اثبات بازدارندگی هوایی یا تلاش برای تغییر بازی؟! / رمزگشایی از رزمایش اخیر ناتو

اعضای پیمان آتلانتیک شمالی روز‌های پرتلاطمی را پشت سر می‌گذارد! سران ناتو از یک سو درصدد مخابره پیام اتحاد و همبستگی خود در جریان جنگ اوکراین به بازیگران جهانی بوده و از سوی دیگر، قدرت کتمان بحران‌های ناشی از فرسایشی شدن نبرد و فراتر از آن، لاپوشانی اختلافات جدی خود بر سر آینده امنیتی در نظام بین‌الملل را ندارند! پیمان نظامی ناتو در یک رزمایش با شرکت ۲۵ کشور، شرایط بحرانی مختلفی را در آسمان آلمان تمرین می‌کند. سه منطقه پروازی به طور موقت به روی ترافیک غیرنظامی بسته می‌شود و احتمالاً پرواز‌های عادی با تاخیر روبرو خواهند شد. اما سوال اصلی اینجاست که آیا برگزاری این رزمایش، آن هم در بحبوحه جنگ اوکراین، تلاشی برای اثبات بازدارندگی هوایی ناتو می‌باشد یا تلاش برای نمایش اتحادی ادعایی که عملا وجود خارجی ندارد؟!

 بزرگ‌ترین مانور هوایی ناتو در آلمان
مانور هوایی ناتو بزرگترین تجربه برای نیروی هوایی آلمان در طول چند دهه اخیر محسوب می‌شود. پس از چهار سال تدارک، مانور هوایی ناتو موسوم به "پدافند هوایی ۲۳" / "ایر دیفندر۲۳" (Air Defender ۲۳) تا چند روز دیگر آغاز می‌شود.
این بزرگترین رزمایش هوایی در نوع خود از زمان بنیانگذاری پیمان نظامی ناتو است. از ۱۲ تا ۲۳ ژوئن (۲۲ خرداد تا ۲ تیرماه) آلمان گرانیگاه لجستیک هوایی خواهد بود. هم‌اکنون در ۶ فرودگاه نظامی آلمان ۲۵۰ هواپیما مستقر هستند و قرار است ۲۵ کشور در این رزمایش شرکت کنند. ایالات متحده به تنهایی ۱۰۰ فروند هواپیما از آن سوی اقیانوس آتلانتیک به آلمان اعزام می‌کند. در این رزمایش هوایی، وضعیت بحرانی در سه منطقه پروازی تمرین می‌شود: در آسمان شمال آلمان و دریای شمال، در شرق و در یک نوار کوچک‌تر در جنوب آلمان. حریم هوایی این مناطق به طور متناوب برای چندین ساعت در روز به روی ترافیک هوایی غیرنظامی بسته می‌شود. پرواز‌های عادی بخشی از چالش این مانور هوایی است چرا که آسمان اروپا و آلمان در کانون آن، یکی از پرازدحام‌ترین ترافیک‌های هوایی جهان است؛ بنابراین کارشناسان هوانوردی می‌خواهند دریابند که آیا ترافیک هوایی غیرنظامی به موازات این رزمایش می‌تواند تا حد زیادی بدون اختلال به کار خود ادامه دهد. فرودگاه‌های آلمان باید در طول ده روز رزمایش هوایی ساعات کاری خود را در شب افزایش دهند.

 رزمایش از جنس ترس یا بازدارندگی؟
اینگو گرهارتس، فرمانده نیروی هوایی آلمان می‌گوید: «امیدوارم اگر همه این اقدامات موثر واقع شوند، هیچ پروازی لغو نشود.» او، اما تاخیر احتمالی در ورود و خروج هواپیما‌های غیرنظامی را اجتناب‌ناپذیر می‌داند. توربِن آرنولد از موسسه آلمانی امور بین‌الملل و امنیت (SWP) در مصاحبه با دویچه‌وله می‌گوید، ناتو می‌خواهد با رزمایش "ایر دیفندر۲۳" به موازات عملیات پروازی منظم هواپیما‌های غیرنظامی، یک سیگنال سیاسی بازدارندگی ارسال کند. آرنولد مدعی شده است:
«البته این یک سیگنال صریح است که می‌گوید، با وجود ترافیک هوایی سنگین، ما از هر سانتی‌متر قلمرو ناتو دفاع خواهیم کرد.»

