آیا امکان صادرات گاز ایران به اروپا وجود دارد؟

در شرایطی که جنگ و بحران ناشی از تحولات اوکراین و آرایش نظامی روسیه و شناسایی و حمایت از "جمهوری‌های جدایی طلب"، ا‌روپا را فرا گرفته، نگرانی های فراوانی نیز در خصوص فرآیند تامین انرژی این قاره که بخش مهمی از آن را روسیه تامین می‌کند، مردم و مسئولان اروپایی را آشفته کرده است. این در حالی است که ششمین نشست مجمع تولید کنندگان و صادرکنندگان گاز طبیعی در دوحه قطر  با حضور جمهوری اسلامی ایران به عنوان دومین دارنده ذخایر گاز طبیعی جهان برگزار شد.
اگرچه به دلایلی خاص بخش اعظم تولیدات گاز طبیعی ایران بر اساس سیاست های ملی به مصرف داخلی اختصاص یافته است، اما در چشم‌انداز امنیت  انرژی اروپا به عنوان اولویت اول این قاره، ذخایر عظیم گاز جمهوری اسلامی ایران  را  فرا روی تولید و صادرکنندگان گاز طبیعی قرار داده است و فرصت مناسبی را برای ایران در تنظیم مناسبات با اروپا و تامین کننده مطمئن انرژی آن فراهم کرده است.
فرصتی که از رهگذر عواقب و نتایج بحران اوکراین و به ویژه پس از  تعلیق خط لوله گازی "نورد استریم ۲" توسط صدر اعظم آلمان در پاسخ  به اقدام روسیه و همکاری های مسبوق به سابقه  تهران - بروکسل می تواند شرایط مناسبی را در بستر ظرفیت گاز طبیعی جمهوری اسلامی ایران به مثابه محور آتی مناسبات کشور درچار چوب " گاز طبیعی ، ظرفیت ها و فرصت های پیش رو "  فراهم کند.
اوضاع فعلی اروپا و همکاری های گذشته تهران - بروکسل و بحران انرژی در این قاره می تواند فضای همکاری‌های فی‌مابین را به گونه ای سامانه‌دهی کند که نتیجه قهری آن جبران عقب ماندگی های سال‌های فشار و تحریم بر صنعت نفت و گاز کشور شود.
اگرچه رخدادهای سال های اخیر در روند مناسبات و گفتگوهای هسته‌ای و بدعهدی‌های غرب و اروپا در اجرای تعهداتشان و شرایط داخلی کشور ، مانع از تحقق کامل سرفصل ها و تعهدات جامعه بین المللی در اجرای مصوبات موافقتنامه هسته‌ای شده است اما شرایط پس از اجلاس ششم سران کشورهای تولید کننده و صادر کننده گاز طبیعی جهان در دوحه قطر و آنچه در اروپای بحران زده برای کشور فراهم کرده، فرصتی تاریخی است که نگاه واقع بینانه به منافع کشور در شرایط خاص را می طلبد.
به گفته کارشناسان و اقتصاددانان کشور انرژی و گاز طبیعی امکان بسترسازی روابطی نوین و مبتنی بر منافع ملی و فراگیر برای همه طرف های ذینفع در این فرآیند را فراهم خواهد کرد، بویژه آنکه با پیشرفت مذاکرات هسته ای و رفع تحریم ها سرمایه گذاری اروپا در صنعت گاز ایران با هدف صادرات آن به اروپا می تواند یکی از گزینه های اولویت دار برای تنوع بخشی در تامین و رفع نیاز گازی اروپا تلقی شود.
هر چند برای رسیدن به شرایط مطلوب صادرات گاز کشور به اروپا راهی بس طولانی در پیش است اما هر موفقیتی از یک نقطه شروع و فرصتی بی بدیل شکل گرفته است.
