ویژگی‌های منتظران رجعت اهل بیت در دعای عرفۀ امام سجاد (ع)

یکی از معتبرترین و معارفی‌ترین ادعیه عرفه، مربوط به دعای 47 صحیفۀ سجادیه است؛ جالب اینجاست که اعتبار این دعا به لحاظ اعتبار صحیفۀ سجادیه به مراتب بیشتر از متن مناجات امام حسین علیه‌السلام  است.  این دعا طولانی‌ترین دعای صحیفه محسوب می‌شود و در آن به موضوعاتی همچون بیان اسماء و صفات خدا، دعا و صلوات در حق پیامبر اسلام صلی‌الله علیه و آله و اهل بیت  علیهم‌السلام و شیعیان و بیان برخی مکارم اخلاق و بدی‌های نفس پرداخته شده است. امام سجاد علیه‌السلام در این دعا، اقرار به مقام اهل‌بیت، پیروی از دستورات آنان، تمسک به ولایت و انتظار حکومت اهل‌بیت را از ویژگی‌های شیعیان معرفی کرده است.

در این باره در بخشی از این دعا می‌خوانیم:
«اللَّهُمَّ وَ صَلِّ عَلَى أَوْلِیَائِهِمُ الْمُعْتَرِفِینَ بِمَقَامِهِمُ، الْمُتَّبِعِینَ مَنْهَجَهُمُ، الْمُقْتَفِینَ آثَارَهُمُ، الْمُسْتَمْسِکِینَ بِعُرْوَتِهِمُ، الْمُتَمَسِّکِینَ بِوِلَایَتِهِمُ، الْمُؤْتَمِّینَ بِإِمَامَتِهِمُ، الْمُسَلِّمِینَ لِأَمْرِهِمُ، الْمُجْتَهِدِینَ فِی طَاعَتِهِمُ، الْمُنْتَظِرِینَ أَیَّامَهُمُ، الْمَادِّینَ إِلَیْهِمْ أَعْیُنَهُمُ، الصَّلَوَاتِ الْمُبَارَکَاتِ الزَّاکِیَاتِ النَّامِیَاتِ الْغَادِیَاتِ الرَّائِحَاتِ.» یعنی «خدایا، بر دوستان محمّد و آل محمد درود فرست، همان‌ها که به مقامشان اقرار دارند، پیرو راهشان و دنباله‌رو آثارشان هستند، چنگ‌زنندۀ به دستگیره محکم و استوارشان هستند، به ولایتشان تمسّک دارند، به امامتشان اقتدا می‌کنند، به دستوراتشان تسلیم‌اند، در فرمان‌برداری از آنان کوشایند، منتظران ایام (حکومت و قدرت) آنان‌اند، چشم دوختۀ به ایشان‌اند. درودهای مبارک، پاکیزه، فزایندۀ صبحگاهان و شامگاهان، بر آنان باد.»

