واشنگتن در اندیشه شکست مذاکرات صلح یمن است؟

 بعد از پیشرفتی که در جریان مذاکرات مربوطه برای تمدید آتش‌بس در یمن حاصل شده است، انجام قرارداد تبادل اسرا بین دولت نجات ملی و عربستان سعودی و نیروهای یمنی وابسته به این کشور که اواخر هفته گذشته وارد فاز اجرایی شد، بارزترین شاخصی است که امیدها را برای پایان جنگ ویرانگر یمن در نهمین سال آن بیشتر می‌کند.
تکمیل پرونده تبادل اسرا و سیگنال‌های مثبت برای پایان جنگ یمن
انجام معامله تبادل اسرا قرار بود در نوزدهم ماه مبارک رمضان انجام بگیرد اما به‌دلیل عدم آمادگی متجاوزان در جبهه «مأرب» این روند تا روز جمعه 23 ماه مبارک رمضان به تعویق افتاد.
این روند، 3 مرحله دارد که مرحله اول آن مربوط به تبادل اسرا بین صنعا و عدن بود و طی آن روز جمعه 250 اسیر یمنی آزاد شدند و به صنعا برگشتند. دیروز (شنبه) نیز در دومین مرحله که شامل تبادل اسرا بین صنعا و ریاض بود 350 اسیر یمنی آزاد شدند. امروز یکشنبه سومین و آخرین مرحله از روند تبادل اسرا که بین صنعا و مأرب است انجام می‌شود و در مجموع این روند با آزادی 887 اسیر پایان می‌یابد.
ناظران امور یمن معتقدند که انجام موفقیت‌آمیز معامله تبادل اسرا می‌تواند یک گام اعتمادساز میان دو طرف اصلی جنگ برای تداوم و تثبیت آتش‌بسی باشد که در مراحل قبلی دائماً از سوی ائتلاف متجاوز نقض می‌شد، همچنین به‌نظر می‌رسد عربستان روی خط صلح قرار گرفته و تصمیم خود را برای پایان جنگ یمن در نشستی با شورای ریاست‌جمهوری دولت مستعفی یمن اعلام کرده و اعضای این شورا را در جریان مذاکرات با دولت صنعا قرار داده است، در این زمینه «خالد بن سلمان» وزیر دفاع عربستان سعودی در دیداری که اواخر هفته گذشته با مقامات شورای ریاستی یمن داشت درباره راه‌حل سیاسی برای بحران یمن با آنها گفتگو کرد.
منابع سعودی گزارش دادند که راهکار پیشنهادی عربستان برای حل بحران یمن شامل تمدید آتش‌بس برای یک سال دیگر به‌ازای پرداخت همه حقوق کارکنان دولتی یمن و بازگشایی کامل بندر الحدیده است و بعد از آن مذاکرات مستقیم سیاسی برای رسیدن به یک راهکار جامع جهت حل بحران یمن آغاز می‌گردد.
مقامات ارشد صنعا نیز با تأیید خبر توافق با عربستان برای تمدید آتش‌بس اعلام کردند که توافق‌ها و راه‌حل جامع برای بحران یمن در مسیر پیشرفت قرار دارد و شامل دو مرحله می‌شود که قبل و بعد از عید فطر خواهد بود، همچنین نیروهای اماراتی نیز با همه تجهیزات نظامی خود در حال عقب‌نشینی از یمن هستند.
نگرانی آمریکا از آتش‌بس دائمی در یمن
اما درحالی که بسیاری امیدوار به تثبیت آتش‌بس و پایان جنگ ویرانگر یمن هستند، شاخص‌هایی وجود دارد که نشان می‌دهد آمریکا علی‌رغم ادعاهای خود درباره تلاش برای پایان دادن به جنگ یمن، سعی در برهم‌زدن روند مذاکرات صلح میان طرف‌های مربوطه دارد.