بیش از ۱۰هزار سرباز زن و مرد از کشور‌های ناتو سناریو‌های از پیش تدارک‌شده متعددی را همچنین بر روی زمین تمرین خواهند کرد. ژنرال اینگو گرهارتس، بازرس ارشد فرمانده نیروی هوایی آلمان می‌گوید، تمرین‌ها حتی روی زمین، از جمله "تخلیه از یک فرودگاه" نیز بخشی از این رزمایش است. هم‌اکنون در ۶ فرودگاه نظامی آلمان ۲۵۰ هواپیما مستقر هستند و ۲۵ کشور در این رزمایش شرکت دارند هم‌اکنون در ۶ فرودگاه نظامی آلمان ۲۵۰ هواپیما مستقر هستند و ۲۵ کشور در این رزمایش شرکت دارنداین رزمایش از قرار معلوم پس از روز‌های پرآشوب فرودگاه کابل در سال ۲۰۲۱، زمانی که آمریکا و متحدانش مأموریت افغانستان را به سرعت پایان دادند، به برنامه مانور هوایی ناتو اضافه شد. سناریو‌های دیگر، پشتیبانی هوایی از نیروی زمینی، نبرد در آسمان با جت‌های دشمن و همچنین رهگیری موشک‌های میان‌برد توسط بمب‌افکن‌های جنگنده ناتو است. نیرو‌های مسلح ایالات متحده آمریکا با ارسال با بمب‌افکن رادارگریز اف-۳۵، مدرن‌ترین جت جنگنده ناتو را به این سوی آتلانتیک می‌فرستند.
آرنولد، کارشناس انستیتوی امور بین‌الملل و امنیت می‌گوید، بر فراز آسمان دریای شمال دفاع در برابر زیردریایی‌ها یا کشتی‌های دشمن آزمایش می‌شود. آرنولد افزود: «دشمن می‌تواند از مناطقی زمینی حمله کند که خارج از قاره اروپا است.»

 ماهیت رزمایش ناتو در سرزمین ژرمن‌ها
درخصوص رزمایش اخیر ناتو در آلمان، نکاتی وجود دارد که نمی‌توان به سادگی از کنار آن‌ها گذشت! بدون شک وجود یک عامل فرامتنی به نام "جنگ اوکراین" در ارتباط با این رزمایش غیر قابل انکار است. واقعیت امر این است که پس از حوادث فرودگاه کابل و ناتوانی نظامیان ناتو در حل و فصل آن بحران، بر همگان عیان گردید که میان "توانایی ادعایی" و "تونایی واقعی" آتلانتیکی‌ها، خصوصا در بزنگاه‌های مهم تفاوتی اساسی وجود دارد! فراتر از آن، در جریان وقوع جنگ اوکراین نیز زلنسکی و همراهانش بار‌ها از مقامات ناتو خواستند تا ضمن ایجاد یک منطقه بزرگ پرواز ممنوع در اطراف کی‌یف و خارکیف، مانع از تفوق روس‌ها در برتری هوایی نسبت به اوکراین شوند. هر چند آتلانتیکی‌ها در آن زمان مدعی شدند به دلیل اجتناب از ورود مستقیم به جنگ، چنین اقدامی را صورت نمی‌دهند، اما بر همگان مسجل بود که بخشی از این تصمیم، معطوف به ضعف هوایی ناتو می‌باشد.

در چنین شرایطی برگزاری مانور اخیر، نوعی صحنه‌سازی با هدف تلطیف و تقلیل انتقاداتی محسوب می‌شود که علیه اعضای ناتو و ضعف این مجموعه در ابعاد نظامی، استراتژیک و عملیاتی مطرح می‌گردد. یکی از انتقاداتی که علیه آتلانتیکی‌ها مطرح می‌شود، مربوط به عدم توانایی در چینش مولفه‌های مشترک عملیاتی در مقاطع حساس (مقاطعی که باید سریع‌ترین تصمیم ناظر بر مختصات میدان نبرد گرفته شود) می‌باشد. در بسیاری از این مقاطع، میان اعضای ارشد ناتو مانند فرانسوی‌ها، ژرمن‌ها و انگلیسی‌ها و آمریکایی‌ها اختلاف نظر وجود دارد. آنچه در جریان فرار مفتضحانه آمریکا و اعضای ناتو از افغانستان رخ داد، نقطه آشکار ساز همین اختلافات و شکاف‌های اساسی بوده است. این قاعده در خصوص جنگ اوکراین نیز صادق است. اختلاف بر سر حدود و ثغور تجهیز نظامی ارتش اوکراین و حتی میزان بازدارندگی و اقدام در برابر روسیه، هنوز در میان اعضای ناتو به قوت خود باقیست و برگزاری رزمایش‌هایی که در آن خبری از "عوامل اضطراری" نیست، نمی‌تواند چنین ضعفی را کتمان کند!