این فراز از دعای عرفه، معرّف آن دست از شیعیان رشدیافته‌ای است که در حریم اهل بیت وحی علیهم‌السلام تربیت یافتند نه هر انسان مؤمنی. این عده چند ویژگیِ پیوسته به هم دارند: 
1. معترف به مقام (عوالمی و نشئاتی) عترت هستند؛ الْمُعْتَرِفِینَ بِمَقَامِهِمُ: پایۀ این ویژگی، معرفت به مقام والای عترت است که نصیب هرکس نمی‌شود. 
2. تبعیت‌کنندگان از منهج و مسیر روشن عترتند نه فقط اسلام. 
3. دنباله‌روان آثار عترت. 
4. تمسک‌کنندگان به ریسمان محکم عترت. طبق آیۀ22 لقمان شرط تسمک به ریسمان عترت، تسلیم کردن وجه به‌سو خدا و محسن بودن در تمام ابعاد ایمانی و اخلاقی است: «وَ مَنْ یُسْلِمْ وَجْهَهُ إِلَى اللَّهِ وَ هُوَ مُحْسِنٌ فَقَدِ اسْتَمْسَکَ بِالْعُرْوَةِ الْوُثْقى‏ وَ إِلَى اللَّهِ عاقِبَةُ الْأُمُور»؛ یعنی هرکه وجه (ملکوتی) خود را تسلیم خدا کند (و تنها از او و خلفای او فرمان برد) در حالی که محسن است، قطعاً به محکم‌‏ترین دستگیره چنگ زده است؛ و عاقبت همه کارها فقط به سوى خداست.» 
5. اقتدا به امامت ائمه 
6. تسلیم‌شدگان امر عترت
7. جهادکنندگان در مسیر طاعت اهل بیت علیهم‌السلام
8. منتظران ایام (حکومت و حکمرانی) عترت
9. چشم‌دوختگان به عترت؛ طوری که هیچ معرفتی را جز از این خاندان مطهر دریافت نمی‌کنند. به تعبیر امیرالمؤمنین علیه‌السلام به کمیل:  یا کُمَیلُ، لاتَأخُذ إلاّ عَنّا تَکُن مِنّا؛ یعنی ای کمیل جز از ما دریافت نکن تا از ما باشی. 

اما آنچه که بیشتر به این فراز جلوۀ مهدوی می‌بخشید، «الْمُنْتَظِرِینَ أَیَّامَهُمُ» است که در دیگر روایات به صورت «مُنْتَظِرِینَ‏ لِدَوْلَةِ الْحَق‏» نیز آمده است. یا امام صادق علیه‌السلام ضمن بیان آداب ماه مبارک رمضان نزدیک به این تعبیر فرمود «... کُونُوا مُشْرِفِینَ عَلَى الْآخِرَةِ مُنْتَظِرِینَ‏ لِأَیَّامِکُمْ مُنْتَظِرِینَ‏ لِمَا وَعَدَکُمُ اللَّهُ»؛ یعنی خود را مشرف بر آخرت بدانید و منتظر ایام‌تان و منتظر آنچه خداوند به شما وعده داده باشید.» 

این معارف گویای عصر رجعت اهل بیت وحی علیهم‌السلام پس از ظهور امام زمان عجل‌الله تعالی فرجه است؛ دورانی که هر یک از ائمه علیهم‌السلام پا به دنیا می‌گذارند تا مأموریت خود را تکمیل کنند،  همچنان که  امام حسین علیه السلام در آخرین خطبه‌های روز عاشورا فرمود «فَأَکُونُ أَوَّلَ مَنْ تَنْشَقُّ عَنْهُ الْأَرْضُ؛ اول کسى خواهم بود که زمین برایش شکافته مى‌‏شود. فَأَخْرُجُ خَرْجَةً یُوَافِقُ ذَلِکَ خَرْجَةَ أَمِیرِ الْمُؤْمِنِینَ ع وَ قِیَامَ قَائِمِنَا وَ حَیَاةَ رَسُولِ اللَّهِ ص؛ و خارج خواهم شد (خروج خواهم کرد)، خارج شدنی که موافق خارج شدن امیرالمؤمنین  و قیام قائم ما و حیات رسول‏‌الله است.» امام صادق علیه السلام نیز فرمود «أَوَّلُ مَنْ تَنْشَقُ الْأَرْضُ عَنْهُ وَ یَرْجِعُ إِلَی الدُّنْیَا الْحُسَیْنُ بْنُ عَلِیٍّ؛ اولین فردی که زمین شکافته می‌شود و به دنیا برمی‌گردد، حسین‌بن‌علی است.»

بنابراین امام سجاد علیه‌السلام در قالب دعای عرفه به ما می‌آموزند در این روز باید به مقام عترت و جایگاه ایشان ایمان آورد و عرفه موقف معرفت به امام، جایگاه امام و مأموریت امام در دنیا و آخرت است.