روایت کنیم یا روایت شویم؟

اطلاعات مرکز آمار نشان می‌دهد 36 میلیون ایرانی در واتساپ و 27 میلیون و 600 هزار نفر در اینستاگرام عضو هستند؛ از سویی کاربران تلگرام هم‌اکنون به 27 میلیون نفر رسیده است. این گستردگی شبکه‌های مجازی باعث شده است که جامعه امروز جامعه‌ای باشد که مرتب می‌خواهد از محیطش اطلاعات داشته باشد تا بتواند تصمیم بگیرد و هر لحظه بسیار متحول، مُتَلَوِّن و رنگ‌به‌رنگ است.

حاکم بودن چنین وضعیتی بر شبکه‌های مجازی جامعه ما نیز در صورتی است که این حوزه فاقد ابزارهای نظارتی کارآمد و یک سیستم حکمرانی مشخص است.

در عصر بی‌نظمی حاصل از اینترنت و شبکه‌های مجازی، جریانی در عرصه فکری و ذهنی پیروز است که بتواند روایت بسازد، کنترل روایت را به دست بگیرد و روایت خود را تثبیت کند.

کسی که روایت اول را ارائه می‌دهد و تثبیت می‌کند، چه از ایدئولوژی و چه از اتفاقات جاری، افکار را تصاحب می‌کند و می‌تواند سیاست‌های خود را بر آن‌ها تحمیل کند.

به زبان ساده، هرکسی که روایت را زودتر شروع کند در جنگ روایت‌ها پیروز میدان خواهد شد. از عرصه انتزاعات بگذریم و به واقعیات میدانی برگردیم؛ در سفر آیت‌الله رئیسی به اراک اگر از همه خبرهای خوبی که منتشر شد بگذریم، احیا و تقویت دو کارخانه هپکو و آذرآب که روزی غول‌های صنعتی کشور و غرب آسیا بودند، یکی از شیرین‌ترین خبرهای منتشرشده بود؛ اما در فضای مجازی و به علت نبود ضابطه مشخص، آنچه بیشتر از اشتغال مجدد صدها کارگر و مهندس و برگشت امید به عرصه صنعت، ضریب خورد و دیده شد، یاد کردن رئیس‌جمهور از «آیت‌الله حائری یزدی» با پسوند «اراکی» بود! همان‌طور که در سفر به گیلان از میان ده‌ها خبر خوب و امیدوارکننده، سؤال دلسوزانه رئیس‌جمهور از یکی از دست‌اندرکاران سفر مبنی بر خوردن یا نخوردن ناهار، تا به امروز هم در فضای مجازی و رسانه‌ای دست‌به‌دست چرخیده و دیده می‌شود.

این وضعیت نشان می‌دهد که رسانه‌های انقلابی در عرصه جنگ روایت‌ها با مشکلات و چالش‌های اساسی مواجه‌اند و وظیفه امروز آن‌ها قدرتمند شدن در این عرصه است؛ همان‌طور که رهبر معظم انقلاب فرمودند: «شما روایت کنید حقایق جامعه خودتان و کشور خودتان و انقلابتان را. شما اگر روایت نکنید، دشمن روایت می‌کند؛ شما اگر انقلاب را روایت نکنید، دشمن روایت می‌کند».

نکته مهم اینکه جنگ روایت‌ها منحصر به عرصه داخلی نیست بلکه به عرصه فراملی و بین‌المللی هم برمی‌گردد؛ جایی که روایت از ایران، ایرانی و توانمندی یا کاستی‌های ما در اذهان ملل می‌نشیند؛ لذا نیازمند بازنگری جدی در حوزه نقش‌آفرینی در این عرصه مهم هستیم.

(نویسنده: یعقوب ربیعی)