مجیدرضا حریری، رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین معتقد است: این مزیت خوب است اما مزیتی بالقوه است و به فعل در نیامده است؛ در تامین انرژی با یک روز و دو روز نمی توان به نتیجه رسید چرا که ما نه زیرساخت های لازم و نه امکان استخراج و انتقال آن را داریم.
حریری در ادامه گفت: «برای صادرات گاز یا باید از طریق لوله منتقل شود یا تبدیل  به مایع شود که ما هیچکدام از این امکانات را نداریم».
وی افزود: اگر امروز کار را شروع کنیم شاید تا چهار سال آینده بتوانیم  ۱۰ درصد از ذخایر گازی را آماده صادرات  به اروپا کنیم
رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین با بیان اینکه این تصور غلطی است که در گوشه ای از دنیا جنگ شود یا کسی بمیرد و ما به سراغ حلوایش بریم، افزود: ما می بایست از ظرفیت های اقتصادی خود در طول زمان استفاده کنیم و نباید منتظر تحریم دیگران در عرصه بین المللی و بعد صدور مثلا گاز باشیم؛ این نگاه درستی به اقتصاد بین الملل نیست بلکه باید یک نگاه بلند مدت و براساس برنامه ریزی در این زمینه داشته باشیم.
وی در پاسخ به سوال که چطور از این فرصت به عنوان نقطه آغاز فرصتی برای صادرات گاز بهره ببریم؟ گفت: ایران دارنده دومین ذخایر گازی دنیا است اما در حوزه صادرات در رتبه های ۲۲ یا ۲۳ هستیم و این نشان می دهد ما هیچ کاری برای صادرات گازمان نکرده ایم و حتی در داخل  هم مشکل کمبود گاز داریم چنانچه در تابستان و زمستان در نیروگاه ها با کمبود گاز مواجهیم لذا هنوز برای رسیده به نقطه مطلوب در استخراج، مصرف و بعد هم صادرات گاز برسیم، فاصله زیادی داریم. این امر به تکنولوژی، توسعه زیر ساخت های استخراجی نفت و گاز و کار بلند مدت  نیاز دارد چرا که بیش از یک دهه است که ما هیچ سرمایه گذاری در این ارتباط  نکرده ایم در  نتیجه هنوز برای تامین گاز کارخانجات، زیرساخت ها و نیروگاه هایمان هم مشکل داریم.
حریری گفت: همین خط لوله نورم استریم که اکنون صحبت از بسته شدن آن و تحریم گاز است، پروژه ای در حدود ده میلیارد دلاری است که چند سال است دارد رویش کار میشود اما آیا ما امکان سرمایه گذاری ده میلیاردی در حوزه گاز داریم؟ اگر امکان چنین سرمایه گذاری پیش بیاید حداقل چند سال زمان می برد تا بتوانیم چنین اتفاقی را شکل و همچین گازی را استخراج و قابل مصرف برای بازار هدف کنیم. در حال حاضر ما به ترکیه و عراق در حد کمی صادرات گاز داریم و عملا در حوزه  صادرات گاز به دنیا با وجود رتبه  دو ذخایر گازی رتبه مطلوبی نداریم و ۱۹ کشور که ذخایر گازی کمتری از ما دارند به مراتب صادرات گازی بیشتری از ما دارند.
رئیس اتاق مشترک بازرگانی ایران و چین با بیان اینکه این یک موضوع کاملا تکنولوژیک است و به سرمایه گذاری و در اختیار گرفتن تکنولوژی آن نیاز دارد، تصریح کرد: این یک کار  بلند مدت است و اگر میبینیم امروز روسیه ۳۰ تا ۴۰ درصد گاز اروپا را تامین میکند  به این دلیل است که  بیش از سه دهه است که برای آن برنامه ریزی و کار کرده و خطوط لوله می کشد؛  ما می توانیم در این مسیر موفق باشیم ولی زمان طولانی و کار زیادی در پیش داریم و از اگر امروز شروع کنیم شاید چند سال دیگر به نتیجه برسیم.

راهبرد