الزامات اجرای یک تصمیم راهبردی

تجمع هزاران نفر از کشاورزان اصفهانی در روز جمعه (28 آبان) بازتاب بخشی از تبعات مدیریت ضعیف منابع آبی کشور بود. بااین‌وجود آسیب‌ها و چالش‌های آبی در استان‌های چهارمحال و بختیاری، خوزستان و یزد نیز نمایان است.

نکات تحلیلی: 1- اگرچه اعتراض کشاورزان به کمبود آب در اصفهان، برای کشت دوم سال (کشت پاییزه) است ولی باید توجه داشت معیشت آن‌ها به دلیل کم‌آبی در خطر است و دلیل این اعتراضات درنهایت به معیشت آن‌ها برمی‌گردد؛ با این نگاه، همان‌طوری که مسئولین برای رفع مشکل سیل و زلزله به یاری آسیب‌دیدگان می‌شتابند، برای مشکل خشک‌سالی نیز باید با جدیت بیشتری وارد شوند و از کشاورزان حمایت کنند. البته این حمایت باید از همه کشاورزان آسیب‌دیده از خشک‌سالی در کل کشور باشد. 2- آب مسئله‌ای ملی است و نگاه بخشی به آن تبعات جبران‌ناپذیری دارد. عده‌ای پا را از این نیز فراتر گذاشته‌اند و موضوع آب را فراملی می‌دانند و از ندادن حق آبه توسط برخی کشورهای همسایه انتقاد می‌کنند. مثلاً اینکه، چرا افغانستان حق آبه هیرمند را نمی‌دهد و یا اینکه ترکیه نباید با احداث سد بر روی سرچشمه‌های دجله، محیط‌زیست عراق و سوریه و ایران را تحت تأثیر قرار دهد. در این شرایط به‌طریق‌اولی باید تخصیص منابع آبی کشور در سطح ملی و به‌صورت عادلانه انجام شود. 3- برای مدیریت کمبود آب دو راه بیشتر وجود ندارد؛ یا باید منابع جدیدی ایجاد شود و یا باید مصرف آب مدیریت شود. دولت‌ها تاکنون همواره برای مدیریت آب، به سمت تهیه منابع جدید رفته‌اند؛ ایجاد سدهای عظیم ملی طی دهه‌های اخیر برای تأمین منابع آبی جدید صورت گرفته است. در حوضه آبریز زاینده‌رود نیز تونل‌های یک و دو و سه کوهرنگ برای انتقال آب از سرچشمه‌های کارون به زاینده‌رود ایجادشده و یا برای حل مشکل کم‌آبی در یزد به انتقال آب از سرچشمه‌های زاینده‌رود اقدام شده است. این در حالی است که به‌رغم وجود مشکل کم‌آبی در این مناطق، صنایع بزرگ فولادی در این دو استان احداث شده‌اند، هشت هزار هکتار کشت برنج در استان اصفهان و در مناطق بالادستی زاینده‌رود وجود دارد. در 38 درصد از ارضی تحت کشت اصفهان، کشت مجدد صورت می‌گیرد، آبیاری اغلب به‌صورت سنتی صورت می‌گیرد و همچنان تلاشی برای اصلاح این موارد صورت نمی‌گیرد!

سخن پایانی: مشکل امروز آب، محصول سوء مدیریت درگذشته، خشک‌سالی و عدم استفاده بهینه از منابع آبی است. راهکار مشخص است؛ ازآنجاکه منابع جدیدی برای تأمین آب وجود ندارد، باید با اصلاح الگوی کشت بر اساس آمایش سرزمینی و توزیع عادلانه منابع آبی در کشور، این مشکل رفع شود.