مثبت جنگ، منهای ناتو!

 نشست اخیر وزرای دفاع ناتو در بروکسل، نقطه آشکارساز عدم عضویت قطعی اوکراین در پیمان آتلانتیک شمالی محسوب می‌شود، جایی که آخرین امید‌های زلنسکی برای عضویت در این پیمان بر باد رفت! در نشست وزیران دفاع ناتو در بروکسل موضوع اصلی عضویت اوکراین در این پیمان نظامی است. دبیرکل ناتو و شماری از کشور‌های شرق اروپا خواستار دادن یک تضمین برای عضویت اوکراین بودند، اما حداقل ۱۱ کشور اروپایی با این درخواست مخالفت کردند! صورت مسئله مشخص است: حتی اگر اوکراین در جنگ اوکراین بر رقیب خود روسیه پیروز شود (که امکان آن با توجه به شرایط میدانی کاملاً بعید می‌باشد) جایی در پیمان آتلانتیک شمالی نخواهد داشت! به همین تناسب، تکلیف اوکراین شکست خورده در جنگ مشخص است: دفع مطلق از ناتو!

این روز‌ها سران اروپایی ابایی از ابراز مخالفت رسمی خود با عضویت اوکراین در ناتو ندارند، زیرا فرسایشی شدن نبرد از یک سو و اختلافاتی که میان اعضای ناتو بر سر بازتعریف استراتژی نبرد در اوکراین در گرفته، چشم‌اندازی به سود غرب در این معادله ایجاد نکرده است. در جلسه روز پنجشنبه ۱۵ ژوئن وزیران دفاع ناتو بار دیگر تمرکز بر حمایت بلندمدت از اوکراین بود، اما مانند همیشه، در بیانیه پایانی سخنی از عضویت اوکراین در ناتو به میان نیامد! به عبارت بهتر، آتلانتیکی‌ها از زلنسکی و همراهانش می‌خواهند جنگ را ادامه دهند، بدون آنکه خبری از عضویت کی‌یف در ناتو باشد. قطعاً زمانی که رئیس‌جمهور اوکراین به فرمان آمریکا و اعضای اروپایی ناتو بدترین سخنان را در نقض حریم امنیتی روسیه بر زبان می‌راند و عضویت در پیمان آتلانتیک شمالی را هدف انکارناپذیر و مسلم خود قلمداد می‌کرد، هرگز تصوری از وضعیت کنونی نداشت.

 چرا اوکراین هرگز عضو ناتو نمی‌شود
سران ناتو از جمله ینس استولتنبگ دبیر کل این مجوعه، در صدد تحریف و وارونه‌نمایی نگاه اعضای ناتو در قبال اوکراین و عضویت آن در پیمان آتلانتیک شمالی هستند. یک دیپلمات عالی‌رتبه ناتو قبل از برگزاری نشست اخیر در بروکسل مدعی شده بود که قطعاً به این موضوع اصلی (عضویت اوکراین در ناتو) رسیدگی خواهد شد و افزود، زمانی که ۳۱ وزیر دفاع ناتو در مقر بروکسل حضور به هم رسانند، این موضوع قطعاً تعیین تکلیف می‌شود! اما خبری از این تعیین تکلیف نبود. برخی اعضای ناتو معتقدند از اکنون تاریخ مصرف طرح گزاره‌ای مبهم و دروغین به نام عضویت اوکراین در ناتو به پایان رسیده و بهتر است زلنسکی نیز متوجه این حقیقت محض بشود!

