محرم، جلوه‌گاه تکثر فرهنگی در ایران

یکی از مشکلات جامعه ما، مواجهه کانالیزه شده مردم با حقایق است. متاسفانه دشمنان با وارونه جلوه دادن حقایق، ارائه تصویر ناقص از حقیقت یا حتی دست زدن به شایعه‌سازی و دروغ‌پراکنی، بسیاری از حقایق مسلّم جامعه و فرهنگ ما را به صورت مخدوش مخابره می‌کنند. یکی از آن عرصه‌هایی که در سالیان گذشته دشمن تمام تلاش خود را کرده تا یک تصویر تحریف شده از آن ارائه دهد، عرصه دینداری و میزان و کیفیت آن در جامعه ایرانی است. دشمن تمام ظرفیت رسانه‌ای خود و تمام خلاقیت خبیثانه خود را به کار گرفته تا این تصویر را ارائه کند که جامعه ایرانی از یک جامعه دیندار عبور کرده و اکنون تنها قشر اندکی آن هم از طیف‌های کم‌سواد و کمتر تحصیلکرده جامعه به تقیدات و آیین‌های دینی پایبندی دارند. اگر چه ما برای نشان دادن دروغ و کذب بودن این تصویر، کار‌هایی کرده‌ایم، اما هیچ‌کدام از سیاست‌ها و کار‌های ما، به اندازه اتفاقی که در محرم رقم می‌خورد، به صورت عینی و ملموس و اثرگذار این تلاش دشمن را ناکام نمی‌گذارد.

در ایام محرم، خود مردم یک مواجهه رودررو و عینی با حقیقت دینداری در جامعه ایرانی دارند و گستردگی، عمق و کیفیت عظیم این ظرفیت بزرگ را به چشم می‌بینند. حقیقتاً باید گفت محرم، پادزهر سیاست‌های رسانه‌ای دشمن در خدشه وارد کردن به چهره و تصویر دینی مردم ایران است.

اگر با یک نگاه جامعه‌شناختی به ترکیب و قشربندی اجتماعی عزاداران حسینی در محرم بپردازیم، می‌بینیم که این آیین، محدود به یک طیف یا طبقه خاص اجتماعی نیست؛ تکثر و تنوع فرهنگی و اجتماعی بخوبی در برگزاری این آیین قابل مشاهده است. در واقع محرم بهترین جلوه‌گاه تکثر و تنوع فرهنگی ایران و در عین حال اتحاد و یکپارچگی آن است. چندین سال است که دشمنان ما تلاش می‌کنند القا کنند دیگر دین، نمی‌تواند عنصر وحدت‌بخش اجتماعی در ایران باشد، اما حضور گسترده طیف‌های مختلف مردم در عزاداری محرم، بخوبی بی‌بنیاد بودن این نظریه را نشان می‌دهد. عزاداری سراسری مردم ایران، جلوه‌ای از عنصر وحدت‌بخش دین است.

البته این سخنان لزوم وظیفه و مسؤولیت ما در حفظ این چندگونگی در عزاداری محرم را نفی نمی‌کند. ما وظیفه داریم از این تکثر فرهنگی در عزاداری امام حسین دفاع کنیم و اجازه ندهیم یک سبک و یک نوع عزاداری به عنوان سبک معیار به همه طیف‌های فرهنگی و اجتماعی جامعه القا شود، البته باز هم این حرف به معنای کار فرهنگی در برابر شیوه‌های مذموم و منحرف عزاداری نیست. پیشینیان ما مثل شهید مطهری بشدت بر موضوع عزاداری و اصلاح فرهنگ عزاداری کار کرده‌اند و زحمت کشیده‌اند و این مسیر را ما هم باید طی کنیم، اما بین اصلاح فرهنگی و حذف فرهنگی تمایز است. یک مصلح مثل یک جراح باید مراقب باشد اصلاح او به قطع عضو نینجامد. به نظر من بر ما فرض است که از این ظرفیت عظیم تکثر فرهنگی در عزاداری امام حسین (ع) حفاظت کنیم که این خود ضامن وحدت‌بخشی و یکرنگی اجتماعی خواهد شد.