آمریکا به‌عنوان طرفی که چراغ سبز تجاوز علیه یمن را به ائتلاف سعودی داد، نقش اصلی را در آغاز و ادامه این جنگ ویرانگر ایفا کرده است. کارخانه‌های اسلحه‌سازی در آمریکا مهمترین طرف سودبرنده از فاجعه یمن بودند و تنها در 8 ماه ابتدایی جنگ یمن، دولت وقت آمریکا به‌ریاست باراک اوباما، بیش از 20 میلیارد دلار به عربستان سلاح فروخت، سال گذشته شبکه المیادین در گزارشی اعلام کرد، خرید نظامی عربستان از منابع آمریکایی از زمان تجاوز به یمن تاکنون حدود 63 میلیارد دلار برآورد شده است.
ایالات متحده همچنین به‌عنوان بزرگترین صادرکننده سلاح در جهان یک سال بعد از آغاز جنگ یمن تا سال 2020 حدود 37 درصد از صادرات سلاح خود را افزایش داد و آمار نشان می‌دهد که طی این سالها نزدیک به 80 درصد تسلیحات عربستان برای حملات نظامی در یمن توسط آمریکا تأمین شده است.
دولت‌های مختلف آمریکا طی 8 سال گذشته بزرگترین حامی متجاوزان در جنگ یمن و اصلی‌ترین عامل طولانی شدن آن بوده‌اند تا دست‌کم منبع درآمد عظیمی را که با فروش سلاح به ائتلاف سعودی به دست آورده بودند، از دست ندهند، حتی دولت دموکرات جو بایدن نیز که از زمان ورود به کاخ سفید همواره درحال مانور دادن روی سناریوی پایان جنگ یمن است نیز هرگز گام جدی در این زمینه برنداشته و با وجود گرفتاری در بحران اوکراین، حاضر به بستن پرونده جنگ یمن نشده است.
در همین راستا چند روز قبل «جک سالیوان» مشاور امنیت ملی آمریکا در تماسی تلفنی با «محمد بن سلمان» ولیعهد سعودی درباره یمن و ایران و همچنین مذاکراتی که اخیراً بین هیئت سعودی و دولت نجات ملی یمن در صنعا انجام شده است گفتگو کرد. ناظران بر این باورند که تماس سالیوان با بن‌سلمان نشان‌دهنده ترس دولت بایدن از رویکرد جدید عربستان در پرونده یمن است؛ زیرا آمریکا اساساً به‌دنبال آتش‌بس موقت در یمن است و قصد ندارد پرونده این جنگ را به‌طور کامل ببندد.
اما اقداماتی که عربستان به‌ویژه بعد از توافق با ایران، در تعامل با پرونده‌های مختلف از جمله یمن انجام داده، حاکی از تصمیم سعودی‌ها برای آتش‌بس دائمی در جنگ یمن است که این مسئله با خواسته‌های آمریکا سازگار نیست، بنابراین می‌توان نتیجه گرفت پیشنهاد جک سالیوان تحت عنوان «حمایت کامل آمریکا از روند دیپلماتیک در پرونده یمن» در چارچوب تلاش‌های کاخ سفید برای ورود به خط دیدارهای دوجانبه هیئت سعودی و دولت صنعا و در نهایت، کارشکنی در روند مذاکرات دو طرف است.
فرستاده واشنگتن در منطقه چه می‌خواهد؟
اما مسئله به تماس تلفنی جک سالیوان با محمد بن سلمان ختم نمی‌شود؛ بلکه هم‌زمان با تحولات سریع در پرونده جنگ یمن، بایدن، «تیم لیندر کینگ» فرستاده آمریکا در یمن را با هدف برهم زدن روند مذاکرات ریاض و صنعا راهی منطقه کرده است. این‌که می‌گوییم سفر فرستاده آمریکا به منطقه با هدف سنگ‌اندازی در روند مذاکرات صلح یمن است، به تجربه ماه‌های گذشته برمی‌گردد که در آن لیندرکینگ با ورود به این روند، توافق‌های حاصل‌شده میان صنعا و ریاض را ناکام گذاشت.