در ابتدای جلسه اخیر وزرای دفاع ناتو این سوال مطرح شد که اوکراین چه زمانی می‌تواند عضو ناتو شود؟ به طور حتم این عضویت در طول جنگ رخ نخواهد داد، زیرا همگان بر سر آن توافق دارند. در غیر این صورت پیمان ناتو به طور اجتناب‌ناپذیر به یک طرف جنگ تبدیل می‌شود. از این رو هر گونه تصمیمی در این خصوص باید در آینده (ناظر به نتیجه جنگ) گرفته شود. نتایج میدانی جنگ، خصوصاً پس از شکست ضد حمله اخیر اوکراین، بیانگر عدم تحقق عضویت اوکراین در پیمان آتلانتیک شمالی می‌باشد. فراموش نکنیم که در صورت انعقاد پیمان صلح میان روسیه و اوکراین، قطعاً عدم عضویت اوکراین در ناتو یکی از شروط پایان نبرد می‌باشد. در چنین شرایطی اوکراین پس از جنگ نیز نمی‌تواند (وفق پیمان صلح احتمالی) عضو ناتو شود! به عبارتی گویاتر، نه الان و نه پس از جنگ امکان عضویت اوکراین در پیمان آتلانتیک شمالی وجود ندارد. فراتر از آن، روند عضویت اوکراین در ناتو و لزوم تایید این عضویت توسط همه ۲۹ عضو این پیمان، این روند را بیش از پیش ناممکن خواهد ساخت. برخی کشور‌های اروپای شرقی مانند مجارستان و بلغارستان معتقدند عضویت رسمی اوکراین در ناتو مترادف با خلق مخاطرات امنیتی-نظامی برای این بازیگران (همسایگان اوکراین) نیز خواهد بود.

 اصرار استولتنبرگ بر تضمین عضویت اوکراین
در این میان، اصرار بی‌فایده از سوی برخی اعضای ناتو با هدف مجاب ساختن اوکراین به ادامه پیروی مطلق از غرب در جنگ رخ می‌دهد. ینس استولتنبرگ، دبیرکل ناتو، در هفته‌های اخیر به تکرار و با صراحت به پذیرش احتمالی اوکراین اشاره کرده است که برای برخی از اعضا گیج‌کننده بوده است. او روز گذشته بار دیگر این خواست خود را تکرار کرد. استولتنبرگ خواستار آن شد که این پیمان در نشست سران ناتو در ویلنیوس لیتوانی در چهار هفته دیگر تنها به ارسال پیام‌های حمایت و همبستگی اکتفا نکند و گفت: «ما باید روشن کنیم که آینده اوکراین در ناتو است.»

این در واقع موضوع جدیدی نیست، زیرا از زمان اجلاس ناتو در بخارست در سال ۲۰۰۸، چشم‌انداز پیوستن اوکراین به ناتو یک موضوع قطعی در میان کشور‌های عضو بوده است. اما این‌که چه زمانی، در چه آینده‌ی دور یا نزدیک این عضویت عملی شود، اختلاف‌نظر هست. برخلاف نظر استولتنبرگ، راه پایان دادن به جنگ اوکراین، اتفاقاً ارائه تضمینی در خصوص عدم عضویت کی‌یف در ناتو می‌باشد. در چنین وضعیتی، قرار نیست اوکراین اساساً تضمینی عینی و واقعی در خصوص عضویت در پیمان آتلانتیک شمالی دریافت کند. به صورت خاص، فرانسه و آلمان چنین وعده‌هایی را زودهنگام می‌دانند، تا زمانی که هیچ کس نداند جنگ چه زمان و چگونه پایان می‌یابد، اوکراین در چه شرایطی از آن خارج می‌شود و مهم‌تر از همه اینکه، اوکراین با چه روسیه‌ای رویارو خواهد بود! آنالنا بربوک، وزیر خارجه آلمان، دو هفته پیش در نشست وزیران خارجه کشور‌های ناتو در اسلو گفت، با توجه به این همه پرسش‌هایی که وجود دارد، واضح است که "نمی‌توانیم در مورد عضویت جدید [در ناتو] در میانه جنگ صحبت کنیم".

دولت آلمان در عوض می‌خواهد به اوکراین تضمین‌های امنیتی برای دوره پس از جنگ داده شود و هم‌پیمانان برلین در واشنگتن و پاریس نیز در حال برنامه‌ریزی برای همین کار هستند. با این حال، تضمین‌های امنیتی به وضوح در مقایسه با تضمین ملموس عضویت در ناتو، چندان الزام‌آور نیست. زیرا حمله به یک عضو به عنوان حمله به همه اعضا محسوب می‌شود و این هسته اصلی پیمان ناتو است. به نظر می‌رسد زلنسکی و اعضای ارشد ارتش اوکراین امروز بیش از هر زمان دیگری نسبت به بازی خونین و پرهزینه‌ای که آتلانتیکی‌ها با امنیت اوکراین صورت داده‌اند آگاه شده‌اند.