انقلاب تجارت الکترونیک در حوزه خلیج‌فارس

تجارت الکترونیک به طور گسترده میان کشور‌های شورای همکاری خلیج فارس گسترش یافته است و به تدریج به مقصد بازاریابی ایده آلی، به ویژه برای کالا‌های لوکس و دارای شهرت جهانی تبدیل می‌شود. با وجود این، همچنان راه زیادی برای پیشرفت در حوزه تجارت الکترونیک در حوزه خلیج فارس وجود دارد تا به حداکثر ظرفیت خود برسد.

آمار‌ها حاکی از آن است تعداد سایت‌های تجارت الکترونیک حوزه خلیج فارس در پنج سال اخیر بیش از سه برابر شده و رشد سالانه آن بسیار زیاد بوده است.  کشور‌های شورای همکاری خلیج فارس ظرفیت فوق‌العاده‌ای برای تبدیل شدن به سریع‌ترین بازار در حال رشد تجارت الکترونیک جهانی دارند؛ حوزه‌ای که سال ۲۰۲۰ و پس از شیوع همه‌گیری کرونا در جهان ازجمله منطقه خلیج فارس آغاز و به سرعت فراگیر شد.

سامانه یکپارچه

کشور‌های حوزه خلیج فارس در حال حرکت به سمت راه اندازی سامانه یکپارچه تجارت الکترونیک هستند که هدفش به حداکثر رساندن بهره برداری از فرصت‌های این بخش، به ویژه در توسعه عملکرد دولت‌های دیجیتال و مبادلات بین بانکی میان کشور‌های شورای همکاری خلیج فارس است.

تجارت الکترونیک در کشور‌های حوزه خلیج فارس از سال ۲۰۲۰ شاهد رشد سریعی بوده است و طبق شاخص‌های اقتصادی، پیش بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۵ حجم تجارت الکترونیک در کشور‌های حوزه خلیج فارس به حدود ۵۰ میلیارد دلار برسد.

روزنامه الاقتصادیه عربستان به نقل از منابعی اعلام کرد، یک تیم رسمی در حوزه خلیج فارس متخصص در زمینه تجارت الکترونیک در حال اجرای طرح «توسعه راهبرد واحد برای تجارت الکترونیک» میان کشور‌های منطقه است.  

مشارکت امارات و عربستان سعودی

طبق گزارش‌های رسمی، عربستان سعودی از نظر مقررات و اهداف پیشرفت قابل توجهی در زمینه تجارت الکترونیک داشته است، زیرا پیش بینی می‌شود تا سال ۲۰۲۵ حجم تجارت الکترونیک در عربستان سعودی از ۱۵ میلیارد دلار فراتر رود.

آمار تجاری موجود برای تجارت الکترونیک در عربستان در پایان سه ماهه دوم سال ۲۰۲۴ در مقایسه با مدت مشابه سال ۲۰۲۳ رشد ۱۷.۴۷ درصدی را ثبت کرد. تجارت الکترونیک در امارات نیز موقعیت خود را به عنوان نیروی محرکه رشد اقتصادی تقویت کرده است. همانطور که گزارش مؤسسه تحقیقاتی بین المللی Mordor Intelligence (اکتبر ۲۰۲۴) نشان می‌دهد، تجارت الکترونیک در امارات در سال‌های اخیر شاهد رشد بی‌سابقه‌ای بوده است و انتظار می‌رود بازار تجارت الکترونیک این کشور تا سال ۲۰۲۹ به رشد سالانه ۱۱.۵۲ درصدی دست یابد.

حجم بازار تجارت الکترونیک قطر تقریباً ۴.۱۸ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۴ تخمین زده می‌شود و انتظار می‌رود تا سال ۲۰۲۹ با نرخ رشد مرکب سالانه ۹.۴۰ درصد در دوره پیش بینی شده (۲۰۲۴-۲۰۲۹) به ۶.۵۵ میلیارد دلار برسد.

گزارشی که به تازگی منتشر شد، رشد قابل توجهی را در صنعت تجارت الکترونیک در کویت نشان می‌دهد، زیرا در سال‌های گذشته بیش از دو برابر بوده است و از سطح ۶۰۰ میلیون دلار در سال ۲۰۱۸ به ۱.۵ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۳ جهش یافته است.

در رابطه با عمان، دولت این کشور اعلام کرد، ارزش بازار تجارت الکترونیک در سال ۲۰۲۳ به ۲ میلیارد و ۲۸۹ میلیون دلار آمریکا رسید، در حالی که پیش بینی می‌شود درآمد‌های این بازار در بازه زمانی ۲۰۲۳ تا ۲۰۲۷ نرخ رشد سالانه مرکب را ثبت کند.

انقلابی بی‌سابقه

حنین یاسین، کارشناس مسائل اقتصادی خلیج فارس گفت، کشور‌های عربی شاهد انقلاب بی سابقه‌ای در بخش تجارت الکترونیک هستند، پس از اینکه این منطقه به یکی از بازار‌های با رشد سریع در جهان تبدیل شد.

وی دلایل این گسترش را نهادینه شدن فناوری دیجیتال، افزایش استفاده از اینترنت و تلفن‌های هوشمند میان مردم و حمایت قابل توجه دولت از این بخش به عنوان بخشی از راهبرد‌های تنوع اقتصادی دانست.

به گفته یاسین، گسترش تجارت الکترونیک در خلیج فارس به چندین عامل نیز نسبت داده می‌شود؛ ازجمله گسترش فناوری دیجیتال با نرخ استفاده از اینترنت بیش از ۹۵ درصد در برخی کشور‌ها مانند امارات و قطر، تغییر عادات خرید به سمت سایت‌های دیجیتال پس از همه‌گیری کرونا و افزایش اعتماد مردم به سکو‌های پرداخت الکترونیکی نسبت به گذشته.  

از نظر اقتصادی، تجارت الکترونیک با حمایت از شرکت‌های کوچک و متوسط و ایجاد فرصت‌های شغلی جدید در زمینه‌هایی مانند لجستیک و بازاریابی دیجیتال، به تقویت اقتصاد محلی کمک می‌کند. علاوه بر این، رقابت‌پذیری منطقه‌ای کشور‌های خلیج‌فارس، روند توسعه زیرساخت‌های لجستیکی، جذب سرمایه‌گذاری‌های خارجی که از تنوع اقتصادی به دور از نفت حمایت می‌کند، افزایش می‌دهد.

با وجود رشد سریع، تجارت الکترونیک چالش‌هایی مانند هزینه‌های حمل و نقل بالا، نیاز به بهبود سرعت تحویل و تضمین امنیت سایبری برای محافظت از داده‌های مصرف کننده دارد.

گزارش‌های بین‌المللی، از جمله گزارشی که به وسیله Kearney Middle East منتشر شد، پیش‌بینی می‌کند حجم تجارت الکترونیک در کشور‌های شورای همکاری خلیج‌فارس تا سال ۲۰۲۵ به ۵۰ میلیارد دلار خواهد رسید.

کشور‌های عربی در طرح‌های تحول دیجیتال سرمایه‌گذاری می‌کنند، زیرا راهبرد‌هایشان در دهه جاری بر رهایی از اقتصاد نفتی و دستیابی به تنوع اقتصادی و توسعه پایدار متمرکز شده است و تحول دیجیتال را ابزاری ضروری برای دستیابی به این هدف می‌دانند.