۱۲ فروردین تجلی جمهوریت و اسلامیت

« وَ لَقَدۡ أَرۡسَلۡنَا مُوسَىٰ بِـَٔايَٰتِنَآ أَنۡ أَخۡرِجۡ قَوۡمَكَ مِنَ ٱلظُّلُمَٰتِ إِلَى ٱلنُّورِ وَ ذَكِّرۡهُم بِأَيَّام ٱللَّهِۚ إِنَّ فِي ذَٰلِكَ لَأٓيَٰتٖ لِّكُلِّ صَبَّارٖ شَكُورٖ »

پایگاه بصیرت / احمد پورخردمند

۱۲ فروردین در تقویم انقلاب اسلامی مهمترین رویداد بعد از دهه فجر و تجلی بارز مردم سالاری دینی و انتخاب نوع نظام سیاسی در قالب «جمهوری اسلامی» ست که باید همواره گرامی داشته شود . اشاره به آیه ۵ سوره ابراهیم در مقدمه؛ ناظر بر این نکته هست که روزهای خدا؛ باید به مردم یادآوری گردد؛ از طرفی این روز تجلی و تجسم عینی حق تعیین سرنوشت هست که در ادامه به آن پرداخته خواهد شد.

چرا مردم به رفراندوم جمهوری اسلامی رای آری دادند؟

پاسخ این سوال را باید در بستر شکل‌گیری نهضت و فلسفه قیام مردم به رهبری مرجعیت دینی بر علیه حکومت ستم شاهی جستجو کرد؛ به این معنی که در دهه چهل در کنار تفکر و گفتمان دینی که در حاشیه بود تا جایی که اندیشمندان غربی قرن بیستم را پایان ایدئولوژیهای دینی از جمله اسلامیسم می دانستند گفتمان‌های دیگری اعم از چپ مارکسیستی؛ راست لیبرالیستی؛ گفتمان روشنفکری و گفتمان التقاطی فعال بودند و برخی از اینها نه در حاشیه بلکه در متن بودند اما چرا در بسیج عمومی موفق نبودند و نتوانستند مردم را همراه خود کنند؟ چرا مردم دنباله رو نهضت امام خمینی شدند؟

پاسخ اینست که اندیشه‌های امام برگرفته از عمق باورهای دینی و ریشه در اعتقادات مردم داشت که به‌واسطه حاکمیت چند هزار ساله طاغوت بویژه در دویست ساله گذشته که هیچ ارزش و اعتباری برای مردم قائل نبود و از طرفی حق تعیین سرنوشت که جزو حقوق طبیعی و مطابق با فطرت و خواست و میل بشری بود نادیده گرفته شده بود بر این اساس مردم خواسته های بحق و مشروع خود را در نهضت الهی ـ مردمی بنیانگذار جمهوری اسلامی ایران جستجو می‌کردند و تنها این گفتمان بود که به ندای درونی پاک انسانها پاسخ می‌داد و موجب بیداری و خودآگاهی می‌گردید به همین دلیل بعد از پیروزی انقلاب اسلامی که خود مردم یکی از مولفه های اصلی آن بود در همه‌پرسی جمهوری اسلامی شرکت کردند و با رای قاطع دنبال تخقق آرمانهای تاریخی خود؛ یکی حق تعیین سرنوشت بعنوان مهمترین موهبت خدا بر انسان بر اساس آیه شریفه «إِنَّ اللّهَ لاَ يُغَيِّرُ مَا بِقَوْمٍ حَتَّى يُغَيِّرُواْ مَا بِأَنْفُسِهِمْ» و دیگری احیای ارزش‌های دینی و حاکمیت حکومت الله و سرنگونی حکومت طاغوت بودند و نیل به این هدف متعالی در قالب رای به « جمهوری اسلامی » امکانپذیر بود. مروری بر شعارهای مردم در طول پانزده سال مبارزه با رژیم پهلوی موید این انگاره هست.

آیا غیر از جمهوری اسلامی ، شکل دیگر سیاسی برای ایران متصور بود؟

با نگاهی به نظام‌های سیاسی موجود در جهان ؛ در میان انواع نظام‌های سیاسی ؛ دو‌ مدل بیشتر به چشم نمی‌خورد یکی نظام‌ سلطنتی ( مطلقه و مشروطه ) که تقریبا هیچ نقشی برای مردم در اداره کشور قائل نیستند و در نقطه مقابل آن نظام‌های جمهوری هستند که مردم پایه می باشند لذا از آنجائیکه نظام حاکم در ایران سلطنتی بود و مردم دنبال تغییر این نظام بودند بنابراین بهترین مدل جایگزین همانا « جمهوری » بود .

در دوره گذار ( ۲۲ بهمن ۵۷ تا ۱۲ فروردین ۵۸ ) در انتخاب نوع نظام سیاسی دیدگاههای مختلفی وجود داشت :

_ عده ای معتقد به « حکومت اسلامی » بودند .

_ گروهی «جمهوری» و نهضت آزادی «جمهوری دموکراتیک اسلامی» و جریان انقلابی هم «جمهوری اسلامی» را پیشنهاد کردند .

حضرت امام ره) در بیان تاریخی فرمودند «جمهوری اسلامی » نه یک کلمه کم و نه یک کلمه زیاد . ایشان حتی با عنوان «حکومت اسلامی» هم که بظاهر صبغه دینی بیشتری نسبت به «جمهوری اسلامی» داشت مخالفت کردند چرا که به‌شدت معتقد به نقش و جایگاه مردم در شکل گیری ؛ پیروزی و تداوم انقلاب داشتند و اینگونه نبود که امام نگرش ابزاری به مردم داشته باشند لذا اعتقاد راسخ امام این بود که نظام جایگزین بر دو پایه اصلی (خدا _ مردم) استوار است یعنی تجلی اراده خدا و اراده مردم تحت عنوان مردم سالاری دینی .

چرا امام به ایجاد مدل سیاسی حکومتی دست زد که تاکنون در دنیا نظیر نداشته است ؟

در منظومه فکری حضرت امام؛ هدف انقلاب صرفا تغییر یک رژیم سیاسی و جایگزینی رژیم دیگر مطابق آنچه در انقلاب‌های مرسوم دنیا دیده می‌شود نبود بلکه در کنار توجه به وجه جمهوریت نظام ؛ اهتمام جدی به اسلامیت نظام نیز داشتند مدل جدیدی از مردم سالاری را به جهان عرضه کردند . نکته قابل توجه اینکه حضرت امام عنوان «جمهوری اسلامی» را زمانی که در فرانسه بودند مطرح کردند و این نشان از جامعیت فکری معظم له بود .

منبع: سایت بصیرت