«مهدی المشاط» رئیس شورای‌عالی سیاسی یمن در آن زمان اعلام کرد آمریکا با وجود اینکه می‌داند تجاوز به یمن چه خسارت سنگینی به عربستان تحمیل کرده است اما همچنان آشکارا خواستار ماندن عربستان در این باتلاق است؛ بدون اینکه خطراتی را که متوجه امنیت سعودی‌هاست، در نظر بگیرد.
یکی دیگر از ابعاد کارشکنی آشکار ایالات متحده در روند مذاکرات صلح یمن آن است که واشنگتن همچنان اصرار دارد پرونده‌های نظامی و بشردوستانه یمن را به هم پیوند دهد؛ موضوعی که دولت صنعا آن را کاملاً رد می‌کند و در صورتی که طرف سعودی بخواهد از این موضع واشنگتن تبعیت کند، عملاً تفاهمات حاصلشده در مذاکرات اخیر با دولت نجات ملی یمن بی‌اثر خواهد شد.
منابع آگاه در این چارچوب اعلام کردند، لیندرکینگ قصد دارد با ورود مستقیم به خط مذاکرات ریاض و صنعا، همه تلاش‌هایی را که از بیش از یک سال قبل با میانجیگری طرف‌هایی همچون عمان برای پایان دادن به جنگ ویرانگر یمن انجام شده است، از بین ببرد.
سفر مکرر مقامات آمریکایی به عربستان
تماس‌ها و دیدارهای آمریکایی‌ها با مقامات سعودی درباره پرونده ایران و یمن همچنان ادامه دارد و چند روز قبل «لیندسی گراهام» سناتور جمهوری‌خواه آمریکا در ریاض با بن‌سلمان دیدار و گفتگو کرد؛ سناتوری که گفته بود حاضر است بمیرد ولی با بن‌سلمان به‌دلیل اقداماتش از جمله قتل جمال خاشقچی، روزنامه‌نگار منتقد سعودی دیدار نکند.
منابع آگاه گزارش دادند هدف آمریکایی‌ها از تماس‌های مکرر با مقامات سعودی، علاوه بر تأثیرگذاری بر مذاکرات یمن، جلوگیری از تقویت روابط عربستان با چین به‌ویژه بعد از توافق ریاض و تهران است.
حدود ده روز قبل نیز «ویلیام برنز» رئیس سیا در سفری از پیش اعلام‌نشده به عربستان رفت و در دیدار با مقامات سعودی نتوانست نارضایتی خود را از توافق این کشور با ایران تحت میانجیگری چین و سپس اقدام ریاض برای همگرایی با دمشق، پنهان کند.
برخی معتقدند که عربستان طی دوره اخیر در تعامل با پرونده‌های حساس داخلی و خارجی، رویکرد ترکیه را پیش گرفته است و طبق سیاست «به صفر رساندن مشکلات» عمل می‌کند و بر همین اساس در مسیر فاصله گرفتن از وابستگیِ صرف به آمریکا قرار دارد، اما بزرگترین آزمون عربستان در این مسیر مربوط به پرونده یمن است؛ جایی که سعودی‌ها باید ثابت کنند می‌توانند مذاکرات صلح را به‌دور از مداخلات آمریکا به پایان برسانند و به نتیجه‌ای برسند که به‌نفع هر دو طرف اصلی جنگ است.
توقف کامل تجاوزات، رفع محاصره، خروج کامل نیروهای ائتلاف از یمن، پرداخت غرامت و حل پرونده اسرا از جمله مهمترین اقداماتی است که عربستان برای نشان دادن حسن‌نیت در بستن پرونده جنگ ویرانگر یمن باید انجام دهد. به‌طور کلی اگر روند مذاکرات بین ریاض و صنعا به همین منوال و به‌دور از مداخلات خارجی و در رأس آن آمریکا پیش برود، می‌توان به نتیجه‌بخش بودن این مذاکرات امیدوار بود و بعد از آن وارد مرحله انتقالی می‌شویم که در این مرحله مذاکرات یمنی ـ یمنی بین دولت صنعا و شورای ریاستی دولت مستعفی آغاز می‌گردد تا ساختار دولت آینده یمن در یک مرحله انتقالی روشن شود.
منبع: خبرگزاری تسنیم