلاع رسانی آنی که در آن روایت اول نقش اصلی را بازی می‌کند و دست پیش را در اختیار دارد، بر حمایت از رسانه‌های توانمند و حرفه‌ای اهتمام می‌کردم.
این فهرست قطعا می‌تواند طولانی‌تر شود و بدیهی است نکات دیگری را نیز می‌توان به این خواسته‌ها و پیشنهاد‌ها افزود.

********************