آلودگی هوا! چه کسی مقصر است؟

نفس‌ها باز هم به شماره افتاده است و آلودگی، اکثر کلان شهر‌های کشور را دچار بحران کرده است. از اصفهان و اهواز تا مشهد و تهران و از شرق تا غرب کشور همه مدارس ابتدایی را در هفته‌ای که گذشت برای در معرض نبودن گروه‌های حساس مجازی کرده‌اند تا شاید کودکانمان با مشکل آلودگی و ریزگرد‌های نامیمون و عواقب خطرناک بعد از آن دست به گریبان نباشند.
مشکلی که سال‌های سال است نفس‌های شهر را به شماره انداخته و راهکار‌های بسیاری برایش سنجیده شده است، اما هنوز از تصویب تا اجرا و عمل راه بسیار است.
مطابق با آمار‌ها هر ساله پنجاه هزار نفر به دلیل آلودگی هوا در ایران جان خود را از دست می‌دهند. آماری که ممکن است از نفس‌های به شماره افتاده تا سرطان‌های عجیب و غریب و از بیماری‌های خونی و دیگر بیماری‌های مرتبط را شامل شود.

آلودگی هوا می‌تواند به دلیل وجود ذرات معلق گرد و غبار و گاز‌های ناشی از سوخت و ساز مازوت و بنزین و گازوئیل یا بدتر از آن ماشین‌های اسقاطی که باید از رده خارج شوند، ایجاد شود. امری که چندی پیش تهران را صدر نشین آلوده‌ترین شهر دنیا کرد و از مشهد تا قم و اراک و اصفهان را به تعطیلی کشاند.
آلودگی هوا از خطرات عمده محیط زیست است که در بروز و پیشرفت بسیاری از بیماری‌ها از جمله آسم، سرطان، بیماری‌های قلبی، آلزایمر و اختلالات روانی موثر است و می‌تواند جان بسیاری را به خطر انداخته و عامل مرگ‌های زودرس باشد. ذرات معلق گرد و غبار و ذرات سمی ناشی از سوخت‌های فسیلی در روز‌های آلوده آمار بالای ماموریت‌های اورژانس برای بیماران زمینه‌ای عنوان شده است.

از مقصر تا مجرم
اما اینکه منشأ این آلودگی‌ها چیست و مجرم چه کسی است باید نگاهی به گزارشات کارشناسانه و بعد هم اطلاعیه یک نهاد دولتی بیاندازیم.
رئیس کمیسیون عمران و حمل و نقل تهران گفته است: «خودرو‌های سواری ۱۳.۹ درصد از آلایندگی‌های ذرات معلق زیر ۲.۵ میکرون را به وجود می‌آورند و موتورسیکلت‌ها در ۱۰.۱ آلاینده‌های ۲.۵ میکرونی عامل آلودگی هوا سهم دارند»
وی عنوان کرده است: «اتوبوس‌های شرکت واحد هم ۵.۷ درصد در آلاینده ۲.۵ میکرون سهم دارند و نهایتاً کامیون‌ها سهمی در حدود۱۵.۷درصدی دارند.»

خودرو‌های فرسوده 
خودرو‌های فرسوده هم نقش مهم و بالایی در آلودگی هوا دارند و مطابق گفته‌های مسئولان آمار دقیقی از خودرو‌های فرسوده در دست نیست، اما شاید صد‌ها هزار خودرو فرسوده در سطح شهر تهران تردد می‌کنند که هر کدام برابر چندین خودروی معمولی تولید آلایندگی دارند.
خودرو‌هایی که قرار بود برای از رده خارج کردن و جایگزینی اشان تسهیلات و امکانات در نظر گرفته شود، اما انگار این مهم هم در کنار خیلی دیگر از موضوعات مهمی که قرار بود برایشان تدبیری اساسی اندیشیده شود به دست فراموشی سپرده شده است. وارونگی هوا هم هر سال در فصل سرما دامن کلان شهر‌های کشور را می‌گیرد و به اذعان کارشناسان امر دلیل آلودگی هوای پایتخت و بحرانی شدن وضعیت آن را باید در این رابطه جستجو کرد. چنانچه در فصل سرد تهران یک حالت لایه‌بندی و گلخانه‌ای به خود می‌گیرد. پایین آمدن آلودگی در سطح شهر، باعث احساس بیشتر آلودگی می‌شود. به جای اینکه آلودگی به حدود ۱۸ هزار متر برسد، در زمستان به هزار متر می‌رسد. این اتفاق هرآنچه که در پایین به عنوان گاز تولید می‌شود را در سطح خود نگه می‌دارد و بدتر آنکه وارونگی هوا مانع پخش شدن ذراتی که قابلیت پخش شدن دارند، می‌شود که بیشتر به آلودگی‌ها دامن می‌زند.

کامیون و اتوبوس‌های مرگ آفرین
مطابق با بررسی‌ها ۷۵ درصد علت اینکه ذرات در سطح پایین آسمان تجمع پیدا می‌کنند به کامیون‌ها و اتوبوس‌ها برمی گردد. گازوییل مصرفی در ایران گوگرد دارد و اتوبوس‌هایی که در داخل شهر‌ها تردد می‌کنند اکثرا سن بالایی دارند که آلوده کنندگان متحرک پایتخت هستند. امری که اگر قانون مصوب هوای پاک را در کشور اجرا می‌کرد شاید امروز هم وضعیت مان مطلوب نمی‌بود ولی قطعا شرایط را برای روز‌های آینده بهتر و بهتر می‌کرد. قانونی که اجرا نشدن و بر زمین ماندنش به گفته ناظران، مقصران و مجرمانی دارد که بایستی در برابر کار‌های نکرده‌ای که آسیب‌های جبران ناپذیر به کشور وارد کرده است، پاسخگو باشند.
حالا امروز عامل آلودگی‌ها هر چه باشد و مقصر عدم اجرای قوانین مربوطه هر کسی باشد باید به دنبال علاج بود. از اسقاط خودرو‌های فرسوده تا جایگزینی سوخت‌های فسیلی با سوخت‌های پاک و ایجاد کمربند سبز در همه شهر‌های کشور از مهمترین راهکار‌های علاج آلودگی هوا است که بایستی مسئولان امروز به جای پیدا کردن مقصر‌ها خود به دنبال حل آن باشند.